O λαγός, η πάπια και η Σένγκεν

Οι παλαιότεροι θα θυμάστε ένα από τα πρώτα σκίτσα ελέγχου της λειτουργίας του εγκεφάλου. Το σκίτσο έχει ζωή 100 ετών. Και καταλαβαίνετε οι περισσότεροι, ότι πρόκειται για «οφθαλμαπάτη». Στην ερώτηση τι παριστάνει το σκίτσο λαγό ή πάπια, άλλοι απαντούσαν λαγός κι άλλοι πάπια. Στο τέλος όταν είχαν σχηματίσει την συνολική εικόνα, ξεσπούσαν σε γέλια. Και λαγός και πάπια. Εκτός από μια μειοψηφία που «έβλεπε»  μόνο ένα από τα δυο ζωάκια.

Το σκίτσο μου ήρθε στο νου, από την κρίση Σένγκεν και μετά! Κανονικά θα έπρεπε να το είχα θυμηθεί, από την κωμικοτραγική στροφή του Σύριζα το περασμένο καλοκαίρι. Που ξαφνικά μετά το δημοψήφισμα εκεί που έβλεπε «λαγό» είδε «πάπια».

Για να πάμε όμως στο θέμα μας, από την έκρηξη του μεταναστευτικού και μετά, όπως και με την κρίση χρέους της Ευρωζώνης παλαιότερα, ένας καταιγισμός δημοσιευμάτων προβλέπει την κατάρρευση της Ένωσης. Και είναι φυσικό. Κι εγώ που βλέπω οράματα λόγω ηλικίας, συχνά παρασύρομαι από διάφορους μάντεις καταστροφής. Άλλοι γράφουν πως η διπλή κρίση της Ευρώπης οδηγεί στο απευκταίο. Άλλοι πάλι ερμηνεύουν την στάση των  χωρών Βίζεγκραντ, που επιμένουν να μην δέχονται πρόσφυγες στο έδαφός τους και να ζητούν το κλείσιμο των συνόρων στα βόρεια σύνορά μας. Με άλλα λόγια την ντε φάκτο αν όχι ντε  γιούρε έξωση της Ελλάδας από την συνθήκη Σένγκεν.. Και κατά συνέπεια το ξήλωμα του πουλόβερ. Κι άλλοι ισχυρίζονται ότι αν η Αγγλία εγκαταλείψει την Ένωση, θα διαλυθεί το μαγαζί.

Και βέβαια οι γνωστοί αντιευρωπαϊστές πολιτικοί τύπου Λεπέν επιχαίρουν, βλέποντας τα ποσοστά τους να ανεβαίνουν. Και την κοινή γνώμη να συντάσσεται με μια πολιτική απομονωτισμού. Και πρέπει να έχει κανείς γερά νεύρα για να δει μια πραγματικότητα που καλύπτεται από ομίχλη. Και έχει δυο πρόσωπα. Την γρήγορη διάλυση  και τον αργό μετασχηματισμό.  Το ένα είναι «λαγός» και το άλλο «πάπια». Αν δεις όμως την συνολική εικόνα, την πραγματικότητα που συνθέτει τα πρόσωπα, τότε τα συμπεράσματα είναι μονοσήμαντα.

Η πραγματικότητα ακούει σε μια λέξη. Ασφάλεια..

Γιατί με τις κρίσεις που βιώνουμε μπορεί κανείς να δει να ξεπροβάλει η αρχική ιδέα της Ένωσης ως υβριδικού συστήματος υπερεθνικής διακυβέρνησης. Όταν λοιπόν οι σκελετοί του ναζισμού, του εθνικισμού και της βίας βγαίνουν από τα ντουλάπια, ακόμη και οι αγανακτισμένοι κοιτάνε γύρω τους και βλέπουν κενό. Τι άλλο μπορεί να προστατεύσει τα έθνη, από το κοινό τραπέζι και τους κοινούς θεσμούς; Εκεί έξω λοιπόν υπάρχει ο Χάρος του Αρκά.

Αλλά και πέρα από την ασφάλεια της ειρήνης, υπάρχει και η ασφάλεια της οικονομίας. Στις θύελλες που δημιουργούνται από την  αναπόφευκτη υπερπαγκοσμιοποίηση υπάρχει άλλο καταφύγιο;

Όταν οι πατέρες της Ευρώπης σκέφτηκαν να κάνουν κάτι έξυπνο για να σταματήσει η Ευρωπαϊκή αδελφοκτονία, κατέληξαν σε κάτι απλό. Όσο και πολύπλοκο. Είπαν λοιπόν: «Το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να δημιουργήσουμε κοινά διεθνικά συμφέροντα και δεσμούς. Θα βάλουμε δυο τρεις γενικές αρχές, όπως Δημοκρατία, Καπιταλισμός, Κοινωνικό Κράτος. Κι από εκεί και πέρα θα δουλέψουμε για τη δημιουργία δομών συμφέροντος. Το καλύτερο όπλο κατά του πολέμου, είναι η κοινοτικοποίηση των οικονομικών συμφερόντων. Την άμυνα θα την αφήσουμε στο ΝΑΤΟ, ώστε να μην μπορεί η Γερμανία να εξοπλιστεί».

Αυτά λοιπόν τα πονηρά έκαναν οι πρόγονοί μας. Ήρθε και ο Ντελόρ με την ενιαία εσωτερική αγορά και το ευρώ, και πολλαπλασίασε τους δεσμούς και τα συμφέροντα.

Όσο λοιπόν κι αν τσιρίζει ο κάθε Ορμπάν και η κάθε Λεπέν, είναι φανερό ότι ακόμη και σε αυτήν την πολλαπλή κρίση, καταφύγιο είναι η Ευρώπη. Και λύση είναι η περισσότερη Ευρώπη. Το βλέπουμε αυτό το «αόρατο χέρι της αγοράς» να εμφανίζεται σε κάθε έκφανση της κρίσης. Με την ελληνική κρίση, ο μόνος λόγος που  Ευρώπη παραβίασε τις συνθήκες για να διασώσει την Ελλάδα, ήταν για να διασώσει τις Τράπεζές της, που άφρονα είχαν επενδύσει στα ελληνικά ομόλογά. Γιατί οι τράπεζες εκτός από καπιταλιστικά όργανα είναι κυρίως αποθήκευση περιουσιών μεγάλων και μικρών καταθετών. Και οι τράπεζες άκουγαν για πτώχευση, όπως πρότειναν οι Βαρουφάκηδες της εποχής, και έβγαιναν Ευρωπαϊστές. Όπως πρόσφατα ο Κεντρικός τραπεζίτης της Γερμανίας.

Με την μεταναστευτική κρίση πάλι, παρά τις απειλές, τελικά θα επικρατήσουν τα συμφέροντα. Δείτε πόσο υπολογίζουν την οικονομική επίπτωση της διάλυσης της Σένγκεν.  Ακούστε τι λένε οι Βίζεγκραντ.. «Να κλείσουμε τα σύνορα της Ελλάδας προσωρινά, χωρίς να βγάλουμε την Ελλάδα από το Σένγκεν». Και ακούστε την αντίθεση των συνδικάτων και των εργοδοτών στην άρση της τέταρτης ελευθερίας. Της ελευθερίας διακίνησης προσώπων. Ταυτόχρονα όλο και περισσότεροι υποστηρίζουν, ότι η διπλή κρίση αντιμετωπίζεται με εμβάθυνση.

Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει ότι το ατύχημα έχει αποκλειστεί. Μπορεί η Βρετανία τελικά να ψηφίσει «λαγό», παρά την συμφωνία που θα υπάρξει. Μπορεί η Λεπέν να εκλεγεί στην Γαλλία. Μπορεί οι Φιλανδοί να ψηφίσουν στο προσεχές δημοψήφισμα για έξοδο από το Ευρώ. Μπορεί η Ελλάδα των Λαζόπουλων να οδηγηθεί στην έξοδο. Μπορεί.. μπορεί… Τελικά το τυχόν ατύχημα θα αφορά περιφερειακό ακρωτηριασμό. Αλλά  η Ευρώπη θα παραμείνει. Και αν χάσει κάποιο μέλος της, ουρά περιμένουν άλλοι να το αντικαταστήσουν.

Το απαιτεί λοιπόν η ιστορία, ο πολιτισμός και τα… συμφέροντα. Που δεν είναι τελικά μόνο οικονομικά ή μιας μόνο τάξης. Αλλά και εθνικά. Και κυρίως ψυχολογικά. Ο φόβος της ανασφάλειας που χαρακτηρίζει τον λαγό, είναι ισχυρότερο αίσθημα και πολύ πιο αρχέγονο κουσούρι, από την «εθνική υπερηφάνεια» της συνθήκης της Βεστφαλίας, τις εθνικιστικές ρητορικές, ακόμη και από την πτώση του βιοτικού επιπέδου: Κάνει πολύ κρύο εκεί έξω.