Ο κύκλος των χαμένων Κορυφών

Η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ πήρε στις 19 Φεβρουαρίου μια πρωτοφανή απόφαση να κρατήσει ανοιχτά τα σύνορα της Ευρώπης μέχρι τις 7 Μαρτίου, κι έπειτα να εξετάσει ξανά τι θα κάνει με το θέμα. Ξεπερνώντας όμως μια ακόμη προαναγγελία μη απόφασης, χρειάστηκε να περάσουν λίγες μόνο ώρες έως ότου καταργηθεί στην πράξη ακόμη κι αυτή η πλήρως ελλιπής ετυμηγορία.

Την Τρίτη το Βέλγιο ξεκίνησε την επιλεκτική κατάργηση της συνθήκης Σένγκεν, με αφορμή την αποκαλούμενη «ζούγκλα» του Καλαί. Στην οποία «ζούγκλα» όμως δεν ζουν αγρίμια, αλλά άνθρωποι που βρέθηκαν εκεί επειδή κανείς δεν επιθυμεί να διαχειριστεί το πρόβλημά τους.

Η Αυστρία από την πλευρά της έκανε δύο κινήσεις που προκάλεσαν την οργή της Αθήνας. Συγκάλεσε σύνοδο υπουργών εσωτερικών και εξωτερικών των κρατών στα δυτικά Βαλκάνια για το προσφυγικό παραβλέποντας την Ελλάδα, κι έκλεισε τα σύνορα της με τη Σλοβενία ακόμη και για τους Σύρους πρόσφυγες, με την αιτιολογία ότι ορισμένοι δεν προέρχονταν από εμπόλεμες περιοχές της χώρας. Επιπλέον, εδώ και καιρό δέχεται στο έδαφός της πρόσφυγες με «ημερήσιο πλαφόν» τα 80 άτομα.

Παράλληλα, την Τετάρτη ο ακραίος Ούγγρος πρωθυπουργός, Βίκτορ Όρμπαν, ανακοίνωσε ότι θα διεξάγει δημοψήφισμα για να απαντήσουν οι πολίτες του εάν επιθυμούν να συμμετάσχει η χώρα στο πρόγραμμα μετεγκατάστασης προσφύγων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο αριθμός προσφύγων και μεταναστών που πέρασαν το 2015 στο ευρωπαϊκό έδαφος των 500 εκατ. κατοίκων υπολογίζεται περίπου στο 1 – 1,5 εκατομμύριο. Ο Λίβανος των έξι εκατ. κατοίκων, φιλοξενεί σχεδόν 1,5 εκατ. πρόσφυγες.

Φυσικά δεν είναι η πρώτη φορά που η απόφαση μιας Συνόδου Κορυφής παραβιάζεται στην πράξη. Ειδικά για το προσφυγικό. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι η απόφαση της Συνόδου του περασμένου Σεπτεμβρίου για το περίφημο πρόγραμμα μετεγκατάστασης προσφύγων.

Εκείνο το σχέδιο προέβλεπε τη μεταφορά 160.000 προσφύγων κυρίως από τη Συρία, στον ευρωπαϊκό βορρά. Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Κομισιόν, οι θέσεις που παραμένουν ανεκμετάλλευτες είναι 97,691, ενώ τα άτομα που μετακινήθηκαν ως τώρα είναι μόλις 295. Με μια δόση ειρωνείας, αρκετοί διπλωμάτες λένε ότι με τους συγκεκριμένους ρυθμούς μετεγκατάστασης πιθανότατα κανείς μας δεν θα ζει για να δει τους ανθρώπους να μπαίνουν στο αεροπλάνο με προορισμό το νέο τους σπίτι.

Τα πράγματα όμως δεν σηκώνουν αστεία. Τη στιγμή που η Βρετανία κάνει πράξη την υπόσχεση για δημοψήφισμα παραμονής ή εξόδου από την ΕΕ, η μια μετά την άλλη οι κυβερνήσεις πολλών ευρωπαϊκών κρατών κλείνουν τα σύνορά τους, προχωρούν σε αισχίστου είδους σχόλια και προπαγάνδα κατά των προσφύγων, ενώ κανείς δεν αναλογίζεται στην πράξη πόσο μεγάλο θα είναι το κόστος των κλειστών συνόρων και για την ίδια την αποστολή της ΕΕ ως μια ανοιχτή κοινότητα ελεύθερης μεταφοράς ανθρώπων και αγαθών, αλλά και για την οικονομία της που βρίσκεται σε διαρκή κρίση.

Πώς αντιδρούν τα ευρωπαϊκά όργανα μπροστά στο θέαμα της ακύρωσης συλλογικών ευρωπαϊκών αποφάσεων; Αμήχανα και χωρίς καμία δυναμική. Όταν όμως οι Σύνοδοι Κορυφής λαμβάνουν τις αποφάσεις τους μόνο και μόνο για να παραβιαστούν από τα κράτη-μέλη λίγες ώρες μετά, δημιουργούνται εύλογα ερωτήματα για το μέλλον της Ένωσης. Θα συνεχίσει να είναι μια ομάδα κρατών που θα παραβιάζουν τους κανόνες όποτε εκείνα θέλουν χωρίς να δίνουν λογαριασμό σε κανέναν; Θα εξακολουθούν οι ηγέτες της ΕΕ να επιβάλλουν μόνο τις σκληρές οικονομικές και δημοσιονομικές υποχρεώσεις, ενώ όλα όσα έχουν να κάνουν με τους ανθρώπους που ζουν στα εδάφη τους δεν θα σημαίνουν τίποτα πια; Θα συνεχίσουν οι εκλεγμένοι ηγέτες να φορτώνουν το σύνολο των ευθυνών τους σε τεχνοκράτες, ευρω-γραφειοκράτες, τον Ερντογάν ή το ΝΑΤΟ;

Αυτά είναι τα ερωτήματα που θα επαναθεμελιώσουν την ΕΕ, ή θα τη διαλύσουν. Αν δεν απαντηθούν σύντομα από τους ηγέτες της, τότε κανείς άλλος δεν πρόκειται να σώσει την κατάσταση.