Ο οικονομικός αντίκτυπος της κατάρριψης της πτήσης MH17

του Σάιρους Σανάτι

Η κατάρριψη του αεροπλάνου της Malaysia Airlines πάνω από την Ουκρανία την Πέμπτη είναι πιθανό να ενισχύσει τις εχθροπραξίες μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης, οδηγώντας τελικά σε αυστηρότερες οικονομικές κυρώσεις εναντίον της Μόσχας και την ένταση των μαχών στην ανατολική Ουκρανία.

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν θα δεχθεί έντονη πίεση στο εσωτερικό για να αυξήσει την υποστήριξη για τους Oυκρανούς αυτονομιστές στον απόηχο της τραγωδίας, βάζοντας το Κρεμλίνο σε δύσκολη θέση έναντι της Δύσης. Η κατάσταση θα μπορούσε γρήγορα να ξεφύγει από τον έλεγχο, οδηγώντας σε καταστροφικές οικονομικές επιπτώσεις για τη Ρωσία, καθώς και για τις δεκάδες αμερικανικές και ευρωπαϊκές εταιρείες που δραστηριοποιούνται εκεί.

Ενώ η έρευνα για τη συντριβή της πτήσης 17 της Malaysia Airlines είναι σε εξέλιξη, τα μέχρι στιγμής στοιχεία δείχνουν ότι το αεροσκάφος Boeing 777, με περίπου 300 άτομα μέσα, καταρρίφθηκε από έναν πύραυλο που εκτοξεύτηκε από τους ρωσόφωνους αυτονομιστές της Ουκρανίας.

Ένας από τους ηγέτες του αυτονομιστικού κινήματος, ο Ίγκορ Στέλκοβ, καυχήθηκε στο Twitter ότι οι άνδρες του είχαν μόλις καταρρίψει ένα ουκρανικό μεταγωγικό αεροπλάνο την ίδια ώρα και στον τόπο που κατέπεσε το αεροσκάφος της  Malaysia Airlines. Σύμπτωση; Μάλλον όχι. Αυτά τα Tweets έχουν αφαιρεθεί πλέον.

Ενώ γίνεται ολοένα και πιο σαφές ποιος κατέρριψε το αεροπλάνο, το κίνητρο πίσω από τη συντριβή παραμένει ένα μυστήριο. Πώς θα μπορούσε κανείς να μπερδέψει ένα τεράστιο Boeing 777 με αεροσκάφη της σοβιετικής εποχής με το μισό μέγεθος; Πώς θα μπορούσε μια ομάδα ανταρτών να έχει στην κατοχή της ένα όπλο αρκετά ισχυρό για να καταρρίψει ένα πολιτικό αεροσκάφος που πετάει σε υψόμετρο 33.000 ποδιών; Και γιατί μια αεροπορική εταιρία της Ασίας πετούσε πάνω από τη ζώνη των συγκρούσεων;

Λάθη γίνονται στον πόλεμο και θα μπορούσε κάλλιστα η κατάρριψη να οφείλεται σε κάποιον θερμοκέφαλο. Οι αυτονομιστές είχαν καταρρίψει δύο ουκρανικά στρατιωτικά αεροσκάφη στην περιοχή νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ένα αεροπλάνο και ένα μαχητικό τζετ, οπότε γνωρίζουμε ότι τα αεροπλάνα ήταν στο στόχαστρο. Το πρωτόκολλο μπορεί να αγνοήθηκε πάνω στη βιασύνη για να πετύχουν ακόμα μια κατάρριψη. Ο φόβος του βομβαρδισμού από την Πολεμική Αεροπορία της Ουκρανίας μπορεί επίσης να θόλωσε την απόφαση των μαχητών στο έδαφος.

Όσο για το πώς οι αυτονομιστές μπορεί να κατέρριψαν ένα αεροπλάνο που ταξιδεύει σε τόσο μεγάλο υψόμετρο, τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν πριν λίγες εβδομάδες ότι οι αυτονομιστές είχαν καταλάβει ένα μεγάλου βεληνεκούς κινητό πυραυλικό σύστημα κατά τη διάρκεια μιας επιδρομής σε μια ουκρανική στρατιωτική αποθήκη ανεφοδιασμού στα ανατολικά της χώρας.

Το αεροπλάνο που κατέρριψαν οι αυτονομιστές νωρίτερα αυτή την εβδομάδα ταξίδευε σε υψόμετρο αρκετά πάνω από την εμβέλεια των φορητών εκτοξευτών ρουκετών, που σημαίνει ότι είχαν πράγματι στην κατοχή τους ένα ισχυρό πυραυλικό σύστημα εδάφους-αέρος, το οποίο θα μπορούσε εύκολα να καταρρίψει ένα αεροπλάνο που πετάει στα 33.000 πόδια.

Ενώ η Ρωσία παρέχει στους αυτονομιστές στρατιωτικές πληροφορίες, εκπαίδευση, και, ενδεχομένως, χρήματα και μικρά όπλα, δεν παρέχει σημαντική στρατιωτική βοήθεια. Αν ο ρωσικός στρατός διεξήγαγε επιχειρήσεις στη χώρα, τότε το Κίεβο θα βρισκόταν σε αναβρασμό.

Η αλήθεια είναι ότι οι αυτονομιστές σφυροκοπούνται άσχημα από την Ουκρανία και η Ρωσία κάνει ελάχιστα για να το σταματήσει. Στη μάχη για το Ντόνετσκ τον Ιούνιο, για παράδειγμα, η Ρωσία βρισκόταν στο περιθώριο, καθώς τα ουκρανικά στρατεύματα σκότωναν δεκάδες αυτονομιστές και ξαναπήραν τον έλεγχο του αεροδρομίου.

Η Πολεμική Αεροπορία της Ουκρανίας έχει πλέον πλήρη έλεγχο του εναέριου χώρου πάνω από την εμπόλεμη ζώνη και έχει πραγματοποιήσει βομβαρδισμούς εναντίον πολιτικών και στρατιωτικών στόχων με μικρή αντίσταση, εκτός από πυραύλους επιφανείας-αέρος. Αλλά ακόμα και έτσι, οι αυτονομιστές δεν έχουν ούτε αρκετή δύναμη πυρός ούτε αρκετούς άνδρες.

Ο πρόεδρος Ομπάμα ενημερώθηκε για τη συντριβή του αεροσκάφους την Πέμπτη το πρωί, ενώ βρισκόταν σε τηλεδιάσκεψη με τον πρόεδρο Πούτιν. Οι δύο συζητούσαν για τις επιβληθείσες κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Οι κυρώσεις αυτές ήταν παρόμοιες με τις προηγούμενες που είχε επιβάλει η Δύση κατά της Ρωσίας κατά τη διάρκεια της ουκρανικής κρίσης.

Οι τελευταίες κυρώσεις θα περιορίσουν κυρίως τους Αμερικανούς επενδυτές και τις τράπεζες να προβαίνουν σε μακροπρόθεσμες συμφωνίες χρηματοδότησης με τη Rosneft, την κρατική εταιρεία πετρελαίου της Ρωσίας. Αυτό θα βλάψει την ικανότητα της εταιρείας να αναχρηματοδοτήσει το χρέος της, αλλά η εταιρεία θα μπορούσε να αναζητήσει εύκολα εναλλακτική χρηματοδότηση από χώρες της Ασίας και της Μέσης Ανατολής. Σε κάθε περίπτωση, η κάλυψη επιτοκίου της Rosneft, η οποία μετρά την ικανότητα μιας εταιρείας να καλύψει τα χρέη της, είναι περίπου 13, πράγμα που σημαίνει ότι είναι περισσότερο από ικανή να αποπληρώσει το χρέος της.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν επέβαλε κυρώσεις όπως οι ΗΠΑ την Τετάρτη. Αντίθετα, παρότρυνε την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων να απόσχει από την υπογραφή νέων χρηματοδοτικών συμβάσεων με τη Ρωσία. Επίσης ανέστειλε επενδύσεις που χρηματοδοτούνται στη Ρωσία από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα για την Ανασυγκρότηση και την Ανάπτυξη.

Οι ευρωπαϊκές εταιρείες έχουν σημαντικές επενδύσεις στη Ρωσία – περίπου το 50% όλων των εισαγωγών της Ρωσίας προέρχονται από την ΕΕ, καθιστώντας την ένα πολύ σημαντικό καταναλωτή αγαθών και υπηρεσιών της ΕΕ. Η Γερμανία ίσως να είναι ο μεγαλύτερος χαμένος, καθώς οι γερμανικές εταιρείες έχουν στενές σχέσεις με τη Ρωσία εδώ και χρόνια.

Αλλά τα οικονομικά ζητήματα έχουν δευτερεύουσα σημασία σε σχέση με την ασφάλεια. Αν οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αισθανθούν ότι απειλούνται από μια όλο και πιο επιθετική Ρωσία, τότε η ΕΕ δε θα έχει άλλη επιλογή από το να επιβάλει αυστηρότερες κυρώσεις, ανεξάρτητα από το κόστος. Αυτές οι τρομερές οικονομικές συνέπειες μπορεί να είναι το κλειδί για να αναγκάσουν τελικά τον Πούτιν και την Ουκρανία να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Διαβάστε ακόμη:

Παραδόθηκαν τα μαύρα κουτιά της πτήσης MH17

Πτήση της Malaysia Airlines πάνω από τη… Συρία

Ομπάμα: «Ο Πούτιν πρέπει να πιέσει για τη συνεργασία αυτονομιστών και ερευνητών»