O ελληνικός εφοπλισμός στην εποχή του Brexit

Από τους Στράτο Παπαδημητρίου, Αντώνη Τριφύλλη

Πριν λίγες ημέρες οργανώθηκε η τέταρτη συνάντηση μεταξύ Ελλήνων εφοπλιστών και αρμόδιων στελεχών της βρετανικής Κυβέρνησης με την παρουσία της δραστήριας πρέσβειρας Καίητ Σμίθ.  Θέμα, τι άλλο; Το Brexit.  Οι φιλότιμες προσπάθειες των Βρετανών να προσελκύσουν στο City ελληνικές ναυτιλιακές επιχειρήσεις έπεσαν στο κενό.  Γιατί  δεν μπόρεσαν να απαντήσουν στην σημαντικότερη ερώτηση των φιλοξενουμένων στην Πρεσβεία.  Τι θα γίνει με το  προσωπικό που εργάζεται στην ναυτιλιακή βιομηχανία.

Οι ελληνικές ναυτιλιακές εταιρείες στον Πειραιά απασχολούν χιλιάδες εργαζόμενους στα γραφεία τους. Πολλοί από αυτούς μετακινήθηκαν στην Αθήνα μετά την σημαντική αύξηση της φορολογίας στην Αγγλία από την Κυβέρνηση του Γκόρντον Μπράουν. Και βέβαια στο μεταξύ, το προσωπικό αυτό έχει εκπαιδευτεί και έχει αποκτήσει μεγάλη εμπειρία σε έναν δύσκολο κλάδο, που με την εξέλιξη της τεχνολογίας γίνεται όλο και πιο απαιτητικός.

Επιπλέον ο σκληρός παγκόσμιος ανταγωνισμός σε μια κατ εξοχήν παγκοσμιοποιημένη δραστηριότητα διαμορφώνει στελέχη υψηλού επιπέδου στα χρηματοοικονομικά, στην τραπεζική, στους μηχανικούς κ.α.

Για να μεταφερθεί λοιπόν μια τέτοια εταιρεία θα πρέπει να μετακινήσει αυτό το προσωπικό.  Όμως οι Βρετανοί απεσταλμένοι δεν ήσαν προετοιμασμένοι να απαντήσουν ποιο θα είναι το «status» που θα έχουν οι πολίτες της Ε.Ε. μετά το 2019. Κι αυτό γιατί όλη η προεκλογική εκστρατεία για το δημοψήφισμα στηρίχτηκε στην αρχή της κατάργησης της ελεύθερης διακίνησης-τέταρτη ελευθερία- της εσωτερικής αγοράς.  Η υπόσχεση ότι θα δοθεί ικανοποιητική λύση στο πρόβλημα πριν την έξοδο, απέδειξε ότι οι Βρετανοί έχουν παγιδευτεί.

Γιατί αν κάνουν εκπτώσεις στην αντι -μεταναστευτική πολιτική, τότε η έξοδος από την εσωτερική αγορά δεν έχει πλέον νόημα. Κι έτσι απάντηση δεν δόθηκε παρά το γεγονός ότι η κ. Μέι είχε δώσει μια «ικανοποιητική απάντηση» πρόσφατα. Πού όμως ούτε ικανοποιητική θεωρήθηκε από τους Ευρωπαίους διαπραγματευτές, ούτε τις ανησυχίες των ήδη εργαζομένων στην προς έξοδο χώρα καθησύχασε. Αλλά ούτε το καθεστώς εργασίας, ασφάλειας, φορολόγησης κλπ δεν είναι γνωστό για την μετά την Έξοδο εποχή.

Αυτό ακριβώς το πρόβλημα είναι το μεγάλο αγκάθι για την Αγγλία, που σε κλάδους ολόκληρους στηρίζεται σε Ευρωπαίους «υδραυλικούς». Όπως είναι η περίπτωση των μηχανικών πληροφορικής, το προσωπικό κάθε βαθμίδας του  Ε.Σ.Υ. , στην Χρηματοοικονομική Βιομηχανία, στην αυτοκινητοβιομηχανία κ.α.

Για παράδειγμα σε νεοφυείς και μη επιχειρήσεις απασχολούνται δεκάδες χιλιάδες Πολωνοί πληροφορικοί. Όπως και Έλληνες στο σύστημα Υγείας κλπ. Ακόμη και στο ισχυρό χαρτί της οικονομίας τους, τον χρηματοοικονομικό κλάδο,  η Έξοδος δρα ανασταλτικά στην προσέλκυση νέων στελεχών, αλλά και υποχρεώνει σε μετακίνηση εταιρειών ή μέρος των δραστηριοτήτων τους στην Ηπειρωτική Ευρώπη, ώστε να μπορούν να απολαμβάνουν το λεγόμενο «διαβατήριο» με το οποίο μπορούν ελεύθερα να εκτελούν τις πράξεις τους στην Ευρώπη των 27. Μόλις προ ολίγων ημερών ο αρμόδιος Επίτροπος εξήγγειλε ένα πρόγραμμα εξειδικευμένης εκπαίδευσης χρηματοδοτούμενο από την Ε.Ε., εταιρείες και κράτη (πρόγραμμα STEM )με στόχο την προσπάθεια αντιμετώπισης της έλλειψης μηχανικών πληροφορικής τα επόμενα χρόνια που υπολογίζεται σε 500000.

Τα δε Πανεπιστήμια βρίσκονται σε  κατάσταση πανικού. Η στέρηση των δις που λαμβάνουν από την Ε.Ε. για έρευνα, θα αποτελέσει την αιτία για υποχώρηση ενός από τους σημαντικότερους οικονομικούς κλάδους- μαζί με τους φοιτητές -της βρετανικής οικονομίας. Αλλά ας σταματήσουμε εδώ μια και οι πληττόμενες οικονομικές δραστηριότητες από την έξοδο από την Κοινή Αγορά και την Τελωνειακή Ένωση δεν έχουν τέλος. Έτσι κι αλλιώς μετά την Έξοδο η Ε.Ε. έχει ξεκαθαρίσει, ότι όποια μορφή και αν πάρει η πρόσβαση της Μ.Βρετανίας  , προϋποθέτει και την ελεύθερη διακίνηση, και την συμμετοχή στον προϋπολογισμό της Ε.Ε.

Παρ’ όλα αυτά ο κίνδυνος για την Ελληνική Ναυτιλία  είναι υπαρκτός και διττός.  Και δεν σχετίζεται με το Brexit.

Κατ΄αρχήν σχετίζεται με την σημαντική συρρίκνωση του αριθμού των ναυτικών από 140000 πριν μερικές δεκαετίες σε 14000 σήμερα. Ελληνική Ναυτιλία χωρίς ελληνικά πληρώματα είναι έννοιες μη συμβατές, όπως συχνά αναφέρει ο Καπτ. Π. Τσάκος. Είναι αδιανόητο, όταν η χώρα μας ηγείται παγκοσμίως του κλάδου, όταν υπάρχουν πέντε χιλιάδες ελληνόκτητα πλοία τα οποία θα μπορούσαν να απασχολήσουν 250.000 άτομα, με αμοιβές πολύ υψηλότερες από αυτές της στεριάς, σε μια χώρα που υποφέρει από την ανεργία των νέων να μην γίνεται το παν και από όλους για την προσέλκυση νέων στο ναυτικό επάγγελμα. Η αύξηση του αριθμού των εισακτέων στις Ακαδημίες Εμπορικού Ναυτικού, η αναβάθμιση και η προσαρμογή των προγραμμάτων σπουδών τους στην σημερινή ψηφιακή εποχή, η δυνατότητα Ίδρυσης αντίστοιχων σχολών από μη κερδοσκοπικούς φορείς, είναι μερικές από τις δράσεις που πρέπει να αναληφθούν σοβαρές πρωτοβουλίες για να διατηρηθεί η μόνη παγκόσμια πρωτιά διαρκείας της χώρας μας όπως συχνά επαναλαμβάνει ο πρώην Γενικός Γραμματέας του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού κος Ε. Μητρόπουλος.

Ο δεύτερος κίνδυνος σχετίζεται με την  πίεση που ασκεί η Ε.Ε. στην Ελληνική Κυβέρνηση σε σχέση με την φορολόγηση του ναυτιλιακών επιχειρήσεων.  Σε  αυτόν το τομέα το Υπουργείο Ναυτιλίας και Κυβέρνηση έχουν αντιληφθεί το διακύβευμα και αντιστέκονται σθεναρά. Σε μια χώρα που πλήττεται από ανεργία μεταπολεμικών διαστάσεων δεν υπάρχει περιθώριο να χαθούν μερικές δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας και να στερηθεί η χώρα μας του πολύτιμου συναλλάγματος που εισρέει στην χώρα. . Και σε αυτό το ζήτημα η αρμοδιότητα δεν είναι του Υπουργείου Ναυτιλίας, αλλά πρωτίστως του Υπουργείο Οικονομικών. Γιατί απέναντι στη Ελληνική Ναυτιλία βρίσκεται η Διεύθυνση ανταγωνισμού. Η αρμόδια Επίτροπος είναι άτεγκτη και σκληρή-θυμηθείτε το θηριώδες πρόσφατο πρόστιμο στην Google. Και κάποια κράτη-μέλη ισχυρά δεν μπορούν να αποδεχτούν την ύπαρξη του σταθερού, πάγιου και συνταγματικά κατοχυρωμένου φορολογικού συστήματος που επέτρεψε την άνθηση της Ελληνικής ναυτιλίας. Πως αλλιώς να εξηγηθεί το γεγονός ότι μια χώρα που αποτελεί  το 0.15% του παγκόσμιου πληθυσμού κατέχει το 17% του παγκόσμιου εμπορικού στόλου.

 Το θέμα είναι πολλαπλά κρίσιμο. Και η πολιτική τάξη και βεβαίως κατά κύριο λόγο η Κυβέρνηση θα πρέπει με πρωτοβουλία του Πρωθυπουργού να θέσει τις κόκκινες γραμμές για ένα θέμα στρατηγικής, εθνικής και ζωτικής σημασίας.  Όπως έπραξε η Ιρλανδία, που όντας στα πρόθυρα της πτώχευσης αρνήθηκε κατηγορηματικά να αυξήσει τον εταιρικό φόρο από το 12%, ξεκαθαρίζοντας ότι προτιμά να πτωχεύσει, παρά να χάσει την κύρια πηγή εσόδων της που θα την βγάλει από την κρίση. Κι έτσι οι ‘’σκληροί’’ της Ε.Ε. υποχώρησαν και η χώρα βγήκε από τον δανεισμό, πετυχαίνοντας μάλιστα σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξης.

O Στράτος Παπαδημητρίου, είναι καθηγητής Συστημάτων Μεταφορών στο Τμήμα Ναυτιλιακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς

O Αντώνης Τριφύλλης αρθρογράφος του Fortune και μέλος του Εποπτικού Συμβουλίου της διαΝΕΟσις.