Ο κορωνοϊός, η οικονομία και ο… κώδικας του Χαμουραμπί
Έμπνευση από τον κώδικα του …Χαμουραμπί για την εξασφάλιση της συνέχειας στην παγκόσμια οικονομία, στο σκηνικό αναταραχής, που διαμορφώνει η πανδημία Covid-19, αναζήτησε σήμερα, στη διάρκεια τηλεσυνεδρίου, ο γνωστός αναλυτής της Wall Street, Μάικλ Χάντσον (Michael Hudson), πρόεδρος του Ινστιτούτου για τη μελέτη των μακροπρόθεσμων οικονομικών τάσεων στο Πανεπιστήμιο του Missouri.
Όπως είπε, η σημερινή κρίση της πανδημίας εντατικοποιεί καταστάσεις που συσσωρεύονταν, πολλές από τις οποίες θα τις «φορτώσουμε» στον ιό, αλλά το πραγματικό υφέρπον πρόβλημα ήταν το χρέος που «μαζευόταν» τις τελευταίες δεκαετίες κι εξακολουθεί να συγκεντρώνεται.
Περιέγραψε δε έναν φαύλο κύκλο: «αυτή τη στιγμή έχουμε επιχειρήσεις -π.χ., καταστήματα λιανεμπορίου- που δεν μπορούν (λόγω της παύσης της δραστηριότητάς τους) να πληρώσουν τα ενοίκια στους σπιτονοικοκύρηδες. Oι σπιτονοικοκύρηδες δεν μπορούν έτσι να πληρώσουν (τα δάνεια τους) στις τράπεζες. Οι εργαζόμενοι απολύονται και δεν μπορούν να πληρώσουν τα ενοίκια και τους πιστωτές τους και ακόμα και Πολιτείες και πόλεις στις ΗΠΑ μένουν απένταρες, γιατί πρέπει να πληρώσουν την τοπική ασφάλιση ανεργίας και ταυτόχρονα δεν εισπράττουν φόρους από πωλήσεις ή εισοδήματα. Και έτσι έχουμε μια κρίση χρέους ταυτόχρονα με μια δημοσιονομική κρίση. Και το ερώτημα είναι πώς βγαίνουμε από αυτό; Τι κάνεις όταν η οικονομία αναταράσσεται και η μηναία ροή πληρωμών από τους ανθρώπους δεν γίνεται;» διερωτήθηκε, μιλώντας στο 1ο Διεθνές Τηλεσυνέδριο, που διοργάνωσε απόψε η Ένωση των Οικονομικών Πανεπιστημίων της Νότιας και Ανατολικής Ευρώπης και της Παρευξείνιας Ζώνης (ASECU), την προεδρία της οποίας ασκεί το ΑΠΘ.
“Act of God”, πανδημία και φορολογική αμνηστία
Όπως είπε, αυτό είναι ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο δυτικός πολιτισμός τα τελευταία 2000 χρόνια, γιατί νωρίτερα η αντιμετώπιση, π.χ, των Βαβυλωνίων, ήταν εντελώς διαφορετική. «Θέλω να αναφερθώ στο πού έχει τις ρίζες του ο νομικός όρος “Act of God” (ανωτέρα βία). Τι έκαναν οι Βαβυλώνιοι όταν σημειώνονταν πλημμύρες ή πανδημίες, πόλεμοι ή άλλες φυσικές καταστροφές; Στην παράγραφο 48 του νόμου του Χαμουραμπί, το 1752 πΧ, αναφέρεται ότι δινόταν φορολογική αμνηστία» λέει.
Η φορολογική αμνηστία ανακηρυσσόταν ως ένας τρόπος για να αποκατασταθεί η συνέχεια της οικονομίας, δηλαδή το ζητούμενο και στη σημερινή κατάσταση. Σύμφωνα με τον κ.Χάντσον, ο Xαμουραμπί και άλλοι Βαβυλώνιοι και Σουμέριοι, μέχρι τον 1ο αιώνα π.Χ. περίπου, κήρυτταν αμνηστία σε τέτοιες καταστάσεις, γιατί αν δεν το έκαναν, οι καλλιεργητές θα κατέρρεαν και δεν θα μπορούσαν να πληρώσουν τα χρέη στους πιστωτές τους, στους οποίους θα χρωστούσαν τις μελλοντικές σοδειές και τη δουλειά τους. Αρα δεν θα μπορούσαν να πληρώσουν φόρους στο κράτος και αν όφειλαν και την ίδια την εργασία τους στους πιστωτές, δεν θα μπορούσαν καν να δουλέψουν σε έργα υποδομής ή ακόμα να υπηρετήσουν στον στρατό κι όλη η κοινωνία κι η οικονομία θα κατέρρεε…
Αυτό άλλαξε στη Ρώμη, όταν το Act of God ουσιαστικά καταργήθηκε, αφού οι θεοί άρχισαν να προστατεύουν μόνο τον … οικονομικό τομέα. “Ολα τα χρέη έπρεπε να πληρωθούν και η οικονομική ολιγαρχία χρησιμοποιούσε κάθε κρίση ως ευκαιρία για να αρπάξει τη γη από τους ακτήμονες” επισήμανε ο κ.Χάντσον.
‘Οπως είπε, μεγάλα private capital funds στις ΗΠΑ ανακοίνωσαν ήδη την πρόθεσή τους να αγοράσουν καταστήματα λιανεμπορίου, που χρεοκοπούν, μαζί με το real estate, ενώ Πολιτείες και πόλεις προτείνεται να πληρώσουν τα χρέη και να καλύψουν τα ελλείμματα στα ταμεία τους “ξεφορτώνοντας” από πάνω τους τα συνταξιοδοτικά κεφάλαια των δημοσίων υπαλλήλων. Κι όλο αυτό γίνεται σε ένα πεδίο μάχης που οι κανόνες του έχουν γραφτεί από τον οικονομικό τομέα και τους Lobbyists του, που το βλέπουν ως ευκαιρία για τη μεγαλύτερη αρπαγή περιουσίας από την εποχή της Μεγάλης Υφεσης.
«Πολλές από τις αμερικανικές και ευρωπαϊκές οικονομίες ίσως να καταλήξουν να είναι σαν την ελληνική οικονομία πέντε χρόνια πριν, όταν δεν μπορούσε να πληρώσει τα χρέη της. Μπορείτε να δείτε την Ελλάδα ως το μέλλον των ΗΠΑ, με καταλύτη την πανδημία» κατέληξε.
Διέξοδος σε τρία βήματα
Την πεποίθηση ότι υπάρχει διέξοδος με τρία βήματα για την υπέρβαση των κραδασμών που προκαλεί στην παγκόσμια οικονομία η Covid-19, η οποία μάλιστα μπορεί να ειδωθεί και ως ευκαιρία, εξέφρασε ο κοσμήτορας της Σχολής Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ, Γρηγόρης Ζαρωτιάδης. Ως πρώτο βήμα επισήμανε την ύπαρξη μιας δέσμης οικονομικών παρεμβάσεων, οι οποίες θα περιλαμβάνουν: τη συντονισμένη νομισματική επέκταση των ισχυρότερων νομισμάτων παγκοσμίως, την έκδοση ενός οικουμενικού αναπτυξιακού ομολόγου, ακόμα και με μηδενικούς όρους δανεισμού και το αναλογικό haircut κυβερνητικών ομολόγων διεθνώς, ειδικά σε περιοχές του κόσμου, που η ανάγκη για κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικά υψηλή.
Ως δεύτερο ανέφερε την αξιοποίηση του δημοσιονομικού χώρου που θα δημιουργηθεί από τις παραπάνω παρεμβάσεις, για την έναρξη μιας παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης, με μοχλό τη χρηματοδότηση επενδύσεων σε δημόσιες υποδομές, αλλά και σε δημόσιες ή ιδιωτικές παραγωγικές επενδύσεις, ιδίως σε αναπτυσσόμενες οικονομίες, με κριτήριο τη διατήρηση της κοινωνικής και περιβαλλοντικής αειφορίας. “Και, τρίτον, για τη μείωση της κοινωνικής ανισότητας, πρέπει να σκεφτούμε και την επιβολή, οριζόντια και με κουράγιο, της μείωσης του χρόνου εργασίας, με διατήρηση τουλάχιστον των πραγματικών μισθών. Ολες αυτές οι δράσεις απαιτούν ριζoσπαστικό και ταυτόχρονα ρεαλιστικό τρόπο σκέψης και διεθνή συνεργασία και συντονισμό” κατέληξε.
