Ο κίνδυνος πίσω από τη νέα μόδα του #10yearchallenge

Αν κάποιος περιηγηθεί στα κοινωνικά δίκτυα, από το Facebook, μέχρι το Instagram και το Twitter, θα παρατηρήσει τη νέα μόδα που θέλει τους χρήστες να αναρτούν φωτογραφίες του πώς ήταν πριν δέκα χρόνια και πώς είναι σήμερα, με το hashtag #10yearchallenge.

Μέσω αυτής της πρόκλησης, οι χρήστες ανεβάζουν «ευχαρίστως» περιεχόμενο που είχαν σβήσει στο παρελθόν από το Facebook, παρέχοντας πρόσθετες πληροφορίες για το πού και πότε έχουν τραβηχτεί.

Είναι όμως η νέα μόδα τόσο «αθώα» όσο φαίνεται; 

Ορισμένα ξένα ΜΜΕ αναρωτήθηκαν αν κάποιος θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει έναν αλγόριθμο αναγνώρισης προσώπου βάσει ηλικιακών χαρακτηριστικών και να δημιουργήσει μια μεγάλη βάση δεδομένων με φωτογραφίες χρηστών του διαδικτύου. Αν και όπως παραδέχονται δεν υπάρχει εγγύηση ότι οι χρήστες θα ανεβάσουν τις φωτογραφίες με χρονολογική σειρά, ενώ πολλές φορές ανεβάζουν φωτογραφίες με άσχετα αντικείμενα.

Αυτά τα hashtags που γίνονται viral μπορούν να αποτελέσουν υλικό για την εκπαίδευση των αλγορίθμων των face recognition apps. Άλλωστε, ακόμα και για τις φωτογραφίες που δεν περιέχουν πρόσωπα αλλά κάποιο άλλο αντικείμενο, ο αλγόριθμος αναγνώρισης φωτογραφιών είναι τόσο εξελιγμένος που μπορεί να εντοπίσει το ανθρώπινο πρόσωπο.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Κέιτ Ο’Νιλ, ιδρύτρια της ΚΟ Insights και συγγραφέας των «Tech Humanist» και «Pixels and Place: Connecting Human Experience Across Physical and Digital Spaces», σε άρθρο της στην ιστοσελίδα Wired, κάνει μια ενδιαφέρουσα υπόθεση: Και αν το 10 year challenge είναι ένα κόλπο για την «υποκλοπή» προσωπικών δεδομένων; Όπως λέει, σκοπός δεν είναι να κατηγορήσουμε ως επικίνδυνο το συγκεκριμένο meme ή άλλα παρόμοια trend, αλλά να αναλογιστούμε το εύρος των προσωπικών δεδομένων που μοιραζόμαστε χωρίς δεύτερη σκέψη στο διαδίκτυο και πώς αυτό μπορεί να χρησιμοποιείται μελλοντικά.

Αυτό προκάλεσε αίσθηση, και, όπως σημειώνει η ίδια, πολλοί αντέτειναν πως οι εικόνες είναι ήδη διαθέσιμες στο Facebook, αν θέλει να κάνει τέτοιο. «Σε πολλές εκδόσεις του meme, από τους χρήστες ζητούνταν να ανεβάσουν την πρώτη φωτογραφία προφίλ τους, μαζί με την τωρινή φωτογραφία προφίλ, ή μια εικόνα από 10 χρόνια πριν, μαζί με την τωρινή φωτογραφία προφίλ. Οπότε ναι, αυτές οι εικόνες υπάρχουν, έχουν ένδειξη ώρας ανεβάσματος, πολλοί έχουν πολλές από αυτές και οι περισσότερες είναι δημόσια προσβάσιμες. Αλλά ας επεκταθούμε σε αυτή την ιδέα».

Η υπόθεση της Ο’Νιλ έχει ως εξής: «Φανταστείτε πως θέλετε να εκπαιδεύσετε έναν αλγόριθμο αναγνώρισης προσώπου πάνω στα χαρακτηριστικά που συνδέονται με την ηλικία και, ακόμα ειδικότερα, στην εξέλιξη της ηλικίας (πχ το πώς είναι πιθανότερο να μοιάζουν οι άνθρωποι όταν μεγαλώνουν). Ιδανικά, θα θέλατε ένα ευρύ και εκτενές σετ δεδομένων, με πολλές φωτογραφίες. Θα βοηθούσε αν ξέρατε πως τραβήχτηκαν με απόσταση ενός ορισμένου χρονικού διαστήματος, π.χ., 10 χρόνια».

Me 10 years ago: probably would have played along with the profile picture aging meme going around on Facebook and Instagram
Me now: ponders how all this data could be mined to train facial recognition algorithms on age progression and age recognition

— Kate O’Neill (@kateo) 12 January 2019

Σύμφωνα με τα ξένα ΜΜΕ, το Facebook αρνείται κάθε ανάμιξη με το #10YearChallenge, ενώ διαψεύδει ότι το  Facebook μπορεί να έχει όφελος από αυτή τη νέα μόδα. Εντούτοις, εδώ και πολλά χρόνια υπάρχουν παραδείγματα κατά τα οποία παιχνίδια και memes είχαν σχεδιαστεί για να συλλέξουν προσωπικά δεδομένα, όπως στην περίπτωση του σκανδάλου της Cambridge Analytica.