Νόμπελ Ειρήνης: Τα φαβορί, ποια είναι η διαδικασία και η ειδική συνθήκη που μπορεί να επικρατήσει

Η υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνών για τους Παλαιστίνιους Πρόσφυγες (UNRWA), το Διεθνές Δικαστήριο και ο επικεφαλής του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες είναι μεταξύ των φαβορί για το φετινό βραβείο Νόμπελ Ειρήνης, σύμφωνα με ειδικούς, σε μια χρονιά που έχει σημαδευτεί από τους πολέμους στη Γάζα και την Ουκρανία.

Το βραβείο θα πρέπει να απονέμεται στο πρόσωπο που έχει τη μεγαλύτερη συνεισφορά στην «αδελφοποίηση μεταξύ εθνών, την κατάργηση ή μείωση υφιστάμενων στρατιωτικών δυνάμεων και την εγκαθίδρυση και προώθηση ειρηνευτικών συνελεύσεων», σύμφωνα με τη διαθήκη του Σουηδού βιομηχάνου Άλφρεντ Νόμπελ, που καθιέρωσε τα βραβεία.

Χιλιάδες άνθρωποι μπορούν να προτείνουν ονόματα: μέλη κυβερνήσεων και κοινοβουλίων, εν ενεργεία αρχηγοί κρατών, πανεπιστημιακοί καθηγητές Ιστορίας, Κοινωνικών Επιστημών, Δικαίου και Φιλοσοφίας, και παλαιότεροι βραβευθέντες με Νόμπελ Ειρήνης. Φέτος υπάρχουν 286 υποψήφιοι, αν και ο κατάλογος των ονομάτων τους παραμένει μυστικός για 50 χρόνια.

Στους πιο γνωστούς προτεινόμενους περιλαμβάνεται η υπάτη αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες (UNHCR), ο πάπας Φραγκίσκος και ο Βρετανός φυσιοδίφης Ντέιβιντ Ατένμπορο.

Το περυσινό βραβείο δόθηκε στη Ναργκίς Μοχαμάντι, ακτιβίστρια υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών στο Ιράν που βρίσκεται στη φυλακή, σε μια κίνηση κατά των θεοκρατικών ηγετών της Τεχεράνης που ενίσχυσε τους αντικυβερνητικούς διαδηλωτές.

Εταιρίες στοιχημάτων εμφανίζουν τον Ρώσο αντιφρονούντα Αλεξέι Ναβάλνι, που πέθανε σε αποικία κρατουμένων στην Αρκτική τον Φεβρουάριο, ως φαβορί για το φετινό βραβείο. Αλλά αυτό δεν είναι δυνατόν, διότι κανείς δεν βραβεύεται μετά θάνατον. Άλλο φαβορί, ο Ουκρανός Βολοντίμιρ Ζελένκσι, είναι απίθανο να κερδίσει διότι είναι ηγέτης ενός εμπόλεμου κράτους.

Αντ’ αυτού, με το 2024 να έχει σημαδευτεί από τον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς, που τώρα λαμβάνει μεγαλύτερες διαστάσεις, τη σύγκρουση στην Ουκρανία που βρίσκεται στον τρίτο χρόνο της και την αιματοχυσία στο Σουδάν να προκαλεί τον εκτοπισμό περισσότερων των 10 εκατ. ανθρώπων, η επιτροπή ίσως θελήσει να επικεντρωθεί σε οργανώσεις και προσωπικότητες με ανθρωπιστική δράση που βοηθούν να αντιμετωπιστούν τα δεινά των αμάχων.

Η περίπτωση της UNRWA

«Η UNRWA θα μπορούσε να είναι μια τέτοια υποψηφιότητα. Κάνουν εξαιρετικά σημαντική δουλειά για τους άμαχους Παλαιστινίους που βιώνουν τα δεινά του πολέμου στη Γάζα», δήλωσε ο Χένρικ Ούρνταλ, διευθυντής του of the Peace Research Institute Oslo.

Ένα βραβείο στην UNRWA θα ήταν αμφιλεγόμενη κίνηση, πρόσθεσε ο ίδιος, δεδομένων των καταγγελιών του Ισραήλ ότι κάποια μέλη του προσωπικού της συμμετείχαν στην επίθεση της 7ης Οκτωβρίου του 2023 στο νότιο Ισραήλ από την ισλαμιστική οργάνωση Χαμάς που πυροδότησε τον πόλεμο στη Γάζα.

Κάποιες χώρες σταμάτησαν την χρηματοδότησή τους στην UNRWA ως αποτέλεσμα των καταγγελιών αυτών. Έκτοτε οι περισσότεροι δωρητές άρχισαν και πάλι να προσφέρουν οικονομική βοήθεια. Τον Αύγουστο, εσωτερική έρευνα των Ηνωμένων Εθνών έδειξε ότι εννέα μέλη του προσωπικού ίσως είχαν ανάμιξη στην επίθεση και απολύθηκαν.

Η UNRWA έχει δηλώσει ότι το Ισραήλ προσπαθεί να διαλύσει την οργάνωση αυτή. Η υπηρεσία, που δημιουργήθηκε το 1949 μετά τον πόλεμο που ξέσπασε για τη δημιουργία του Ισραήλ, προσφέρει ανθρωπιστική βοήθεια σε εκατομμύρια Παλαιστινίους στη Λωρίδα της Γάζας, τη Δυτική Όχθη, την Ιορδανία, τη Συρία και τον Λίβανο.

Η επιτροπή που αποφασίζει σε ποιον θα απονεμηθεί το βραβείο, η οποία διορίζεται από το νορβηγικό κοινοβούλιο, ίσως θελήσει να επικεντρωθεί στην ανάγκη να ενδυναμωθεί η παγκόσμια τάξη που οικοδομήθηκε μετά τον Β’ Πόλεμο και τον θεσμό των Ηνωμένων Εθνών, που είναι το επιστέγασμά της. Η επιτροπή αποτελείται από πέντε άτομα που διορίζονται από το νορβηγικό κοινοβούλιο, συχνά πρόσωπα που έχουν αποσυρθεί από την ενεργό πολιτική, χωρίς αυτό να αποτελεί κανόνα. Φέτος, της επιτροπής αυτής προεδρεύει ο επικεφαλής της νορβηγικής πτέρυγας του PEN International, μιας οργάνωσης που υπερασπίζεται την ελευθερία έκφρασης. Όλα αυτά τα πρόσωπα προτείνονται από νορβηγικά πολιτικά κόμματα και ο διορισμός τους αντανακλά την ισορροπία δυνάμεων στο κοινοβούλιο της Νορβηγίας.

Η διαδικασία

Οι υποψηφιότητες κλείνουν στις 31 Ιανουαρίου. Τα μέλη της επιτροπής έχουν τη δυνατότητα να καταθέσουν τις δικές προτάσεις έως την πρώτη συνεδρίαση της επιτροπής τον Φεβρουάριο. Συζητούν όλες τις υποψηφιότητες και στη συνέχεια καταρτίζουν μια λίστα με τις επικρατέστερες. Στη συνέχεια κάθε υποψήφιος αξιολογείται και εξετάζεται από μια ομάδα μόνιμων συμβούλων και άλλων ειδικών.

Η επιτροπή συνεδριάζει περίπου μία φορά τον μήνα για να συζητήσει τις υποψηφιότητες. Συνήθως λαμβάνουν την απόφασή τους κατά την τελευταία συνεδρίαση της επιτροπής, που τείνει να είναι στις αρχές Οκτωβρίου. Η επιτροπή επιδιώκει να υπάρχει συναίνεση στην τελική επιλογή. Εάν αυτό δεν είναι δυνατόν, η απόφαση λαμβάνεται από την πλειοψηφία των μελών.

Η τελευταία φορά που ένα μέλος παραιτήθηκε διαμαρτυρόμενο ήταν το 1994, όταν ο Παλαιστίνιος ηγέτης Γιάσερ Αραφάτ μοιράστηκε το βραβείο με τους Ισραηλινούς Σιμόν Πέρες και Γιτζάκ Ράμπιν.

Ο ΟΗΕ, ο Αντόνιο Γκουτέρες και το Διεθνές Δικαστήριο

Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ένα βραβείο στον γενικό του γραμματέα Αντόνιο Γκουτέρες, με ή χωρίς το ανώτατο δικαστήριό του, το Διεθνές Δικαστήριο, δήλωσε ο Άσλε Σβεν, ιστορικός του Βραβείου Νόμπελ Ειρήνης.

«Ο Γκουτέρες είναι το βασικό σύμβολο των Ηνωμένων Εθνών», δήλωσε ο Σβεν στο Reuters. «(Και) το σημαντικότερο καθήκον του Διεθνούς Δικαστηρίου είναι να διασφαλιστεί ότι το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο εφαρμόζεται σε όλο τον κόσμο».

Το Διεθνές Δικαστήριο έχει καταδικάσει τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και έχει ζητήσει από το Ισραήλ να διασφαλίσει ότι δεν έχει διαπραχθεί γενοκτονία στη Γάζα σε μια εν εξελίξει υπόθεση την οποία το Ισραήλ έχει κατ’ επανάληψη απορρίψει ως αβάσιμη.

Το σενάριο της μη απονομής

Η επιτροπή θα μπορούσε επίσης να αποφασίσει ότι κανείς δε θα λάβει το βραβείο, κάτι που έχει συμβεί 19 φορές, με τελευταία το 1972. «Ίσως αυτή είναι η χρονιά κατά την οποία η επιτροπή του Βραβείου Νόμπελ Ειρήνης θα πρέπει απλά να κρατήσει το βραβείο και να επικεντρώσει την προσοχή στο γεγονός ότι ζούμε σε έναν πλανήτη με πολέμους», δήλωσε στο Reuters ο Νταν Σμιθ, επικεφαλής του Stockholm International Peace Research Institute.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:

• UBS: Οι 4 λόγοι που η ελληνική οικονομία θα υπεραποδώσει το 2024 και το 2025
• Power of Innovation: Στις 17 Οκτωβρίου το μεγάλο event του Fortune Greece για την καινοτομία!
• Goldman Sachs: Ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή θα οδηγήσει την Ευρώπη σε μια νέα ενεργειακή κρίση τον χειμώνα