Mπορούν το φυσικό αέριο και η πυρηνική ενέργεια να παίξουν ρόλο στην ενεργειακή μετάβαση;

του David Meyer

Η ενεργειακή μετάβαση θα είναι αναπόφευκτα ακατάστατη στα περισσότερα μέρη, και η Ευρώπη αποτελεί ένα πρώιμο παράδειγμα αυτού του φαινομένου. Οι ακτιβιστές υπέρ του περιβάλλοντος και ορισμένες χώρες είναι εξοργισμένοι μετά την απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι το φυσικό αέριο και η πυρηνική ενέργεια θα πρέπει να διαδραματίσουν ρόλο στη μετάβαση της ΕΕ στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η γραφειοκρατική απόφαση για την «Ταξινόμηση της ΕΕ» θα έχει μεγάλο αντίκτυπο στις τράπεζες, τις ασφαλιστικές εταιρείες κ.ο.κ., επειδή παρέχει ένα μέτρο σύγκρισης για να κριθεί ποιες επενδύσεις είναι ή δεν είναι «πράσινες».

Οι πιο προσεκτικοί ανάμεσά σας θα έχουν ήδη παρατηρήσει ότι το φυσικό αέριο, αν και δεν είναι τόσο βρώμικο όσο ο άνθρακας, είναι ωστόσο ένα ορυκτό καύσιμο του οποίου η εξόρυξη και η χρήση έχει σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Και η πυρηνική ενέργεια μπορεί να μην συμβάλλει πολύ στην υπερθέρμανση του πλανήτη, αλλά τα απόβλητά της είναι εξαιρετικά επικίνδυνα και δύσκολα αποθηκεύσιμα, ενώ τα ατυχήματα στα πυρηνικά εργοστάσια μπορούν σαφώς να είναι καταστροφικά.

Η ιδέα ενός κοινού πλαισίου για το τι μετράει ως «πράσινο» είναι ασφαλώς καταρχήν ευπρόσδεκτη, διότι η κατάσταση εκεί έξω είναι αρκετά συγκεχυμένη και είναι ακόμη εύκολο να ξεφύγει κανείς με το «πράσινο ξέπλυμα». Αλλά τώρα η ίδια η Επιτροπή κατηγορείται ότι κάνει ακριβώς αυτό.

«Η πυρηνική ενέργεια δεν είναι ούτε ‘πράσινη’ ούτε βιώσιμη. Δεν μπορώ να κατανοήσω την απόφαση της ΕΕ», δήλωσε ο καγκελάριος της Αυστρίας Karl Nehammer, ξεκαθαρίζοντας ότι υποστηρίζει τα σχέδια της κυβέρνησής του να υποβάλλει αγωγή κατά της Επιτροπής και δεσμεύτηκε ότι η Αυστρία «θα συνεχίσει να εστιάζει στην επέκταση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας».

Το Λουξεμβούργο θα συμμετάσχει στην αγωγή, όπως και η Γερμανία, η οποία είναι αξιοσημείωτα κατά της πυρηνικής ενέργειας (γεγονός που την αφήνει εξαιρετικά εξαρτημένη από τον άνθρακα) και υπέρ του φυσικού αερίου. Η Γαλλία, εντωμεταξύ, είναι υπέρ της πυρηνικής ενέργειας και δεν είναι οπαδός του φυσικού αερίου (το οποίο δεν χρειάζεται πραγματικά, λόγω των 56 πυρηνικών εργοστασίων της – αρκεί να λειτουργούν) για λόγους ενεργειακής ασφάλειας. Στην ουσία, η Γαλλία ήταν πίσω από τη συμπερίληψη της πυρηνικής ενέργειας στον κατάλογο και η Γερμανία πίσω από τη συμπερίληψη του φυσικού αερίου. Τώρα κανείς δεν είναι ευχαριστημένος.

«Το φυσικό αέριο είναι ορυκτό καύσιμο. Το γνωρίζω αυτό», δήλωσε χθες στους δημοσιογράφους η Επίτροπος της ΕΕ για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες Mairead McGuinness. «Εδώ δεν υπάρχει καμία προσπάθεια να γλιτώσουν τα πυρηνικά ή το φυσικό αέριο. Δηλώνουμε πολύ ξεκάθαρα: πρόκειται για μεταβατικά μέσα που θα μας επιτρέψουν να φτάσουμε εκεί που πρέπει να φτάσουμε, δηλαδή σε όλο και περισσότερες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας».

Βεβαίως, οι κανόνες θα αναγκάσουν τις μονάδες φυσικού αερίου που λαμβάνουν την «πράσινη» ετικέτα της Επιτροπής να στραφούν πλήρως προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έως το 2035, ενώ οι χώρες που χρησιμοποιούν πυρηνική ενέργεια θα πρέπει να διαθέτουν «λεπτομερές σχέδιο για να έχουν σε λειτουργία, έως το 2050, μια εγκατάσταση διάθεσης ραδιενεργών αποβλήτων υψηλού επιπέδου». Επίσης, δεν θα μπορούν να μεταφέρουν τα ραδιενεργά απόβλητα στο εξωτερικό. Όμως, όπως επισημαίνουν οι περιβαλλοντολόγοι, το μεγάλο χρονικό διάστημα που απαιτείται σήμερα για την κατασκευή πυρηνικών εργοστασίων καθιστά αμφίβολο το πόσο μεγάλο αντίκτυπο θα μπορούσαν να έχουν στην ενεργειακή μετάβαση.

«Αυτό το αντιεπιστημονικό σχέδιο αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη άσκηση οικολογικού ‘ξεπλύματος’ όλων των εποχών», δήλωσε σε δήλωσή της η υπεύθυνη εκστρατείας της Greenpeace στην ΕΕ Ariadna Rodrigo. «Γελοιοποιεί τις αξιώσεις της ΕΕ για παγκόσμια ηγετική θέση σε θέματα κλίματος και περιβάλλοντος. Η συμπερίληψη του φυσικού αερίου και της πυρηνικής ενέργειας στην ταξινόμηση είναι όλο και πιο δύσκολο να εξηγηθεί ως κάτι άλλο εκτός από ένα δώρο σε δύο απελπισμένες βιομηχανίες με ισχυρούς πολιτικούς φίλους».

Αυτή η συζήτηση θα ενταθεί, ιδίως καθώς οι προτάσεις της Επιτροπής θα περνούν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τις νομικές προσφυγές. Να θυμάστε επίσης ότι εταιρείες όπως η BlackRock και η Santander έχουν ήδη αντιταχθεί στη συμπερίληψη του φυσικού αερίου στον κατάλογο, υποστηρίζοντας ότι «δεν υπάρχει προϋπολογισμός άνθρακα για νέες επενδύσεις στο φυσικό αέριο». Έτσι, ακόμη και αν η Επιτροπή ξεπεράσει τα εμπόδια που έχει μπροστά της, το μεγάλο ερώτημα είναι αν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα λάβουν υπόψη τους ή θα αποφύγουν να χαρακτηρίσουν την πυρηνική ενέργεια ή/και το φυσικό αέριο ως πράσινα για να ικανοποιήσουν τις προσδοκίες των επενδυτών.