Νέο αμυντικό ταμείο χωρίς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή – Ποιες χώρες συμμετέχουν στο σχέδιο Βρετανίας–Πολωνίας
Βρετανοί αξιωματούχοι συναντήθηκαν με επιλεγμένους Ευρωπαίους συμμάχους τους σ’ ένα δείπνο μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας στις Βρυξέλλες την περασμένη εβδομάδα, με σκοπό να εκκολαφθούν σχέδια για ένα νέο αμυντικό ταμείο που θα παρακάμπτει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θα κρατά εντός ορίων το δημόσιο χρέος και θα προωθήσει τον ταχύτερο επανεξοπλισμό.
Σύμφωνα με αξιωματούχους που επικαλείται το Politico, στην «κρυφή» σύνοδο συμμετείχαν ανώτεροι αξιωματούχοι των υπουργείων Οικονομικών της Σουηδίας, της Δανίας, της Φινλανδίας, της Πολωνίας, της Ολλανδίας και της Βρετανίας, προκειμένου να προωθήσουν την ιδέα δημιουργίας μιας υπερεθνικής τράπεζας ειδικού σκοπού, για την από κοινού αγορά όπλων και τον περιορισμό του κόστους των αμυντικών προμηθειών.
Ο μυστικός δείπνος φιλοξενήθηκε από την Πολωνία, σύμφωνα με αξιωματούχο της ΕΕ που μίλησε υπό τον όρο ανωνυμίας.
Στο επίκεντρο τέθηκε βρετανική πρόταση για λογιστική απάλειψη των εν λόγω προκαταβολών από τον εθνικό προϋπολογισμό, κάτι που θα συνιστούσε τεράστιο όφελος για χώρες που ακολουθούν αυστηρούς κανόνες στις δαπάνες τους.
Καθώς ο Ντόναλντ Τραμπ απομακρύνει τις ΗΠΑ από την προστασία της Ευρώπης και αποκαθιστά δεσμούς με τη Ρωσία, οι κυβερνήσεις προσπαθούν να αυξήσουν με ταχύ ρυθμό τις επενδύσεις στην άμυνα, σε πολλές περιπτώσεις στοχεύοντας να υπερβούν τον στόχο του ΝΑΤΟ για στρατιωτικές δαπάνες ύψους 2% του ΑΕΠ. Ωστόσο, πρέπει να κρατήσουν τη λεπτή ισορροπία που οφείλεται στους περιορισμούς που έχουν επιβάλει στον εαυτό τους ως προς τις δημόσιες δαπάνες.
Παράκαμψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Το νέο ταμείο θα αγοράζει απευθείας όπλα για λογαριασμό των μελών -εξουσία που η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων στερείται επί του παρόντος- προκειμένου να στηρίξει μια ειδική επενδυτική δεξαμενή για την άμυνα. «Δεν θα είμαστε υπό τον έλεγχο της Επιτροπής και αυτό είναι ελκυστικό», είπε διπλωμάτης της ΕΕ.
Ο εξειδικευμένος χαρακτήρας του ταμείου, θεωρητικά, θα μπορούσε να βελτιώσει τους όρους δανεισμού. «Ως ίδρυμα που εστιάζει καθαρά στον αμυντικό τομέα, θα είναι σε θέση να στοχεύει σε συγκεκριμένη και συμβατή βάση επενδυτών, αντί να προσπαθεί να πείσει επενδυτές ευαίσθητους στο ESG προκειμένου να προσθέσουν περιουσιακά στοιχεία του αμυντικού τομέα στο χαρτοφυλάκιό τους», αναφέρει σχετικό έγγραφο που είδε το Politico.
Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, ωστόσο, δεν είναι πεπεισμένοι ότι η έξυπνη χρηματοοικονομική μηχανική τους θα πείσει τις χώρες της Νότιας Ευρώπης -συμπεριλαμβανομένων της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας– να εγκαταλείψουν τη θέση τους για επιχορηγήσεις που υποστηρίζονται από την Επιτροπή και θα χρηματοδοτούνται από κοινό ευρωπαϊκό δανεισμό.
Χώρες όπως η Ισπανία και η Ιταλία φοβούνται ότι η ανάληψη πρόσθετου χρέους για την άμυνα ενδεχομένως θα βλάψει την πιστοληπτική τους αξιολόγηση και θα τρομάξει τους επενδυτές. Τα βόρεια κράτη, αντίθετα, είναι απρόθυμα να υποστηρίξουν σχέδια που βασίζονται σε αμοιβαία χρέη.
Χώρες της Βαλτικής και κράτη εκτός ΕΕ, όπως η Νορβηγία, θα μπορούσαν επιπλέον να ενταχθούν στο βρετανικό σύστημα, αλλά ορισμένοι αξιωματούχοι φοβούνται ότι η πορεία ερήμην του Νότου ίσως διευρύνει το αμυντικό χάσμα στην Ευρώπη -οι αμυντικές δαπάνες των εν λόγω νότιων κρατών είναι σε χαμηλά επίπεδα.
Οι τεχνικές λεπτομέρειες
Η βρετανική πρωτοβουλία βρίσκεται σε άμεσο ανταγωνισμό με το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να προσφέρει δανειστικό πακέτο 150 δισ. ευρώ για την υποστήριξη κοινών αμυντικών προμηθειών -σχέδιο που αποκλείει επί του παρόντος το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο μετά το Brexit δεν έχει υπογράψει συμφωνία ασφαλείας με την ΕΕ.
Σε σύγκριση με τις τρέχουσες πρωτοβουλίες της ΕΕ, η βρετανική ιδέα δίνει δημοσιονομικό πλεονέκτημα στις κυβερνήσεις, μετατοπίζοντας το «αρχικό κόστος για την αγορά» στρατιωτικού εξοπλισμού στον ισολογισμό του νέου ιδρύματος, ανακουφίζοντας έτσι τους εθνικούς προϋπολογισμούς. Αντίθετα, οι κυβερνήσεις θα είναι υπεύθυνες μόνο για τόκους και έξοδα λειτουργίας-συντήρησης.
Αυτή η δομή, σημείωσαν αξιωματούχοι, είναι ειδικά προσαρμοσμένη για κράτη που βρίσκονται υπό γεωπολιτική πίεση -ιδιαίτερα όσα γειτνιάζουν με τη Ρωσία, που φοβούνται ότι η Μόσχα θα τους επιτεθεί, πόσο μάλλον σε συνθήκες στρατιωτικής απεμπλοκής των ΗΠΑ του Τραμπ.
Ωστόσο, βασικά ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα, όπως με ποιο τρόπο θα διοικείται το προτεινόμενο ίδρυμα ή ποιος θα λαμβάνει τελικά αποφάσεις -κρίσιμη λεπτομέρεια, δεδομένου ότι θα λειτουργεί εκτός των αρμοδιοτήτων της Κομισιόν.
Σημειωτέον, εναλλακτικές λύσεις δεν εξετάζει μόνο η Βρετανία. Η Πολωνία, που ασκεί την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ, ζήτησε από τη δεξαμενή σκέψης Bruegel να συντάξει τη δική της εκδοχή για μια «τράπεζα επανεξοπλισμού», κάτι που θα συζητηθεί σε άτυπη συνάντηση των υπουργών Οικονομικών στη Βαρσοβία το Σάββατο.
«Υπάρχει όρεξη να φτιάξουμε έναν αντίστοιχο μηχανισμό», υπογράμμισε έτερος διπλωμάτης της ΕΕ.
