O Μάριο Ντράγκι κρατάει τα κλειδιά του στα χέρια του αλλά…
Οι κινήσεις του επικεφαλής της ΕΚΤ, που μπορεί να αλλάξουν τις ισορροπίες στη ζώνη του ευρώ το 2015, και ο ρόλος των πολιτικών.
Πόσο αισιόδοξος μπορεί να είναι κάποιος για τη πορεία της ευρωζώνης το 2015; Αν κοιτάξει τα πιο πρόσφατα οικονομικά στοιχεία που έδωσε η Eurostat στη δημοσιότητα όχι και πολύ.
Τα 18 κράτη-μέλη βρίσκονται αντιμέτωπα με την τριπλή πρόκληση της αναιμικής ανάπτυξης, της υψηλής ανεργίας και του επικίνδυνα χαμηλού πληθωρισμού. Ακόμα και οι ισχυρότερες χώρες της οικονομικής ένωσης δείχνουν να έχουν «βαλτώσει». Χαρακτηριστικά παραδείγματα η Γερμανία και η Γαλλία, όπου ο ρυθμός ανάπτυξης δεν ξεπέρασε το 0,1% και το 0,3% αντίστοιχα στο τρίτο τρίμηνο του 2014.
Ο πιο επίφοβος παράγοντας που μπορεί να οδηγήσει σε ύφεση την Ευρωζώνη ή να την παγιδέψει σε μακροχρόνια στασιμότητα δεν είναι άλλος από τον αποπληθωρισμό. Τον Νοέμβριο ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη κατέγραψε νέα υποχώρηση στο 0,3%, ποσοστό, που απέχει κατά πολύ από το στόχο του 2% της ΕΚΤ.
Πολλοί θα διερωτούνται, γιατί να θέλουμε αύξηση των τιμών και όχι μείωση; Διότι η τόσο μεγάλη μείωση των τιμών προκαλεί μείωση της κατανάλωσης και της παραγωγής, περιστέλλει τον ρυθμό ανάπτυξης και αυξάνει την ανεργία. Όταν οι τιμές μειώνονται οι καταναλωτές δεν αγοράζουν (εκτός από βασικά προϊόντα) αναμένοντας περαιτέρω πτώση. Σε αυτό πρέπει να προσθέσουμε ότι ήδη η αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών έχει εξαντληθεί λόγω των μέτρων λιτότητας που εφαρμόζουν οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης τα τελευταία χρόνια.
Τα παραπάνω συνηγορούν στο ότι κάτι πρέπει επιτέλους να γίνει. Η ευρωζώνη τα τελευταία χρόνια έχει δείξει ότι αργεί χαρακτηριστικά να πάρει κρίσιμες αποφάσεις για το μέλλον της. Μένοντας «αγκυλωμένη» στα γερμανικά στερεότυπα και με αδυναμία να προωθήσει τις κατάλληλες μεταρρυθμίσεις που θα την «ξεκολλήσουν» από τη στασιμότητα, εναποθέτει τις ελπίδες της στο ΔΝΤ, του οποίου τη παρουσία επέβαλλε με το «έτσι θέλω» το Βερολίνο με αφορμή την ελληνική κρίση. Πόσο ταπεινωτικό είναι για τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη να μην εμπιστεύεται τα εσωτερικά όργανα της όπως η Κομισιόν, τα στελέχη της οποίας χρυσοπληρώνουμε και να αναβαθμίζει το ρόλο ενός Ταμείου που απέτυχε όπου έδρασε τα τελευταία χρόνια;
Για αυτό και οι αγορές προεξοφλούν καλύτερα νέα, όχι από τους πολιτικούς, αλλά από έναν τραπεζίτη: τον Μάριο Ντράγκι. Ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας φέρεται να ετοιμάζει το τελικό χτύπημα στη Λερναία Ύδρα της λιτότητας. Όλο και περισσότεροι αναλυτές προεξοφλούν ότι η ΕΚΤ το α’ εξάμηνο του 2015 θα ξεκινήσει αγορές κρατικών ομολόγων από τις τράπεζες για να ενισχυθεί η ανάπτυξη μέσα από την αύξηση του δανεισμού σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, ένα πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης δηλαδή που θα ακολουθήσει αντίστοιχες επιθετικές κινήσεις της κεντρικής τράπεζας, όπως οι αγορές τιτλοποιημένων δανείων (ABS) και καλυμμένων ομολόγων.
Όσο και να αντιστέκεται σε αυτό το ενδεχόμενο η Γερμανία και οι ακόλουθοι της, ο Ντράγκι κατέστησε σαφές πως τυχόν αποφάσεις για ποσοτική χαλάρωση ανήκουν αποκλειστικά στην τράπεζα και όχι στους πολιτικούς.
Μια τέτοια κίνηση είναι απαραίτητη, μπορεί να δώσει «βραχυπρόθεσμη» ανάσα στην Ευρωζώνη, όπως αποδείχθηκε και στην περίπτωση της Αμερικής, αλλά όχι να τη σώσει. Γιατί ο Ντράγκι δεν είναι πολιτικός και μια τράπεζα δεν μπορεί να καλύψει το έλλειμμα ηγεσίας στην Ευρώπη.
Είναι ανόητο να υποστηρίζουν κάποιοι ότι μια επεκτατική νομισματική πολιτική αποτελεί την αιτία όλων των οικονομικών προβλημάτων. Εκεί έρχεται ο ρόλος των κυβερνήσεων των κρατών μελών της ΕΕ που πρέπει να αφήσουν πίσω τους τα Μνημόνια διαρκείας και να επικεντρωθούν περισσότερο σε μέτρα για την τόνωση της ανάπτυξης και λιγότερο σε νομισματικά μέτρα, ώστε να αποτραπεί η διολίσθηση σε μία νέα ύφεση και να αγορασθεί χρόνος για την προώθηση των αναγκαίων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
Αν δεν κατορθώσουν να πετύχουν ούτε τα αυτονόητα, τότε ας μην απορούν που οι αγορές ανεβοκατεβάζουν κυβερνήσεις…
* Ο Τάσος Ζάχος είναι αρχισυντάκτης του FortuneGreece.com και του περιοδικού Fortune.
