Μοχάμεντ Ελ Εριάν: Μια εξαιρετική παγκόσμια οικονομία θα απαιτήσει εξαιρετική ευελιξία
Η παγκόσμια οικονομία το 2025 διαμορφώνεται ως κάτι το εντελώς ασυνήθιστο, όπως επισημαίνει σε άρθρο του στους Financial Times ο γνωστός οικονομολόγος Μοχάμεντ Ελ Εριάν.
Η έλλειψη πίστης στην προοπτική σταθερής ανάπτυξης και χαμηλότερου πληθωρισμού έχει δώσει τη θέση της σε μια προσδοκία ευρέος φάσματος πιθανών αποτελεσμάτων.
Το ερώτημα δεν είναι αν οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να υπερέχουν σε σχέση με τις περισσότερες χώρες – αυτό είναι δεδομένο.
Σύμφωνα με Eλ Εριάν, το ζήτημα είναι τα επίπεδα απόκλισης στην ανάπτυξη και τον πληθωρισμό, καθώς και οι βαθμοί αναταραχών στην παγκόσμια οικονομική και χρηματοπιστωτική αρχιτεκτονική – οι συνέπειες εκτείνονται πέρα από τη βραχυπρόθεσμη οικονομική ευημερία.
Αυτήν τη στιγμή παρατηρούμε έναν ασυνήθιστο μείγματος οικονομικού εξαιρετισμού των ΗΠΑ και βαθύτερων ρωγμών στην αρχιτεκτονική της παγκοσμιοποίησης, η οποία ορίζεται από τη Δύση και έχει εξυπηρετήσει τις ΗΠΑ.
Αυτός ο ασταθής συνδυασμός, εκτροχιασμένος από τις αυξανόμενες εσωτερικές αντιφάσεις του, θα οδηγήσει σε μεγαλύτερο κατακερματισμό σε επίπεδο εμπορίου, τεχνολογίας και συστημάτων πληρωμών, ακολουθούμενο από χαμηλότερη ανάπτυξη και υψηλό πληθωρισμό.
Εναλλακτικά, εάν αναληφθούν εγκαίρως πολιτικές δράσεις, ο κόσμος θα μπορούσε να σταθεροποιηθεί με μια μορφή «ελαφριάς παγκοσμιοποίησης» (globalisation lite), η οποία θα είναι αποτέλεσμα διαπραγματεύσεων μεταξύ χωρών.
Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να επιτρέψει την ανάπτυξη να αποκτήσει βαθύτερες ρίζες, να εδραιωθεί η σταθερότητα των τιμών και να αντιμετωπιστούν συστημικές δυσλειτουργίες. Ήδη, η παγκόσμια οικονομία εισέρχεται στο 2025 με σημαντικές αποκλίσεις σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη και τις αγορές.
Τον περασμένο μήνα, το ΔΝΤ βελτίωσε την πρόβλεψή του για τον ρυθμό ανάπτυξης των ΗΠΑ το 2024 στο 2,8%, ένα επίπεδο που πιθανώς θα αναθεωρηθεί εκ νέου προς τα πάνω.
Στην Ευρωζώνη, η ανάπτυξη παραμένει μόλις στο 0,8%, ενώ στον αναδυόμενο κόσμο οι οικονομίες επιβραδύνονται, με την Κίνα να παλεύει να πετύχει την ήδη μειωμένη πρόβλεψή της για 4,8%.
Ακόμη και η Ινδία, η οποία θεωρείται το αστέρι , ενδέχεται να δει την εκτιμηθείσα μεγέθυνσή της στο 7% να τίθεται σε κίνδυνο.
Εν τω μεταξύ, ο δείκτης S&P 500 έχει κερδίσει 27% από την αρχή του έτους, ξεπερνώντας σημαντικά τις αγορές της Ευρώπης, της Κίνας και της Ινδίας.
Σε επίπεδο πολιτικής δεν υπάρχουν ενδείξεις που να υποδηλώνουν αλλαγή σε αυτήν τη διεθνή εικόνα. Η γαλλική και η γερμανική οικονομία εμποδίζονται από έντονη αβεβαιότητα.
Εν μέσω ανησυχιών ότι η Κίνα αντιμετωπίζει μια ολοένα και βαθύτερη «ιαπωνοποίηση» της οικονομίας της, το Πεκίνο παλεύει να εναρμονίσει τον επαναπροσανατολισμό της στρατηγικής ανάπτυξης του με τις βραχυπρόθεσμες πιέσεις για μέτρα δημοσιονομικής τόνωσης παλαιού τύπου.
Ταυτόχρονα, το «τελευταίο μίλι» της προσπάθειας των μεγάλων κεντρικών τραπεζών να επιτύχουν χαμηλό και σταθερό πληθωρισμό αποδεικνύεται δύσκολο, καθώς η διστακτικότητα να απομακρυνθούν αποφασιστικά από την υπερβολική εξάρτησή τους από δεδομένα υπονομεύει την αποτελεσματικότητα των πολιτικών τους.
Η έλλειψη στρατηγικής προσέγγισης έχει οδηγήσει τη Federal Reserve, ειδικότερα, στην εκπομπή μιας σειράς από αντιφατικά σήματα που τροφοδοτούν τη μεταβλητότητα στην αγορά ομολόγων.
Χωρίς αξιόπιστη καθοδήγηση, η συζήτηση σχετικά με το αν η Fed θα πρέπει να συνεχίσει να μειώνει τα επιτόκια, να τα παρακάμψει ή να τα παγώσει τον Δεκέμβριο φουντώνει.
Όλα αυτά συμβαίνουν ενόψει της νέας κυβέρνησης στις ΗΠΑ.
Οι αλλαγές που θα έρθουν τότε στην εμπορική, μεταναστευτική και δημοσιονομική πολιτική των ΗΠΑ θα αλληλεπιδράσουν προκαλώντας αντιδράσεις σε επίπεδο εταιρικών τιμολογήσεων, ελαστικότητας ζήτησης και προσφοράς, θεωρίας παιγνίων και διπλωματίας.
Επίσης, «υπάρχει το ερώτημα πώς οι οικονομικές πιέσεις θα οδηγήσουν σε μακροπρόθεσμες αλλαγές – ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη διεθνή διαφοροποίηση των αποθεμάτων εκτός του δολαρίου και το αυξανόμενο ενδιαφέρον για εναλλακτικά συστήματα πληρωμών μη συνδεδεμένα με το δολάριο. Πάντως ο Trump φρόντισε να προειδοποιήσει τις οικονομίες των BRICS.
«Απαιτούμε από αυτές τις χώρες να μην δημιουργήσουν νέο νόμισμα BRICS ούτε να υποστηρίξουν οποιοδήποτε άλλο νόμισμα για να αντικαταστήσει το πανίσχυρο δολάριο, αλλιώς θα αντιμετωπίσουν δασμούς 100% και θα πρέπει να αποχαιρετήσουν τις εξαγωγές στην υπέροχη οικονομία των ΗΠΑ» έγραψε ο Trump.
Τα ερωτήματα σχετικά με μια τόσο αβέβαιη προοπτική μπορούν να απαντηθούν με σιγουριά μόνο αν υπάρχει εμπιστοσύνη στην ικανότητα των διαμορφωτών πολιτικής να κατανοήσουν αυτές τις ασυνήθιστες δυναμικές και να προσαρμοστούν ανάλογα, περιλαμβάνοντας και λογικές προληπτικές διαπραγματεύσεις με τη νέα διοίκηση των ΗΠΑ, σύμφωνες με μακροπρόθεσμους ευθυγραμμισμούς και κοινά συμφέροντα.
Αυτό είναι εφικτό για τις περισσότερες χώρες, με αξιοσημείωτη εξαίρεση την Κίνα. Όσο περισσότερο καθυστερεί, τόσο μεγαλύτερα γίνονται τα εμπόδια στους υπάρχοντες κινητήρες ανάπτυξης και χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, και τόσο πιο δύσκολο θα είναι να απελευθερωθούν συναρπαστικές πηγές ευημερίας, όπως οι καινοτομίες στην τεχνητή νοημοσύνη και τις βιοεπιστήμες» καταλήγει ο Ελ Εριάν.
