Ο επόμενος παγκόσμιος πόλεμος θα είναι για τα τρόφιμα;
Ο κόσμος βρίσκεται αντιμέτωπος με μια γιγαντιαία διατροφική κρίση.
του Μαρκ Κόμπα
Ο κόσμος αντιμετωπίζει μια τρομακτική κρίση τροφίμων – τόσο μεγάλη που η Παγκόσμια Τράπεζα και τα Ηνωμένα Έθνη λένε ότι το 2050 δεν θα υπάρχουν αρκετά τρόφιμα για να τραφεί ο παγκόσμιος πληθυσμός. Όμως, η διατροφή του πληθυσμού είναι και μια μεγάλη επιχειρηματική δραστηριότητα.
Ο κόσμος βρίσκεται αντιμέτωπος με μια γιγαντιαία διατροφική κρίση. Και η κρίση είναι τόσο μεγάλη που η Παγκόσμια Τράπεζα και τα Ηνωμένα Έθνη λένε ότι δεν θα υπάρχουν αρκετά τρόφιμα για να τραφεί ο παγκόσμιος πληθυσμός το 2050, όταν θα έχει αυξηθεί από τα 7 εκατομμύρια που είναι σήμερα στα 9 εκατομμύρια.
Κάποιοι ερευνητές εντοπίζουν μάλιστα την αφετηρία της έλλειψης τροφίμων το 2030 – μόλις 15 χρόνια από τώρα.
Οι λόγοι; Σφοδρά καιρικά φαινόμενα όπως οι ξηρασίες και οι πλημμύρες, οικονομικές δυσκολίες, και πολιτικές αναταραχές σε υποανάπτυκτες χώρες.
Και σε όλα αυτά προσθέστε και τα συμφέροντα πίσω από τη βιομηχανία μεταποίησης αγροτικών προϊόντων.
Ενώ κάποιοι ειδικοί λένε ότι η παραγωγή περισσότερων τροφίμων θα απομακρύνει την κρίση, άλλοι τονίζουν ότι δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα.
«Για να υπάρξει διατροφική ασφάλεια, πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε τη φτώχεια και την ανισότητα στον κόσμο», λέει ο Στίβεν Σκάνλαν, καθηγητής κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Οχάιο. «Η τροφή πρέπει να γίνει αντιληπτή ως ένα θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, στην κάλυψη του οποίου πρέπει να προστρέξουν οι κυβερνήσεις».
Όμως, το να τραφεί ο παγκόσμιος πληθυσμός είναι …big business.
Πολυεθνικές εταιρείες παραγωγής και λιανικής πώλησης τροφίμων εμπλέκονται στην όλη διαδικασία. Εταιρείες όπως η Kraft, η ConAgra, η Cargill και η PepsiCo κυριαρχούν στην παγκόσμια διανομή τροφίμων.
Εταιρείες όπως η Monsanto, ο μεγαλύτερος παραγωγός γενετικά τροποποιημένων σπόρων, προωθούν τα υψηλής τεχνολογίας προϊόντα τους σαν έναν τρόπο αύξησης της παραγωγής τροφίμων.
Κι αυτές οι εταιρείες βλέπουν τα χειροπιαστά οφέλη για τις ίδιες. Οι παγκόσμιες τιμές τροφίμων αυξήθηκαν κατά 4 τοις εκατό μεταξύ του Ιανουαρίου και του Απριλίου φέτος, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, τερματίζοντας έτσι την πτώση των τιμών που ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2012.
Αν και αυτοί οι αριθμοί είναι καλά νέα για τους μετόχους των εταιρειών, η κυριαρχία των εταιρειών και της κερδοφορίας τους ασκεί ασφυκτικό έλεγχο επί των προσφερόμενων ποσοτήτων τροφίμων και οδηγεί σε επικίνδυνη συγκεντροποίηση της παραγωγής, όπως επισημαίνουν επικριτές όπως ο Σκάνλαν.
Επίσης, εκτός από την απειλή του επιχειρηματικού κόσμου, η προσφορά τροφίμων βρίσκεται στο έλεος κάποιων κρατών που επιδιώκουν να ταΐσουν τον πληθυσμό τους εις βάρος άλλων.
«Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος αγοραστής καλλιεργήσιμης γης στον κόσμο» λέει η Ούσα Χάλει, καθηγήτρια διοίκησης επιχειρήσεων στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Βιρτζίνια. «Το κάνουν για να αποκτήσουν πόρους, καθώς αντιμετωπίζουν τεράστιο χάσμα ανάμεσα σε ό,τι παράγουν και σε ό,τι καταναλώνουν».
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ, 842 εκατομμύρια άνθρωποι υποσιτίζονται στον πλανήτη. Τα δύο τρίτα ζουν στην περιοχή της Ασίας – Ειρηνικού. Και ένα στα τέσσερα παιδιά κάτω από την ηλικία των πέντε ετών δεν αναπτύσσεται σωστά λόγω υποσιτισμού.
Ένα κρίσιμο πρόβλημα είναι η χρήση τροφίμων για τη δημιουργία προϊόντων που δεν τρώγονται, όπως π.χ. τα βιοκαύσιμα που φτιάχνονται από καρπούς που υπό κανονικές συνθήκες θα κατέληγαν στο τραπέζι μας.
«Η επέκταση των βιοκαυσίμων μας ανησυχεί» λέει η Κριστίν Σάντελ, διευθύντρια εκστρατειών και πολιτικής της ActionAid.
«Έχουμε παρατηρήσει αύξηση κατά 50 τοις εκατό στη χρήση καρπών όπως η ζάχαρη, το καλαμπόκι και η σόγια για την παραγωγή βιοκαυσίμων. Αυτό στερεί τρόφιμα από τους ανθρώπους ενώ αυξάνει την τιμή των τροφίμων που απομένουν» επισημαίνει η Σαντέλ.
Και η ίδια προσθέτει ότι η ευρείας έκτασης επένδυση των ιδιωτικών εταιρειών μεταποίησης αγροτικών προϊόντων στην αγορά περισσότερης γεωργικής γης σε φτωχές χώρες διώχνει από την αγορά τους τοπικούς καλλιεργητές.
Αν και οι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί παρουσιάζονται ως λύση στο πρόβλημα της παγκόσμιας σίτισης, ο Σκοτ Άικς, καθηγητής δημόσιας υγείας στο Κολλέγιο William & Mary, εστιάζει στην ανάγκη εύρεσης απλών τρόπων διανομής και αποθήκευσης τροφίμων:
«Πολλά τρόφιμα σαπίζουν επειδή οι φτωχές χώρες δεν διαθέτουν καλές εγκαταστάσεις αποθήκευσης, ενώ το χαμηλό επίπεδο υποδομών δεν επιτρέπει την διανομή τροφίμων στους φτωχούς σε απομακρυσμένες περιοχές».
Η Παγκόσμια Τράπεζα επισημαίνει ότι για να αποφευχθούν ελλείψεις τροφίμων μέχρι το 2050, η παγκόσμια κοινότητα οφείλει να παράγει τουλάχιστον 50 τοις εκατό περισσότερα τρόφιμα απ’ ό,τι παράγει σήμερα.
Όμως, δεν υπάρχει συναίνεση σε παγκόσμιο επίπεδο ως προς το πώς πραγματικά θα πρέπει να τερματιστούν οι ελλείψεις, κι αυτό ίσως γεννήσει μεγαλύτερες καταστροφές σύμφωνα με την Χάλει.
«Το πρόβλημα της έλλειψης τροφίμων είναι σοβαρότατο. Νομίζω ότι οι επόμενοι παγκόσμιοι πόλεμοι θα μπορούσαν να αφορούν πόρους όπως η τροφή και το νερό».
