«Μουσικές καρέκλες» α λα ευρωπαϊκά
Θεσμικά «παιχνίδια» εξουσίας και εντυπώσεων με «φόντο» τις Ευρωεκλογές.
Το πρώτο «πλήρες» ευρω-debate έγινε, μετρώντας όχι μόνον νικητές και ηττημένους, αλλά και το εάν και πώς θα μπορούσε να επηρεάσει τη συμμετοχή και το αποτέλεσμα των επικείμενων ευρωεκλογών.
Ακόμη όμως κι όταν αυτή η κάλπη θα έχει κλείσει, αργά το βράδυ της 25ης Μαΐου, το πιο κρίσιμο ερώτημα θα παραμένει αναπάντητο. Κι αυτό έχει να κάνει ξεκάθαρα με το έλλειμμα δημοκρατίας στην Ευρώπη, που μαζί με τη λιτότητα «τροφοδοτούν» την απάθεια των ψηφοφόρων από την μία, την άνοδο του ευρωσκεπτικισμού και της εθνικιστικής ακροδεξιάς από την άλλη.
Προσπαθώντας να υπερτονίσει τις δημοκρατικές αλλαγές που ευαγγελίζεται η Συνθήκη της Λισαβόνας, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (ΕΚ) υιοθέτησε γι’ αυτές τις ευρωεκλογές ως κεντρικό της σύνθημα το: «αυτή τη φορά, είναι διαφορετικά». Είναι όμως πράγματι έτσι;
Αυτή τη φορά, υποτίθεται ότι η ψήφος μας θα έχει άμεση επίδραση στην επιλογή του νέου προέδρου της Κομισιόν. Θεωρητικά, όποια πολιτική ομάδα του ΕΚ εκλέξει τους περισσότερους ευρωβουλευτές θα έχει το προβάδισμα στην εκλογή του δικού της υποψηφίου στην «κεφαλή» του κρίσιμου, πλην όμως όχι ανώτατου -από πλευράς ισχύος στη λήψη αποφάσεων- ευρωπαϊκού θεσμικού οργάνου.
Ωστόσο, όπως φρόντισε να μας υπενθυμίσει πρόσφατα η Γερμανίδα Καγκελάριος Μέρκελ, όλα αυτά είναι πολύ σχετικά στην ενωμένη Ευρώπη. «Σίγουρα θα χρειαστεί μία περίοδος αρκετών εβδομάδων, προτού καταλήξει κάποιος στις απαραίτητες αποφάσεις», τόνισε, σκιαγραφώντας το σκληρό παζάρι που θα διεξαχθεί για πολλοστή φορά μεταξύ των ηγετών των «28» πίσω από κλειστές πόρτες.
Όχι τυχαία, άλλωστε, στην ίδια τη Συνθήκη της Λισαβόνας αναφέρεται πολύ βολικά και ακαθόριστα ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο των 28 ηγετών -που παίρνει τις τελικές αποφάσεις- «οφείλει να λάβει υπόψη του το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών». Αυτό όμως δεν σημαίνει απαραίτητα ότι υποχρεούνται και να το υιοθετήσουν.
Αν και θεωρητικά βάσιμη, η υπόθεση ότι οι «28» θα μπορούσαν να μην επιλέξουν καν κάποιον από τους πέντε υποψήφιους των πολιτικών ομάδων του ΕΚ (των χριστιανοδημοκρατών Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, των σοσιαλιστών Μάρτιν Σούλτς, των φιλελευθέρων Γκι Φέρχοβσταντ, της αριστεράς Αλέξη Τσίπρα και των Πρασίνων Σκα Κέλερ) θεωρείται πολύ μακρινή και παρακινδυνευμένη.
Κάτι τέτοιο θα πυροδοτούσε έναν πρωτοφανή «εμφύλιο» μεταξύ Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και Ευρωκοινοβουλίου, σηματοδοτώντας μία άνευ προηγουμένου θεσμική κρίση στην ΕΕ. Θα καταστούσε πασιφανές το έλλειμμα δημοκρατίας, που άπαντες στις Βρυξέλλες προσπαθούν να το κρύψουν κάτω από το «χαλί».
Και το κυριότερο: θα έκανε ακόμη και το μικρό ποσοστό των πολιτών, που εξακολουθούν να δίνουν το «παρόν» μπροστά στην ευρωκάλπη, να γυρίσουν με αποστροφή την «πλάτη» τους στην ΕΕ. Αυτοί, δε, μετά βίας έφθασαν στις προηγούμενες ευρωεκλογές του 2009 το 43%.
Αρκεί ωστόσο η επιλογή ενός εκ των υφιστάμενων πέντε υποψηφίων για την προεδρία της Κομισιόν για να θεωρούνται νομιμοποιημένες οι μεθοδεύσεις των «28» – ή ακριβέστερα του Βερολίνου και των Βρυξελλών;
Αυτό θα κριθεί κατ’ αρχάς από τη συμμετοχή στην ευρωκάλπη και τα εκλογικά ποσοστά των πολιτικών ομάδων. Και δευτερευόντως, μέσα από τις μετεκλογικές συμμαχίες στους κόλπους του ίδιου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, μίας και καμία από τις πολιτικές ομάδες δεν πρόκειται να εξασφαλίσει την απόλυτη πλειοψηφία εδρών.
Ήδη, φημολογείται εντόνως ένας «μεγάλος συνασπισμός» α λα ευρωπαϊκά, μεταξύ EPP (χριστιανοδημοκράτες και δεξιά) και S&D (Σοσιαλδημοκράτες, Σοσιαλιστές και κόμματα της κεντροαριστεράς), που τώρα κονταροχτυπιούνται για την πρωτιά.
Στα «χαρτιά» εν τω μεταξύ εξετάζονται διάφορα άλλα σενάρια, π.χ. ένας ακόμη πιο ευρύς συνασπισμός μεταξύ EPP, S&D και ALDE (φιλελεύθεροι), ως ένα ισχυρό κοινό μέτωπο των ευρωπαϊστών-φεντεραλιστών έναντι των ευρωσκεπτικιστών και των ακροδεξιών, που αναμένεται να είναι και οι πραγματικοί κερδισμένοι από αυτήν την ευρωκάλπη.
Όσο για τα «οφίτσια»; Φαίνεται ότι κανείς δεν θα μείνει… παραπονεμένος. Είναι άλλωστε πολλά αυτά που θα πρέπει για να μοιραστούν. Δεν είναι μόνον η θέση του ατελέσφορου Πορτογάλου, Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, στην προεδρία της Κομισιόν που θα πρέπει να αποφασιστεί το αργότερο μέχρι το τέλος του καλοκαιριού. Θα πρέπει να εκλεγεί νέος πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου έως τα μέσα Ιουλίου.
Μέχρι τα τέλη του 2014, θα πρέπει να αναπληρωθούν και οι θέσεις του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (μετά την λήξη της άχρωμης και άοσμης θητείας του Βέλγου Χέρμαν βαν Ρομπάι) και της Ύπατης Εκπροσώπου της ΕΕ σε θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας (μετά τη λήξη της θητείας της άνευρης Βρετανής βαρόνης Κάθριν Άστον).
Σε αυτές τις «μουσικές καρέκλες» της ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας θα προστεθεί εν τω μεταξύ από του χρόνου και η προεδρία του Eurogroup, όταν θα λήξει η θητεία του Ολλανδού, Γερούν Ντάισελμπλουμ.
Ωστόσο, το ερώτημα του δημοκρατικού ελλείμματος θα συνεχίσει να υφίσταται, μάλιστα ακόμη πιο επιτακτικό, μετά και από αυτή τη «μοιρασιά». Εκτός εάν αυτή η «νομή» εξουσίας δεν εξελιχθεί σε «υπόθεση» αποκλειστικά του ευρωπαϊκού βορρά. Εκτός εάν τα θεσμικά όργανα της ΕΕ -εξαιρουμένου εν προκειμένω του ΕΚ- σταματήσουν να λαμβάνουν αποφάσεις πίσω από κλειστές πόρτες.
Κι ίσως εάν οι νέοι επικεφαλής τους δεν είναι όλοι μέλη του «παλιού» συστήματος. Εάν δεν μιλούν με την ίδια γραφειοκρατική «ξύλινη» γλώσσα, αλλά έχουν λίγη από αυτή την αναγκαία -όχι όμως δημαγωγικού τύπου- «σπιρτάδα», που θα κάνει «τους Ευρωπαίους πολίτες να ξανα-ερωτευτούν την Ευρώπη», όπως είπε χθες το βράδυ ορθά, αλλά βαριεστημένα ο 59χρονος πρώην πρόεδρος του Eurogroup και (θεωρητικά μόνον) επικρατέστερος υποψήφιος για την προεδρία της Κομισιόν, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ.
Διαβάστε ακόμη:
«Αυτοδυναμία» Τσίπρα στο ευρωπαϊκό debate
Τσίπρας και Κέλερ «έκλεψαν» την παράσταση
Γιούνκερ: «Ο Τσίπρας δεν είναι κατάλληλος για πρωθυπουργός»
