Ο «ανένδοτος» αγώνας της Βεστάγκερ: Θα φέρει η νέα «τσαρίνα» της ΕΕ τα πάνω κάτω στις ψηφιακές υπηρεσίες;
του David Meyer
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη τους πιο αυστηρούς νόμους στον κόσμο για την προστασία της ιδιωτικότητας και έχει αποδείξει ότι δεν φοβάται να σφυροκοπά τους τεχνολογικούς κολοσσούς των ΗΠΑ όταν αυτοί παραβαίνουν την αντιμονοπωλιακή νομοθεσία. Αλλά φαίνεται ότι αυτό δεν είναι αρκετό.
Η Margrethe Vestager, η νέα «τσαρίνα» της ΕΕ για ζητήματα τεχνολογίας, ανέφερε σε μια ομιλία της την Παρασκευή ότι η ΕΕ μπορεί να χρειαστεί «ευρύτερους κανόνες για να διασφαλίσει ότι ο τρόπος με τον οποίο οι επιχειρήσεις συλλέγουν και χρησιμοποιούν δεδομένα δεν θα βλάπτει τις θεμελιώδεις αξίες της κοινωνίας μας».
Σε τι ακριβώς αναφέρεται; Καταρχήν, στην παραπληροφόρηση και στο σκάνδαλο Cambridge Analytica.
Ο Γενικός Κανονισμός Προστασίας Δεδομένων της ΕΕ (GDPR) μπορεί να προστατεύει τους ανθρώπους από τις εταιρείες ώστε αυτές να μην κάνουν κατάχρηση των προσωπικών δεδομένων τους, είπε η Vestager σε μια συνάντηση δικηγόρων στην Κοπεγχάγη, αλλά οι κανόνες περί ιδιωτικότητας «δεν με βοηθούν, εάν τα προβλήματα προκύπτουν από τον τρόπο με τον οποίο οι εταιρείες χρησιμοποιούν τα δεδομένα άλλων ανθρώπων για να συνάγουν συμπεράσματα για μένα ή για να υπονομεύσουν τη δημοκρατία».
«Όταν οι πλατφόρμες χειραγωγούν τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον κόσμο με τρόπους που συχνά δεν αντιλαμβανόμαστε καν, αυτό επηρεάζει την ικανότητά μας να κατανοήσουμε τον κόσμο γύρω μας. Μπορεί να είναι δύσκολο για εμάς να λάβουμε ορθές αποφάσεις αν δεν είμαστε σίγουροι για τα δεδομένα. Κι αυτό μπορεί να παρεμποδίσει τις αγορές μας, ή ακόμα και τις δημοκρατίες μας, από το να λειτουργήσουν καλά», προειδοποίησε η Vestager.
Η ίδια υπήρξε τα τελευταία πέντε χρόνια η αρμόδια Επίτροπος για θέματα ανταγωνισμού της ΕΕ και πρόκειται να ξεκινήσει τη δεύτερη θητεία της όταν συσταθεί και επίσημα η νέα Επιτροπή υπό την ηγεσία της Ursula von der Leyen στις αρχές Νοεμβρίου. Η Δανέζα Επίτροπος θα γίνει επίσης και μία από τους τρεις εκτελεστικούς αντιπροέδρους της Επιτροπής, με αρμοδιότητα να καταστήσει την Ευρώπη «ικανή να ανταποκριθεί στην ψηφιακή εποχή».
Η συγχώνευση αυτών των δύο ρόλων καθιστά σαφές ότι η von der Leyen θέλει η ΕΕ να γίνει πιο ισχυρή στο ψηφιακό πεδίο. Και πλέον μπορούμε να αρχίσουμε να έχουμε μια ιδέα για το ποιοι νέοι κανόνες θα προκύψουν μελλοντικά.
Η ομιλία της Vestager μάλλον αναφέρεται σε ένα νέο νόμο που δεν έχει ακόμη προταθεί επισήμως, ο οποίος ονομάζεται Νόμος περί Ψηφιακών Υπηρεσιών, και τον οποίο η von der Leyen ανέφερε στην επίσημη επιστολή της προς την Vestager. «Θέλω να συντονίσετε τις εργασίες για την αναβάθμιση των κανόνων ευθύνης και ασφάλειας για ψηφιακές πλατφόρμες, υπηρεσίες και προϊόντα, στο πλαίσιο ενός νέου Νόμου περί Ψηφιακών Υπηρεσιών», έγραψε η πρόεδρος της νέας Κομισιόν.
Αν και οι λεπτομέρειες αυτής της πρωτοβουλίας παραμένουν λιγοστές, ένα έγγραφο συζήτησης της Επιτροπής σχετικά με αυτή τη νέα νομοθεσία διέρρευσε πριν από μερικούς μήνες. Η πρόθεση φαίνεται να είναι ο νέος νόμος να αντικαταστήσει την σε ισχύ εδώ και 19 έτη Οδηγία περί Ηλεκτρονικού Εμπορίου της ΕΕ, η οποία προστατεύει τις διαδικτυακές πλατφόρμες όπως το Facebook ή το YouTube από την ευθύνη για τις ενέργειες των χρηστών τους.
Το έγγραφο που διέρρευσε υπονοεί ότι ο νέος νόμος θα μπορούσε να δημιουργήσει νέους ευρωπαϊκούς κανόνες που θα αναγκάζουν τις πλατφόρμες να απομακρύνουν τον λόγο μίσους και να ρυθμίζουν περαιτέρω την πολιτική διαφήμιση. «Οι διασυνοριακές εκστρατείες μικρο-στοχευμένης παραπληροφόρησης είναι εύκολο να δημιουργηθούν, αλλά δύσκολο να εντοπιστούν», αναφέρεται στο έγγραφο.
Αυτό φαίνεται να αποτελεί μια απάντηση σε σκάνδαλα όπως αυτό της Cambridge Analytica, όπου τα δεδομένα των χρηστών του Facebook κατέληξαν στα χέρια ενός οργανισμού που ήθελε να επηρεάσει τη συμπεριφορά και τις πολιτικές απόψεις των ανθρώπων με έντονα στοχευμένα μηνύματα. Αν και οι ισχυρισμοί της Cambridge Analytica σχετικά με το τι θα μπορούσε να επιτύχει ήταν κάπως υπερβολικοί, ο πιθανός αντίκτυπος μιας τέτοιας τακτικής είναι πολύ σοβαρός.
Η εποπτική αρχή προστασίας της ιδιωτικότητας στο Ηνωμένο Βασίλειο επέβαλε πέρυσι πρόστιμο στην Cambridge Analytica για τις συνέπειες των πρακτικών της στην προστασία της ιδιωτικότητας, αλλά προειδοποίησε ότι υπήρχαν «μεγαλύτερα ερωτήματα που πρέπει να τεθούν και ευρύτερες συζητήσεις που πρέπει να γίνουν σχετικά με το πώς αλληλεπιδρούν η τεχνολογία και η δημοκρατία, και κατά πόσο τα νομικά, δεοντολογικά και κανονιστικά πλαίσια που διαθέτουμε είναι επαρκή για την προστασία των αρχών στις οποίες βασίζεται η κοινωνία μας».
Φαίνεται πλέον ότι η Vestager και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προετοιμάζονται για να επιβάλουν αυτή τη συζήτηση.
