Ο Donald Trump και η «τέχνη» των ανατροπών
Από το «ξήλωμα» της πολιτικής Obama μέχρι τον εμπορικό «πόλεμο» με όλο τον πλανήτη, το συμπέρασμα είναι ένα: με τον Trump όλα είναι πιθανά.
H δημοσίευση της φετινής λίστας Fortune 500, της ετήσιας λίστας του Fortune με τις 500 μεγαλύτερες εταιρείες των Ηνωμένων Πολιτειών, συνοδεύτηκε από μια έρευνα που αφορούσε την εκτίμηση του οικονομικού και επιχειρηματικού κλίματος από τους CEOs των επιχειρήσεων. Διαψεύδοντας τα προγνωστικά, οι Αμερικανοί επιχειρηματικοί ηγέτες δήλωσαν περισσότερο αισιόδοξοι φέτος σε σχέση με πέρυσι, με το 48% των CEOs να πιστεύει πως η παγκόσμια οικονομία θα βελτιωθεί μέσα στους επόμενους 12 μήνες και ότι οι ΗΠΑ είναι το κράτος στο οποίο αξίζει περισσότερο να επενδύσει κάποιος την επόμενη διετία.
Μάλιστα, περίπου οι μισοί CEOs της λίστας Fortune 500 πιστεύουν πως οι πολιτικές του Αμερικανού προέδρου Donald Trump ήταν τελικά καλύτερες από ό,τι περίμεναν αρχικά.
Μπορεί στην άλλη όχθη του Ατλαντικού το φαινόμενο αυτό να φαίνεται περίεργο, ωστόσο στο εσωτερικό των ΗΠΑ το κλίμα είναι διαφορετικό, παρότι η δημοτικότητα του Αμερικανού προέδρου εξακολουθεί να είναι χαμηλή συγκριτικά με τους προκατόχους του. Ενισχυμένη και από την ψήφιση του νέου φορολογικού νομοσχεδίου, που αποτελούσε σήμα κατατεθέν της προεκλογικής εκστρατείας του Trump, η αμερικανική οικονομία βρίσκεται εδώ και μήνες σε σταθερή τροχιά ανάπτυξης, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητά της και δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας.
Στα τέλη Μαΐου ήρθε η απόφαση του Κογκρέσου να «χαλαρώσει» για πρώτη φορά τον νόμο «Dodd-Frank», που είχε τεθεί σε ισχύ το 2010 και έθετε περιοριστικά μέτρα στη δράση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων προκειμένου να αποφευχθεί μια οικονομική κρίση παρόμοια με αυτή του 2008.
Η ενέργεια των Αμερικανών βουλευτών, εκτός του ότι έφερε αρκετά χαμόγελα στον επιχειρηματικό κόσμο, αποτελεί και μια σημαντική νίκη για τον Ρεπουμπλικανό Πρόεδρο, που ανέτρεψε άλλον ένα νόμο που είχε ψηφιστεί από τον Οbama.
«America First!» και «ράβε-ξύλωνε»
Από τους πρώτους μήνες της θητείας του ανώτατοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι που τον συναντούσαν δήλωναν πως ο Trump «είχε εμμονή» με τον προκάτοχό του και σκοπό να καταργήσει οτιδήποτε έφερε την υπογραφή «Obama». Υπό τον μανδύα του δόγματος «America First» και της προστασίας των αμερικανικών συμφερόντων πάνω από όλα, ο 45ος πρόεδρος των ΗΠΑ έχει από τον Ιανουάριο του 2017 επιδοθεί σε έναν «μαραθώνιο» ανατροπών των νομοσχεδίων και διεθνών συμφωνιών που είχε συνάψει ο προκάτοχός του: από τη μεταναστευτική πολιτική και την «κατάργηση» του Obamacare, και από την αλλαγή της εξωτερικής πολιτικής προς την Κούβα, τη μεταφορά της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Ιερουσαλήμ, το «τρίξιμο των δοντιών» στο ΝΑΤΟ, την αποχώρηση από τη «Συμφωνία του Παρισιού» για το κλίμα, αλλά και από τη Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου του Ειρηνικού (TPP), ως την πρόσφατη ολική ανατροπή της συμφωνίας με το Ιράν και τη διπλωματική προσέγγιση με τη Βόρειο Κορέα, ο Trump υλοποιεί τις προεκλογικές του δεσμεύσεις και «σβήνει» τα επιτεύγματα του προκατόχου του από τον χάρτη.
Πουθενά μέχρι σήμερα, όμως, δεν έχει επιχειρήσει να δείξει την πυγμή του περισσότερο από ό,τι στο ζήτημα της επιβολής εμπορικών δασμών, ύψους πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων. στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου από την Κίνα και την Ε.Ε., αλλά και τη «σύμμαχο» Ιαπωνία και τη Ρωσία.
«Οι εμπορικοί πόλεμοι είναι καλοί και κερδίζονται εύκολα» έγραψε τον Μάρτιο στο Twitter ο Αμερικανός πρόεδρος, που, παραβλέποντας τις προειδοποιήσεις των ΠΟΕ, ΔΝΤ, ΕΚΤ και πλήθους οικονομικών αναλυτών σχετικά με τις μακροοικονομικές επιπτώσεις που θα είχε ένας γενικευμένος εμπορικός πόλεμος, προχώρησε σε επιβολή επιπλέον δασμών σε κινεζικά προϊόντα τεχνολογίας, σε μια προσπάθεια να διορθώσει «αδικίες» δεκαετιών και να προστατέψει, όπως δηλώνει ο ίδιος, τις αμερικανικές επιχειρήσεις από την κλοπή αμερικανικής πνευματικής ιδιοκτησίας και τεχνολογίας από Κινέζους ανταγωνιστές. Αρκετοί στις ΗΠΑ χειροκρότησαν τις ανακοινώσεις του Trump, γεγονός, όμως, παραμένει ότι το ενδεχόμενο ενός εμπορικού πολέμου με την Κίνα αποτελεί και σήμερα την πηγή της μεγαλύτερης ανησυχίας για τις επιχειρήσεις, όπως διαπιστώνεται και στην έρευνα των CEOs της λίστας Fortune 500. Οι επιλογές του οδήγησαν σε μια άνευ προηγουμένου σύγκρουση τον Ιούνιο στη Σύνοδο του G7.
Ύστερα από τρεις μήνες εκτόξευσης εκατέρωθεν απειλών για μέτρα και αντίμετρα, και υπό τον φόβο πως το πλήγμα στην παγκόσμια οικονομία από έναν εμπορικό πόλεμο μεγάλων διαστάσεων θα μπορούσε, σύμφωνα με εκτίμηση του Bloomberg Economics, να «αγγίξει» και το μισό τρισεκατομμύριο δολάρια, ΗΠΑ, Κίνα και Ε.Ε. συνέχισαν τις εντατικές διαβουλεύσεις, προκειμένου να υπάρξουν κάποιου είδους εμπορικοί συμβιβασμοί. Προς τα τέλη Μαΐου ο Αμερικανός υπουργός Εμπορίου ανακοίνωνε ένα «πάγωμα» στον δυνητικό εμπορικό πόλεμο με το Πεκίνο. Λίγες μέρες μετά ο Trump ανακοίνωνε πως οι ΗΠΑ θα επιβάλουν δασμούς ύψους 25% σε κινεζικά προϊόντα αξίας 50 δισ. δολαρίων που σχετίζονται με την πνευματική ιδιοκτησία και την τεχνολογία, απειλώντας ότι συνολικά μπορεί να φτάσουν τα 200 δισ. δολάρια.
Η αλυσίδα αυτή των εξελίξεων είναι κατά κάποιον τρόπο ενδεικτική της στάσης που τηρεί ο Αμερικανός πρόεδρος σε όλες τις μέχρι τώρα πολιτικές και εμπορικές διαπραγματεύσεις. Με αναρτήσεις και απειλές μέσω Twitter και ανακοινώσεις που ανατρέπουν τις προηγούμενες ανακοινώσεις, αλλά και την παγιωμένη μέχρι πρότινος αμερικανική πολιτική –ειδικά σε ό,τι αφορά στις σχέσεις με την Ε.Ε.– ο Τrump καταφέρνει να σπέρνει ένα «χάος» γύρω του, στέλνοντας διφορούμενα μηνύματα στην άλλη πλευρά. Την ώρα που οι γεωπολιτικές ισορροπίες αλλάζουν, εξελίσσεται σε έναν από τους πλέον απρόβλεπτους παράγοντες, με την ικανότητα ανά πάσα στιγμή να «δυναμιτίσει»
την παγκόσμια σκηνή.
Σε δεύτερη ανάγνωση, βέβαια, τίποτα από όλα αυτά δεν θα έπρεπε να προκαλεί εντύπωση. Ο Αμερικανός πρόεδρος ήταν ξεκάθαρος από την πρώτη ημέρα ανάληψης των καθηκόντων του: η Αμερική έρχεται πρώτη, και οι αριθμοί, προς το παρόν τουλάχιστον, δείχνουν να τον δικαιώνουν. Το «κλειδί» για την κατανόηση της προσέγγισής του ίσως να βρίσκεται στη φράση αυτή από το βιβλίο του «Η Τέχνη της Συμφωνίας» που εκδόθηκε το 1987: «Ποτέ δεν δένομαι αρκετά με μία συμφωνία ή μία προσέγγιση. Βασικά, κρατάω πολλές μπάλες ταυτόχρονα στον αέρα, γιατί οι περισσότερες συμφωνίες δεν κρατάνε, όσο υποσχόμενες και να εμφανίζονται αρχικά».
