Ο «CZ» αποκλειστικά στο Fortune Greece: «Τα cryptos δεν χρειάζονται σωτηρία»

Η είδηση ότι η Binance, το μεγαλύτερο ανταλλακτήριο κρυπτονομισμάτων στον κόσμο με ημερήσιες συναλλαγές δεκάδων δισ. δολαρίων, διοργανώνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα ένα summit στο οποίο ο Changpeng Zhao, ή αλλιώς «CZ», θα μιλήσει μπροστά στο ελληνικό κοινό, σήκωσε όλη την εγχώρια κοινότητα cryptos στο «πόδι». Τα εισιτήρια της εκδήλωσης εξαφανίστηκαν εν ριπή οφθαλμού και το ραντεβού δόθηκε για το απόγευμα της 25 Νοεμβρίου στο ξενοδοχείο Divani Caravel.

Βρέθηκα στον χώρο από νωρίς και είδα εκατοντάδες άδεια καθίσματα να γεμίζουν αστραπιαία αρκετά λεπτά πριν το καθορισμένο ραντεβού. Περίπου 800 άνθρωποι -μπορεί και περισσότεροι- συγκεντρώθηκαν για να ακούσουν όλα όσα έχει να μοιραστεί η Binance για το μέλλον των cryptos, την εξέλιξη του κλάδου μετά την κατάρρευση της FTX και τη μορφή που αναμένεται να πάρει ο χώρος των ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων στο άμεσο μέλλον.

Λίγα λεπτά πριν ανέβει στην κεντρική σκηνή, είχα την ευκαιρία να κάτσω με τον Changpeng Zhao στο ίδιο τραπέζι και να μιλήσουμε για όλα. Την Ελλάδα, την FTX, τον «crypto χειμώνα» και το πώς απαντά σε όσους τον αποκαλούν «σωτήρα των κρυπτονομισμάτων». Με κερασάκι στην τούρτα, τον Νουριέλ Ρουμπινί…

Πρώτη φορά στην Ελλάδα

O CZ πέρασε πέρασε 24 ώρες στη χώρα μας και, δυστυχώς όπως είπε ο ίδιος, δεν κατάφερε να μείνει περισσότερο. «Εύχομαι όμως να βρεθώ εδώ τον Αύγουστο», μου λέει, λίγο πριν ετοιμάσω τα χαρτιά και το μαγνητόφωνό μου για τη συνέντευξη στο δωμάτιο «Κοζάνη», απέναντι ακριβώς από την κεντρική σκηνή όπου η «δράση» είχε ήδη ξεκινήσει με άλλες ομιλίες και τον κόσμο να παρακολουθεί ακόμη και όρθιος στο λόμπι έξω από την αίθουσα. Υποθέτω, δε, πως όλοι θα έριχναν κλεφτές ματιές προς την είσοδο για να δουν πότε θα ανέβει για να μιλήσει ο CZ. «Δεν πρόλαβα να δω πολλά πράγματα αυτή τη φορά», απαντά όταν τον ρώτησα αν κατάφερε να πάρει μια γεύση από τη χειμωνιάτικη Αθήνα. Απανωτά ραντεβού με Έλληνες αξιωματούχους τους οποίους -όσο κι αν επέμεινα- δεν κατονόμασε, αφαίρεσαν όλο τον χρόνο του.

«Βρίσκεστε εδώ για πρώτη φορά, και μάλιστα με μια εκδήλωση η οποία ακολούθησε αυτή προ λίγων ημερών στην Κύπρο. Μιλάμε, λοιπόν, για το ξεκίνημα νέων σχεδίων σας για την Ελλάδα;», ήταν το πρώτο μου ερώτημα. «Νομίζω πως ναι», απαντά. «Η Ελλάδα είναι μια πολύ σημαντική αγορά. Εξερευνούμε όλη την Ευρώπη, και η Ελλάδα αποτελεί ένα πολύ σημαντικό μέρος της. Προς το παρόν δεν έχουμε ακόμη τοπική ομάδα. Προσπαθούμε να κατανοήσουμε την τοπική αγορά, να καταλάβουμε τι απαιτούν οι ρυθμιστικές αρχές και πώς θα εδραιωθούμε εδώ. Βρισκόμαστε στη διαδικασία εκμάθησης, αλλά ελπίζουμε ότι αυτό θα είναι η αρχή για κάτι».

Ο CZ δεν ανέφερε συγκεκριμένα πολιτικά πρόσωπα με τα οποία συναντήθηκε στην Αθήνα. Όμως, όπως είπε, μετά από κάθε επίσκεψη σε μια χώρα όπου εξετάζεται η δραστηριοποίηση της Binance, πραγματοποιούνται συναντήσεις με ρυθμιστικές αρχές, κυβερνητικούς αξιωματούχους, υπουργούς. «Αυτοί είναι συνήθως οι άνθρωποι που συναντώ και απλά προσπαθώ να πάρω μια ιδέα για το ποια είναι η στάση απέναντι στα cryptos, τον κλάδο μας. Και μέχρι στιγμής είναι πολύ θετική».

Η εκπαιδευτική πρωτοβουλία Binance Scholarship

Λίγες μέρες πριν την επίσκεψη του CZ στην Ελλάδα, πραγματοποιήθηκε στην Κύπρο η παρουσίαση μιας πρωτοβουλίας της Binance Charity για την παροχή υποτροφιών σε μαθητές και από τις δύο χώρες για σπουδές στο blockchain και τα ψηφιακά νομίσματα. Όπως μου είπε o ίδιος, το νέο αυτό πρόγραμμα με την ονομασία Binance Scholarship, έχει στόχο να βοηθήσει τους νέους να εισαχθούν σε πανεπιστήμια και να αποκτήσουν υψηλού επιπέδου μόρφωση. «Πιστεύουμε ότι η εκπαίδευση είναι στην πραγματικότητα ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα τόσο για την ανάπτυξη του κλάδου, όσο και για την ανάπτυξη του πληθυσμού, των τοπικών οικονομιών. Επομένως, είναι πολύ σημαντικό για τα νέα παιδιά να έχουν την ευκαιρία να σπουδάσουν και να μπουν σε καλές σχολές. Κατασκευάσαμε περισσότερα από 100 σχολεία στην Αφρική, αλλά στις πιο ανεπτυγμένες χώρες εξετάζουμε περισσότερο τις υποτροφίες. Είναι μια κανονική, πλήρης πανεπιστημιακή υποτροφία. Και έχουμε μόνο μία πρόσθετη προϋπόθεση. Οι μαθητές πρέπει να έχουν καλούς βαθμούς και στη συνέχεια να περάσουν ένα τεστ blockchain».

Το συγκεκριμένο πρόγραμμα βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη, και η Binance αναζητά τους μαθητές που θα λάβουν τις υποτροφίες. Η εταιρεία συνεργάζεται ήδη με πάνω από 30 πανεπιστήμια σε Ιταλία, Ισπανία και Γαλλία, και η Κύπρος με την Ελλάδα αποτελούν δύο νέες προσθήκες στις ευρωπαϊκές χώρες του προγράμματος.

«Αφήσαμε το FTX να γίνει πολύ μεγάλο πριν αρχίσουμε να το αμφισβητούμε»

Μετά από όσα είπαμε για το παρόν και το μέλλον της Binance στην Ελλάδα, δεν μπορούσαμε να μην στρέψουμε την προσοχή στη μεγάλη είδηση των ημερών. Την κατάρρευση του ανταλλακτηρίου FTX και το «τσουνάμι» αρνητικών ειδήσεων για τον χώρο. «Αφήσαμε το FTX να γίνει πολύ μεγάλο πριν αρχίσουμε να το αμφισβητούμε». Αυτή ήταν η φράση που είπε πριν λίγες μέρες ο CZ στο Bloomberg μιλώντας για τα επακόλουθα της χρεοκοπίας του FTX. Τι εννοούσε όμως με αυτό, ήταν η δική μου απορία. «Σήμερα είναι αρκετά προφανές ότι η FTX εμπλέκεται σε απάτη. Αν συμφωνούμε ότι αυτό είναι πρόβλημα, θα έπρεπε να το είχαμε ανακαλύψει όσο το δυνατόν νωρίτερα. Και όσο αργότερα το ανακαλύπτουμε, τόσο μεγαλύτερο γίνεται. Σωστά; Θα ήθελα λοιπόν να είχαμε ανακαλύψει το πρόβλημα νωρίτερα. Αυτό εννοούσα μόνο».

Υπέθεσα πως ίσως κάτι να υπήρχε στο μυαλό του, πριν πάρουν τα πράγματα αυτήν την πορεία. Ήταν όμως έτσι η κατάσταση; «Για να είμαι ειλικρινής, για εμάς, δεν υπάρχει εγγυημένος τρόπος να το κάνουμε. Ακόμη και όταν ανέβασα ένα tweet που έλεγε ότι πουλάμε τα FTT μας (σσ τα native FTX νομίσματα) δεν ήξερα πόσο μεγάλο ήταν το πρόβλημα. Δεν ήξερα ότι υπήρχε απάτη, επειδή δεν κοιτάμε τα βιβλία. Είναι ανταγωνιστές μας, οπότε δεν έχουμε τα δεδομένα, τις ιδιωτικές (εκ των έσω) πληροφορίες που έχουν αυτοί. Έτσι, δεν υπάρχει εύκολος τρόπος να το μάθουμε».

Εδώ τέθηκε ένα σοβαρό ζήτημα και από τον ίδιο τον CZ για το σύνολο των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον κλάδο των κρυπτονομισμάτων. «Νομίζω ότι ως κλάδος πρέπει να γίνουμε πιο διαφανείς. Να αποδεικνύουμε τα αποθεματικά, να κάνουμε περισσότερους ελέγχους». Κι επανέλαβε: «Πρέπει να γίνουμε πιο διαφανείς ως κλάδος. Αλλά είναι πολύ δύσκολο να μάθουμε αν κάποιος θέλει να πει ψέματα, καθώς είναι ανταγωνιστής μας».

Σε αυτό το σημείο θέλησα να μάθω τι μπορεί να είπε στο τηλέφωνο με τον Sam Bankman-Fried, λίγο πριν αποφασίσει να αποσυρθεί από την απόπειρα διάσωσης της FTX. Το μόνο που αρκέστηκε να μου πει, είναι πως το συγκεκριμένο τηλεφώνημα ήταν πάρα πολύ σύντομο…

Τι είδε όταν προσπάθησε να διασώσει το FTX

Όταν η Binance είδε αρχικά πως το FTX κατέρρεε, προχώρησε σε μια απόπειρα να το διασώσει. Ο CZ ζήτησε τα στοιχεία του ανταγωνιστή του, ούτως ώστε να εξετάσει εάν υπήρχε τρόπος να παρέμβει. Και είδε, όπως περιγράφει, πολλά… «Πρώτον, δεν ήξερα πόσο μεγάλο είναι το έλλειμμα, η τρύπα. Και όταν αρχίσαμε να εξετάζουμε τα δεδομένα, ο αριθμός γινόταν όλο και μεγαλύτερος. Τότε φτάσαμε σε ένα σημείο όπου είπα ότι σίγουρα επρόκειτο για απάτη. Μόλις το κατάλαβα, δεν μπορούσα να εμπιστευτώ κανένα από τα δεδομένα, διότι αν ένας παίρνει ήδη το δρόμο για τη φυλακή, θα έκανε τα πάντα για να πει ψέματα και για να βγάλει περισσότερα χρήματα. Έτσι, όταν χάνεις την αξιοπιστία σου, όταν χάνεις την εμπιστοσύνη, δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να δουλεύουμε μαζί σου».

Η έλλειψη διαφάνειας

Σε τέτοιου είδους περιπτώσεις, πολλές φορές βλέπουμε ότι παρασέρνονται όλοι. Ειδικά όταν μιλάμε για μια πιθανή απάτη δισεκατομμυρίων η οποία διερευνάται από τις αρμόδιες αρχές. Ρώτησα, λοιπόν, τον CZ, αν αυτό το σοκ τον έκανε να επαναπροσδιορίσει κάποια πράγματα. «Ναι», απάντησε. «Αλλά πάντα θα έχετε να κάνετε με κάποιους απατεώνες στη ζωή σας. Επειδή όμως υπάρχει ένας απατεώνας, δεν σημαίνει ότι και όλοι οι άλλοι είναι απατεώνες. Έτσι, αν και αυτό μας δίδαξε να είμαστε πιο προσεκτικοί στις επιχειρηματικές συναλλαγές, δεν θέλουμε να το γενικεύσουμε υπερβολικά σε ολόκληρο τον κλάδο. Γιατί πάντα θα υπάρχουν τύποι που είναι κακοί. Απλά πρέπει να γίνουμε καλύτεροι στο να τους εντοπίζουμε νωρίτερα. Ελπίζουμε ότι θα μάθουμε περισσότερα από αυτή την περίπτωση, αλλά δεν θα αλλάξει κι όλη την αντίληψή μας για την ανθρωπότητα».

Τι κάνει η Binance για αυτό το πρόβλημα 

Λίγες ώρες πριν από τη συνέντευξη, η Binance ανακοίνωνε τη λεγόμενη απόδειξη των αποθεμάτων. Όπως μου εξηγεί για την κίνηση αυτή ο CZ, κάθε υπόλοιπο αποθεμάτων σε BTC θα εγγυάται μαθηματικά ότι το υπόλοιπο των πελατών της εταιρείας περιλαμβάνει τους υπολογισμούς του συνολικού ενεργητικού και ταιριάζει με το υπόλοιπο του εκάστοτε πορτοφολιού. «Αυτός είναι ο λόγος με τον οποίο διασφαλίζεται ότι έχουμε τα κεφάλαιά σας. Και τον θεωρώ έναν από τους πιο σταθερούς τρόπους για να κάνετε το proof of reserves. Στην πραγματικότητα είναι πολύ καλύτερος σε σχέση με τις παραδοσιακές τράπεζες».

«Σωτήρας των κρυπτονομισμάτων» ή απλά επιχειρηματίας;

Με τον όρο «σωτήρας των κρυπτονομισμάτων» περιγράφουν τον CZ τα περισσότερα μέσα σε όλο τον κόσμο, έπειτα από την ανακοίνωσή της δημιουργίας ενός distress fund ύψους τουλάχιστον 1 δισ. δολαρίων, με σκοπό να διασώσει εταιρείες του κλάδου των κρυπτονομισμάτων που κινδυνεύουν με χρεοκοπία εξαιτίας της κατάρρευσης της FTX. Ο ίδιος, βέβαια, έχει άλλη άποψη για τον χαρακτηρισμό «σωτήρας».

«Έχω να πω κάποια πράγματα για αυτό. Πρώτον, πιστεύω ότι ο κλάδος δεν χρειάζεται σωτηρία. Τα cryptos δεν χρειάζονται σωτηρία. Υπάρχει απλά ένας μικρός αριθμός πρότζεκτ που μπορεί να ζητούν διάσωση. Αλλά η πλειονότητα τους είναι στην πραγματικότητα μια χαρά. Εξάλλου είναι μικρός και ο αριθμός χρηστών που επηρεάζονται».

Όπως τονίζει, με αυτό το ταμείο που θα παρέχει ρευστότητα σε εταιρείες του χώρου που κινδυνεύουν να καταρρεύσουν, ο ίδιος επιδιώκει να ελαχιστοποιήσει τις ζημιές τους. Αλλά σημειώνει ότι δεν είναι στα άμεσα σχέδια της Binance να ασχοληθεί με τους χρήστες. «Με το να δίνουμε χρήματα στους χρήστες, θα υπάρξουν πολλοί που θα προσπαθήσουν να μας αποσπάσουν λεφτά. Να προσποιηθούν ότι είναι θύματα. Αλλά εκείνα τα πρότζεκτ, τα καλά πρότζεκτ που έχουν έλλειψη χρημάτων αυτή τη στιγμή, μπορούμε να τα βοηθήσουμε σε αυτό το πλαίσιο».

Διάσωση με όρους

Μπορεί σε κάποιους να φαίνεται ως μια εύκολη σανίδα σωτηρίας, όμως κάθε άλλο παρά απλή θα είναι η διαδικασία διάσωσης που προτίθεται να εφαρμόσει η Binance για τις εταιρείες που παρασύρθηκαν από το ντόμινο FTX. Στο ερώτημα για το ποιοι θα μπουν στο «ταμείο ανάκαμψης» της Binance, ο CZ απαντά ότι θα είναι όσοι αναζητούν μια ανάσα ρευστότητας και διατίθενται να εισέλθουν σε μια ιδιάζουσα «μνημονιακή» περίοδο. «Αν πρόκειται απλώς για ένα θέμα ρευστότητας σε μετρητά και αν οι όροι της συμφωνίας είναι σωστοί, τότε σίγουρα θέλουμε να βοηθήσουμε. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα είμαστε σε θέση να το κάνουμε για τους πάντες. Ορισμένοι ιδρυτές, ακόμη και όταν είναι ένα βήμα προτού χρεοκοπήσουν, εξακολουθούν να απαιτούν μια υψηλή αποτίμηση. Για να επενδύσουν άλλοι άνθρωποι, όμως, πρέπει να είναι σωστές οι αποτιμήσεις. Και πρέπει επίσης να βεβαιωθούμε ότι τα πρότζεκτ είναι πραγματικά καλά οργανωμένα».

Από τον «χειμώνα» των cryptos, στο πολυπόθητο «καλοκαίρι»

Τους τελευταίους μήνες τα κρυπτονομίσματα ζουν ένα παρατεταμένο bear market. Η ελεύθερη πτώση της συνολικής τους κεφαλαιοποίησης δεν έχει προηγούμενο. Τον Νοέμβριο του 2021 έφτανε περίπου τα 2,7 τρισ. δολάρια. Φέτος τον ίδιο μήνα, βρίσκεται στα 830 δισ. δολάρια. Ως τα μέσα Νοεμβρίου 2022 η συντριπτική πλειοψηφία των 100 μεγαλύτερων κρυπτονομισμάτων με όρους κεφαλαιοποίησης, σημειώνει διψήφια πτώση σε ετήσια βάση. Τεράστιες κεφαλαιοποιήσεις εξαφανίστηκαν, όπως αυτές των algorithm stablecoins TerraUSD και της «αδερφής» του Terra (LUNA) που οδήγησαν στην «εξαΰλωση» τουλάχιστον 40 δισ. δολαρίων. Μια περίοδος η οποία μοιάζει χειρότερη από το 2018, όταν η τιμή του Bitcoin είχε σημειώσει πτώση 50% σε ετήσια βάση. Ο γνωστός και ως «χειμώνας των cryptos», που εντάθηκε με την ενεργειακή και πληθωριστική κρίση μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, και παρατείνεται σαδιστικά μετά από κάθε ανακοίνωση αύξησης των επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες σε Ευρώπη και ΗΠΑ, δεν περνά διόλου απαρατήρητος από τον CZ. Παρόλα αυτά δεν χάνει την αισιοδοξία του για το πότε θα δούμε ξανά «καλοκαίρι». «Αργά ή γρήγορα, νομίζω ότι θα το δούμε. Δεν ξέρω πότε ακριβώς, αλλά η αγορά περνάει από κύκλους», απαντά.

Με μια κάπως κυνική ματιά, περιγράφει αυτήν την εποχή ως μια περίοδο κάθαρσης για τον κλάδο. Όπως μου λέει χαρακτηριστικά, σε ένα διάστημα μεγάλων απωλειών «πολλοί πιο αδύναμοι παίκτες ή και απατεώνες εξαλείφονται. Μόλις “πεθάνουν”, ο κλάδος θα είναι στην πραγματικότητα πολύ πιο υγιής. Αν υποθέσουμε ότι οι περισσότεροι από αυτούς έχουν “πεθάνει”, τότε μένουν μόνο οι ισχυρότεροι παίκτες. Και τότε μπορούμε να ξαναχτίσουμε. Η τεχνολογία δεν πρόκειται να εξαφανιστεί. Υπάρχουν ακόμη εκατομμύρια άνθρωποι που εργάζονται σε αυτόν τον κλάδο. Η κατασκευή διαφορετικών προϊόντων θα συνεχίσει να εξελίσσεται. Άρα, η αγορά περνάει από κύκλους, αλλά νομίζω ότι το καλοκαίρι θα έρθει». Σημείωσε, δε, κατά την ομιλία του στο ακροατήριο μια βασική παράμετρο, η οποία αποτελεί για τον ίδιο επαρκή εξήγηση για τις ανισορροπίες που προκαλούνται στα κρυπτονομίσματα μετά από τις αυξήσεις επιτοκίων της Fed και της ΕΚΤ: Το γεγονός ότι «όλοι μας παραμένουμε μέρη μιας διασυνδεδεμένης οικονομίας». Για το LUNA, μάλιστα, επιφύλασσε μια ιδιαίτερα σκληρή κριτική, χαρακτηρίζοντάς το ένα «κακό σχέδιο, με κακή εκτέλεση και πολύ κακό αποτέλεσμα».

Επιστρέφοντας, όμως, στο πότε θα λάμψει ξανά ο ήλιος για τα cryptos, ο CZ αρνήθηκε να κάνει προβλέψεις. Είπε όμως ότι αν δούμε πίσω στο παρελθόν, οι κύκλοι των κρυπτονομισμάτων είναι τετραετείς. «Και συνήθως υπάρχει ένας χρόνος πτώσης, δύο χρόνια ανάκαμψης και ένας χρόνος ιστορικού υψηλού. Η τελευταία κορύφωση ήταν τον Νοέμβριο του 2021. Οπότε κατά κάποιο τρόπο βλέπουμε αυτό στο οποίο βρισκόμαστε. Βεβαίως, κάτι τέτοιο δεν προβλέπει το μέλλον… αλλά λέει κάτι για το παρελθόν».

Από το Merge στην επόμενη μέρα των cryptos

Μια από τις σημαντικότερες μεταβάσεις στον κόσμο των cryptos, αποτέλεσε η Συγχώνευση (Merge), η μετάβαση δηλαδή του Ethereum και του δεύτερου μεγαλύτερου κρυπτονομίσματος μετά το Bitcoin (Ether), από το σύστημα επαλήθευσης proof of work στο σύστημα proof of stake. Μια διαδικασία η οποία κατέστησε πλέον την εξόρυξη του κρυπτονομίσματος κατά 90% πιο αποδοτική ενεργειακά. Για τον CZ αυτή ήταν μια «φυσική εξέλιξη του blockchain του ethereum». Προσπαθεί με αυτόν τρόπο, όπως είπε, να «αυξήσει τη χωρητικότητά του, ενώ παράλληλα προχωράει σε ένα blockchain POS, κάνοντάς το πιο πράσινο».

Από την άλλη, όμως, πολλοί επικριτές των κρυπτονομισμάτων αναφέρουν τις τεράστιες ποσότητες ενέργειας που καταναλώνονται για την εξόρυξή τους, ιδιαίτερα την εποχή που προηγήθηκε το Merge του Ethereum. Ο CZ διαφωνεί με αυτήν την άποψη, χαρακτηρίζοντας την τεχνολογία blockchain εξαιρετικά φιλική προς το περιβάλλον. «Τα blockchains είναι πιο αποδοτικά από οποιαδήποτε παραδοσιακή τράπεζα, κι αυτό ισχύει ακόμη και για το blockchain του bitcoin, το οποίο χρησιμοποιεί αρκετή ενέργεια. Και νομίζω ότι η Συγχώνευση είναι απλώς ένα φυσικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Μελλοντικά θα υπάρξουν περισσότερα βήματα που θα το κάνουν πιο αποδοτικό με μεγαλύτερη χωρητικότητα, μέσω αυτού που αποκαλούμε sharding. Αυτό θα είναι ένα τεράστιο βήμα και για τον κλάδο».

«Ο Ρουμπινί θέλει απλά να είναι στο προσκήνιο»

Τελειώνοντας τη συζήτησή μας, έπεσε στο τραπέζι ένα όνομα, γνωστό σε πολλούς. Ο λεγόμενος «Dr. Doom», ή αλλιώς Nουριέλ Ρουμπινί. Ο οικονομολόγος που προέβλεψε την οικονομική κρίση του 2008 και δεν είναι καθόλου αισιόδοξος για το πώς θα κινηθεί στο σύνολό της η παγκόσμια οικονομία από εδώ και στο εξής, τα έχει βάλει με τα κρυπτονομίσματα. Τα χαρακτηρίζει επανειλημμένα σε δημόσιες τοποθετήσεις του «ένα εντελώς διεφθαρμένο οικοσύστημα» και όσοι δραστηριοποιούνται στον χώρο -όπως ο CZ- είναι για τον Ρουμπινί «τσαρλατάνοι τραπεζίτες». Είπε, δε, για τον συνιδρυτή και CEO της Binance ότι είναι μια «κινούμενη ωρολογιακή βόμβα» και πως «θα γίνει χειρότερος από τον Σαμ Μπάνκμαν Φράιντ», τον πρώην CEO του χρεοκοπημένου ανταλλακτηρίου FTX.

«Απλά επιτίθεται σε ανθρώπους προσπαθώντας να εξασφαλίσει φήμη και κάλυψη από τα μέσα», μου απαντά ο CZ. «Νομίζω ότι αυτός είναι ένας πολύ κακός τρόπος για να γίνεις γνωστός, και δεν μας ενδιαφέρουν τέτοιοι άνθρωποι. Ο συγκεκριμένος [Ρουμπινί] κάνει ψευδείς ισχυρισμούς και επιτίθεται σε όλους, όχι μόνο σε εμάς. Επιτίθεται στις ρυθμιστικές αρχές, επιτίθεται στον καθένα. Δεν νομίζω ότι είναι λογικός τύπος».

Ένας ροκ σταρ «τραπεζίτης»

Μπορεί να μην τον ρώτησα αν ο ίδιος αισθάνεται ένας εναλλακτικός τραπεζίτης, όμως θα ήταν έτσι κι αλλιώς πολύ δύσκολο να μεταφέρεις τέτοιους όρους στον κόσμο των cryptos. Τράπεζες, τραπεζίτες και επενδυτές είναι ιδιότητες που γνωρίζουμε καλά μέσω της εμπειρίας αιώνων από τη λειτουργία και τη διάρθρωση της παραδοσιακής οικονομίας και των χρηματοπιστωτικών συστημάτων. Η νέα οικονομία, η οικονομία των ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων, είναι κυριολεκτικά στα σπάργανα. Μπορεί, λοιπόν, να μιλάμε για δισ. ή τρισ. δολάρια, για γίγαντες και δισεκατομμυριούχους, ή ακόμη και για αυτοκρατορίες που εξαφανίζονται σε λίγες μέρες, όμως ο κόσμος που προσελκύουν άνθρωποι όπως ο CZ, διαφέρει κατά πολύ από τον παραδοσιακό τύπο ενός «γιάπη της Wall Street». Οι εκατοντάδες άνθρωποι που είδαν από κοντά στην Αθήνα τον CEO της Binance, αλλά και όσοι τον ακολουθούν στις δημόσιες εμφανίσεις του, είναι κυρίως άνδρες και γυναίκες κοντά στα 35 με 40. Φορούν φούτερ, τζιν, κοντομάνικα και sneakers, και μόλις τον βλέπουν να ανεβαίνει στη σκηνή πολύ συχνά τον απωθεώνουν σαν έναν ροκ σταρ – κάτι το οποίο είδα και στην εμφάνισή του στην Αθήνα. Σφυρίγματα και αναμμένα φλας στα κινητά «έστρωσαν τον χαλί» του ισχυρότερου παράγοντα στον κόσμο των ανταλλακτηρίων cryptos, με εκείνον να μοιάζει με έναν από αυτούς. Με το ίδιο μαύρο T-shirt που φορούσαν όλοι οι εργαζόμενοι της Binance στο event, την αμερικάνικη -αν και Κινεζο-Καναδός- άνεση απέναντι σε κάμερες, κοινό και δημοσιογράφους, και την ευγλωττία ενός ανθρώπου στον οποίο μοιάζει να έχει στραφεί ένα ολόκληρο οικοσύστημα για να το σώσει. Ακόμη κι αν εκείνος δεν πρόκειται ποτέ να αποδεχτεί τον ρόλο του σωτήρα.

Φωτογραφίες: Νίκος Μαλιάκος