O Bill Gates στο Fortune: «Η στάση μας απέναντι στις μάσκες και στο εμβόλιο θα καθορίσει το πόσο γρήγορα θα τερματίσουμε αυτή την πανδημία»

Φέτος, η πρόοδος μιας ολόκληρης γενιάς απειλείται από μια πανδημία. Μπορεί ένα μεγάλο στοίχημα υπέρ της επιστήμης και της καινοτομίας να μας επαναφέρει στην προηγούμενη πορεία;

Ακολουθεί η συνέντευξη του Bill Gates στο Fortune USA και τον Clifton Leaf.

Από το 2017, το Ίδρυμα Bill & Melinda Gates δημοσιεύει μια ετήσια αξιολόγηση, που ονομάζεται Goalkeepers Report, σχετικά με το πώς τα πηγαίνουμε στον αγώνα κατά της παγκόσμιας φτώχειας και των ασθενειών. Στην τελευταία αξιολόγηση ξεκινάτε με λέξεις που υποθέτω ότι δεν είχατε πει ποτέ πριν: «Αυτή η πρόοδος έχει πλέον σταματήσει».

Gates: Ναι, τα Ηνωµένα Έθνη όρισαν αυτούς τους στόχους για την ανθρωπότητα, οι οποίοι αφορούν βασικές ανάγκες: απαλλαγή από την ακραία φτώχεια, καθώς και παροχή πρόσβασης στην εκπαίδευση και την υγειονοµική περίθαλψη. Έτσι, δηµιουργείται ένα πλαίσιο για να καταρτίζουµε µια έκθεση κάθε χρόνο επισηµαίνοντας τις χώρες που κάνουν τα πράγµατα σωστά (τις ονοµάζουµε «χώρες-παραδείγµατα»), ώστε να πιέσουµε και τις άλλες χώρες να υιοθετήσουν βέλτιστες πρακτικές. Η σταδιακή πρόοδος δεν είναι και πολύ εµφανής: Από το 2000 έχουµε µειώσει τα ποσοστά παιδικής θνησιµότητας στο µισό, για παράδειγµα, αλλά η πρόοδος που επιτυγχάνεται είναι, ως επί το πλείστον, αόρατη για τους ανθρώπους. Η φετινή έκθεση, ωστόσο, κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση. Λόγω των άµεσων επιπτώσεων της πανδηµίας όσον αφορά τους θανάτους που προκάλεσε, αλλά και εξαιτίας των τεράστιων έµµεσων επιπτώσεών της στα εύθραυστα συστήµατα υγείας στις αναπτυσσόµενες χώρες, έχουµε οπισθοχωρήσει. Ως εκ τούτου, τα συνήθη ποσοστά ανοσοποίησης, τα οποία αυξήσαµε στο 84% τα τελευταία 25 χρόνια, µειώθηκαν κατά 14 ποσοστιαίες µονάδες τον προηγούµενο χρόνο. Η πανδηµία έχει ωθήσει σχεδόν 37 εκατοµµύρια περισσότερους ανθρώπους σε ακραία φτώχεια − ο αριθµός αυτός µειώνεται κάθε χρόνο εδώ και δύο δεκαετίες. (2) Εποµένως, το κάλεσµα παραµένει: Πρέπει να βάλουµε ένα τέλος σε αυτήν την πανδηµία και να δουλέψουµε ώστε να επιστρέψουµε στο σηµείο όπου βρισκόµασταν στις αρχές του 2020 για πράγµατα όπως ο εµβολιασµός και η εκπαίδευση.

Ένα παράθυρο αισιοδοξίας, ίσως, είναι το νέο κύμα συνεργασίας μεταξύ των εταιρειών για την πανδημία COVID-19. Είναι πραγματική η αίσθηση κοινού σκοπού στον ιδιωτικό τομέα;

Οι φαρµακοβιοµηχανίες σίγουρα επιταχύνουν τις προσπάθειές τους για να παίξουν τον ρόλο τους. Πολλές από τις µεγάλες εταιρείες τοποθετούν τους καλύτερους ανθρώπους τους στην ανάπτυξη θεραπειών και εµβολίων, και όλο αυτό είναι πραγµατικά εξαιρετικό. Γι’ αυτό έχουµε έξι µεθόδους παρασκευής εµβολίου, καθεµία εκ των οποίων θα µπορούσε να περάσει από µια κλινική δοκιµή Φάσης III του Οργανισµού Τροφίµων και Φαρµάκων (FDA) και να λάβει άδεια χρήσης έκτακτης ανάγκης έως τις αρχές του επόµενου έτους. Το πιθανότερο είναι ότι τουλάχιστον δύο, τρία ή τέσσερα από αυτά τα υποψήφια εµβόλια θα αποδειχθούν ασφαλή και αποτελεσµατικά. Τότε θα βρεθούµε αντιµέτωποι µε την πρόκληση της αύξησης της παραγωγής σε πρωτοφανή επίπεδα. Μια µορφή συνεργασίας που δεν έχει συµβεί ποτέ στο παρελθόν θα επιβάλει σε µια εταιρεία που δεν εφηύρε το εµβόλιο να προσφέρει τα εργοστάσιά της ώστε να µεγεθυνθεί η παραγωγή. Το Serum Institute της Ινδίας, για παράδειγµα, έχει συµφωνίες µε την AstraZeneca και τη Novavax. Και εµείς διευκολύνουµε αυτές τις συνεργασίες επειδή οι Ινδοί κατασκευαστές έχουν πολύ µεγαλύτερο όγκο παραγωγής. Διαθέτουν δεξαµενές των 5.000 λίτρων και τεράστια επιπλέον χωρητικότητα.

ΝΕΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ

Το Ίδρυμα Gates έχει επίσης επενδύσει πολλά σε πιθανά φάρμακα για τη θεραπεία του κορονοϊού. Τι πρόοδο βλέπετε;

Μέχρι στιγµής υπάρχει η δεξαµεθαζόνη, µια στεροειδής ορµόνη που εγκρίθηκε για πρώτη φορά από τον FDA το 1958, η οποία είναι η µοναδική θεραπεία που έχει σηµαντικό αντίκτυπο. Ακόµα και η ρεµδεσιβίρη εξακολουθεί να παρουσιάζει µέτρια αποτελέσµατα. Ωστόσο υπάρχει µια σειρά πραγµάτων που δοκιµάζονται, συµπεριλαµβανοµένου ενός αριθµού µονοκλωνικών αντισωµάτων (πρωτεΐνες που παράγονται εργαστηριακά και δρουν σαν ανθρώπινα αντισώµατα, εστιάζοντας σε συγκεκριµένους στόχους), τα οποία συγκεντρώνουν µεγάλη πιθανότητα να παρουσιάσουν αρκετά καλά αποτελέσµατα.  (3) Δεν γνωρίζουµε σίγουρα, αλλά τα ποσοστά ίασης θα µπορούσαν να είναι πολύ υψηλά, στο 70% ή στο 80%. Ορισµένα από αυτά τα δεδοµένα θα αρχίσουν να δηµοσιεύονται µέσα στους επόµενους µήνες. Το Ίδρυµα Gates δέσµευσε παραγωγικό δυναµικό σε ένα εργοστάσιο της Fujifilm για την παρασκευή ενός προϊόντος αντισωµάτων. Εάν τα αντισώµατα δεν λειτουργούν ή αν δεν έχουµε τα σωστά, τότε θα χάσουµε µερικά από αυτά τα χρήµατα. Δεν πειράζει. Ο πιθανός αντίκτυπος από την ύπαρξη αυτής της παραγωγικής ικανότητας, η οποία είναι σηµαντική, θα µας επέτρεπε να το διαθέσουµε στις αναπτυσσόµενες χώρες, χωρίς οι πλούσιες χώρες να πάρουν όλο αυτό το παραγωγικό δυναµικό για δική τους χρήση.

Το Ίδρυμα Gates −με παρόμοιο τρόπο όπως η Αρχή Βιοϊατρικής Προηγμένης Έρευνας και Ανάπτυξης των ΗΠΑ− αφαιρεί το ρίσκο από πολλές από τις πιο επικίνδυνες επενδύσεις που πραγματοποιούν οι ιδιωτικές εταιρείες για το κοινό καλό. Πώς αλλιώς μπορούν οι κυβερνήσεις να ενθαρρύνουν την καινοτομία στα πιο επαναστατικά μέτωπα της επιστήμης;

Οι ΗΠΑ είναι ένα καλό παράδειγµα ως προς αυτό. Έχουµε 42 δισ. δολάρια ετησίως σε χρήµατα των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας των ΗΠΑ που συχνά θέτουν τα ερευνητικά θεµέλια για την κατανόηση της βιολογίας, έτσι ώστε η προϊοντική καινοτοµία να µπορεί να συνεχιστεί και οι εταιρείες να έχουν τη δυνατότητα να αναπτύσσουν φάρµακα βάσει αυτής της βιολογίας. Γίνεται µεγάλη συζήτηση σχετικά µε τις τιµές των φαρµάκων, το οποίο, βέβαια, είναι ένα ιδιαίτερα σηµαντικό και περίπλοκο θέµα, αλλά το σύστηµα των ΗΠΑ, όσον αφορά τη δηµιουργία θέσεων εργασίας υψηλών αποδοχών, την οικοδόµηση κορυφαίων εταιρειών και τη διάθεση νέων φαρµάκων, λειτουργεί αρκετά καλά.

Αναφέρατε την τιμολόγηση των φαρμάκων. Μπορούν αυτά τα εμβόλια και τα φάρμακα κατά της πανδημίας COVID-19 να παρασκευάζονται τόσο φθηνά ώστε ο κόσμος να τα αντέχει οικονομικά;

Συζητάω τακτικά µε τους CEOs του φαρµακευτικού κλάδου. Η απάντησή τους στην πανδηµία και αυτό το σπουδαίο έργο που κάνουν οι φαρµακευτικές εταιρείες υπενθύµισαν πολλές από τις ικανότητές τους και πώς µπορούν να βοηθήσουν τον κόσµο − σε αντίθεση µε την κοινή πεποίθηση ότι ο κλάδος είναι εγωιστικός και µη συνεργάσιµος. Στην τελευταία µεγάλη κρίση υγείας που είχαµε, όταν εµφανίστηκε η επιδηµία του HIV, η βιοµηχανία δεν ήταν πρόθυµη να κάνει κλιµακωτή τιµολόγηση και να διαθέσει τα φάρµακα στις αναπτυσσόµενες χώρες σε τιµές που µπορούσαν να αντέξουν οικονοµικά. Μάλιστα, οι φαρµακευτικές εταιρείες κατέληξαν να κινηθούν δικαστικά εναντίον του πρώην προέδρου της Νοτίου Αφρικής Nelson Mandela.  (4) Τελικά, έκαναν το σωστό. Και γι’ αυτό πιστεύω ότι η τωρινή δέσµευση ορισµένων από αυτές τις εταιρείες να διαθέσουν πόρους στην ανάπτυξη εµβολίων και να το κάνουν σε µη κερδοσκοπική βάση είναι πολύτιµη. (5)

ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ

Είναι δύσκολο να παράγεις ασφαλή και αποτελεσματικά εμβόλια κατά του κορονοϊού. Το να πείσεις δισεκατομμύρια ανθρώπους να εμβολιαστούν είναι ακόμα πιο δύσκολο. Είναι θέμα εμπιστοσύνης – τι πιστεύουν οι άνθρωποι για τα εμβόλια; 

Με όλες τις θεωρίες συνωµοσίας, ξέρετε, αντιµετωπίζουµε µια πρόκληση – όχι µόνο στις αναπτυσσόµενες χώρες, αλλά παντού. Το πιο ακραίο παράδειγµα ήταν το εµβόλιο κατά της πολιοµυελίτιδας, που το 2003 στη Νιγηρία λεγόταν ότι ήταν µια συνωµοσία για τη στείρωση των γυναικών. Και δυστυχώς, αυτό οδήγησε στην εξάπλωση των κρουσµάτων σε δώδεκα χώρες όπου η ασθένεια είχε εξαλειφθεί. (6)

Αυτή ήταν µια µεγάλη οπισθοδρόµηση. Όµως, πείσαµε τους αξιόπιστους θρησκευτικούς ηγέτες να διαδώσουν το µήνυµα και να προσφέρουν το εµβόλιο στα παιδιά τους, και έτσι, τελικά, ξεπεράσαµε τα εµπόδια. Σήµερα, η στάση των ανθρώπων απέναντι στις µάσκες και στο εµβόλιο θα καθορίσει το πόσο γρήγορα θα τερµατίσουµε αυτή την πανδηµία.

Μιλώντας για θεωρίες συνωμοσίας, εμφανίστηκε μια τρελή θεωρία για εσάς στα κοινωνικά μέσα – ότι κατά κάποιον τρόπο δημιουργήσατε αυτή την πανδημία. Είστε αναμφισβήτητα ο πιο γνωστός υπέρμαχος της δημόσιας υγείας στον πλανήτη. Πώς ξεπερνάτε τέτοιου είδους ανοησίες;

Αυτό είναι ένα νέο φαινόµενο και, εποµένως, δεν µπορώ να πω ότι έχω κάποια εξαιρετική λύση. Και παρόλο που είναι τόσο ακραίο, θα µπορούσατε να πείτε ότι είναι σχεδόν χιουµοριστικό, πρόκειται για ένα πραγµατικό πρόβληµα – ειδικά όταν κάποιοι άνθρωποι το µετατρέπουν σε πολιτικό ζήτηµα και µιλούν ακόµα και για την υιοθέτηση πράξεων βίας. Άρα, απλώς µαθαίνω γι’ αυτό. Και, σίγουρα, εκπλήσσοµαι που ο οργανισµός µας, που έχει κάνει, πραγµατικά, τα περισσότερα για να σώσει ζωές µε εµβόλια, αντιµετωπίζεται τώρα σαν να έχει εντελώς αντίθετους στόχους.

Η επιστήμη των εμβολίων γενικά φαίνεται να προχωρά με τρομερή ταχύτητα. Μπορεί ο αγώνας για τη δημιουργία εμβολίων κατά της πανδημίας να μας βοηθήσει να αναπτύξουμε νέες θεραπείες;

Έχουµε ένα συγκεκριµένο πρότζεκτ µε τη Moderna για να παρασκευάσουµε ένα εµβόλιο κατά της ελονοσίας χρησιµοποιώντας την πλατφόρµα «messenger RNA» (µια µέθοδος που χρησιµοποιείται επίσης για ορισµένα υποψήφια εµβόλια κατά του κορονοϊού). Αυτό διακόπηκε από την πανδηµία, αλλά είναι µια προσέγγιση που χρηµατοδοτήσαµε. Τα εµβόλια mRNA είναι πολύ ελπιδοφόρα και θα µπορούσαν να χρησιµοποιηθούν για τον ιό HIV και τη φυµατίωση.

Ο θρυλικός επενδυτής Warren Buffett, ο οποίος μόλις έγινε 90 ετών, έχει εμπιστευτεί μεγάλο μέρος της περιουσίας του στο ίδρυμά σας. (7) Τι μάθατε από αυτόν στη μακρά φιλία σας;

Μιλάω µε τον Warren πιο συχνά φέτος από οποιαδήποτε άλλη περίοδο κατά τη διάρκεια της 30ετούς φιλίας µας. Και αυτό συµβαίνει λόγω της ικανότητάς του να βλέπει τι συµβαίνει στον κόσµο, να γοητεύεται και να εκπλήσσεται. Αυτός και εγώ καθόµαστε και παρατηρούµε τα απροσδόκητα πράγµατα που συµβαίνουν σε πολλά πλαίσια: πολιτικά, µακροοικονοµικά και, γενικά, στον κόσµο. (8) Αναλύει καθεµία από τις επιχειρηµατικές του δραστηριότητες: πού βλέπει ζήτηση και γιατί; Ή µιλάµε, για παράδειγµα, για µια έκδοση αυστριακών οµολόγων 10ετούς διάρκειας µε απόδοση 88 µονάδες βάσης . Ακούει και λίγα πράγµατα από µένα σχετικά µε τον ψηφιακό χώρο ή µε την καινοτοµία που σχετίζεται µε την υγεία, ιδιαίτερα στο πλαίσιο της πανδηµίας. Αλλά, ξέρετε, δεν ξεµένουµε από θέµατα συζήτησης. Κοµίζει πάντα µια τόσο προχωρηµένη προσέγγιση και έχει πάντα αυτήν τη γνωστή του ταπεινοφροσύνη, που τον κάνει πολύ διασκεδαστικό επειδή φαίνεται να διασκεδάζει ο ίδιος.

Στις «Εβδομάδες Στοχασμού» κλείνεστε σε ένα σπίτι, διαβάζετε και συλλογίζεστε τον κόσμο. Γιατί είναι τόσο σημαντικό αυτό;

Σήµερα λείπει σε µεγάλο βαθµό η ικανότητα να κάνεις ένα βήµα πίσω και να διαβάσεις ή να στοχαστείς ή να γράψεις. Σκέφτοµαι τον εαυτό µου ως µαθητή που χρειάζεται µια περίοδο ανάγνωσης για να καταφέρει να αφοµοιώσει τις γνώσεις του. Από τότε που αποχώρησα από
τη Microsoft, το 2008, αφιερώνω πολλές µέρες και µετά λέω: «Κράτησα τις σηµειώσεις που σκόπευα να γράψω;». Η γραφή σε αναγκάζει να σκεφτείς τα πράγµατα εις βάθος και να σταµατήσεις να είσαι επιπόλαιος.

BETWEEN THE LINES​

(1) Λευκή επιταγή: Από το 1994, το Ίδρυμα Bill & Melinda Gates έχει προσφέρει επιχορηγήσεις 54,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων (έως το 4ο τρίμηνο του 2019)

(2) Το οικονομικό  τίμημα της πανδημίας 

(3) Επιτάχυνση της ανάπτυξης φαρμάκων: Τον Μάρτιο, το Ίδρυμα Gates συνεργάστηκε με το βρετανικό ίδρυμα Wellcome και τη Mastercard, σε ένα πρόγραμμα-επιταχυντή που στόχο έχει να επιταχύνει την ανάπτυξη θεραπειών για τον COVID-19.

4) Εφιάλτης δημοσίων σχέσεων: Το 1998, 39 πολυεθνικές φαρμακευτικές εταιρείες μήνυσαν την κυβέρνηση της Νοτίου Αφρικής (και τον Mandela, τον πρώην πρόεδρό της) για παράκαμψη της προστασίας των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας που αφορούσαν φάρμακα κατά του HIV/AIDS με εξωφρενικά υψηλές τιμές. Οι φαρμακευτικές εταιρείες έχασαν τελικά τη νομική μάχη – και μεγάλο μέρος της φήμης τους.

(5) Πλούσιοι και φτωχοί: Οι AstraZeneca και Johnson & Johnson υποσχέθηκαν να χορηγήσουν το εμβόλιο σε μη κερδοσκοπική βάση εν μέσω της πανδημίας. Περισσότερα από 170 κράτη έχουν υπογράψει μια σύμβαση υπό την ηγεσία του GAVI, το COVAX Facility, με στόχο να διασφαλιστεί ότι τα εμβόλια θα κατανεμηθούν ισότιμα σε όλο τον κόσμο.

(6) Τερματισμός μιας μάστιγας: Το Ίδρυμα Gates έχει δεσμεύσει 5,5 δισεκατομμύρια δολάρια για την παγκόσμια προσπάθεια εξάλειψης της πολιομυελίτιδας.

(7) Δώσε τώρα: Εκτός από τη δέσμευση 10 εκατομμυρίων μετοχών της Berkshire Hathaway (σε ετήσιες πληρωμές) στο Ίδρυμα Gates, ο Buffett συνεργάστηκε με τον Bill και τη Melinda για να ξεκινήσουν το «Giving Pledge», μια προσπάθεια να ενθαρρύνουν άλλους δισεκατομμυριούχους να διαθέσουν το μεγαλύτερο μέρος του πλούτου τους σε φιλανθρωπίες.

(8) Μακροπρόθεσμα ομόλογα: Τον Ιούνιο, η αυστριακή κυβέρνηση εξέδωσε «ομόλογα διάρκειας ενός αιώνα» αξίας άνω των 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων με απόδοση  0,88%. Εκατό χρόνια μπορεί να φαίνεται σαν πολύς χρόνος για να περιμένεις λίγα κέρδη – αλλά με ένα μεγάλο μέρος του κόσμου να αναζητά ασφάλεια, αυτή η έκδοση υπερκαλύφθηκε.

*Το κείμενο αναδημοσιεύεται στο νέο τεύχος του Fortune Greece που κυκλοφορεί στα περίπτερα και ψηφιακά μέσω της πλατφόρμας του Readpoint.