Ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ, ο Πάβελ Ντούροφ και το πρόβλημα της ελευθερίας λόγου στα social media
Τα ζητήματα ελευθερίας του λόγου είναι αναπόφευκτο να προκύψουν όταν διαχειρίζεστε ένα κοινωνικό δίκτυο—και συχνά είναι αρκετά πολύπλοκα.
Απλώς ρωτήστε τον Μαρκ Ζούκερμπεργκ, ο οποίος λέει ότι λυπάται που υποχώρησε στην υποτιθέμενη πίεση από την κυβέρνηση Μπάιντεν να λογοκρίνει περιεχόμενο του Facebook και του Instagram κατά τη διάρκεια της πανδημίας του COVID. Σε επιστολή του στον Πρόεδρο της Δικαιοσύνης της Βουλής των ΗΠΑ Jim Jordan (R-Ohio), ο Διευθύνων Σύμβουλος της Meta είπε ότι ο Λευκός Οίκος το 2021 «πίεζε επανειλημμένα τις ομάδες μας για μήνες να λογοκρίνουν συγκεκριμένο περιεχόμενο COVID-19, συμπεριλαμβανομένου του χιούμορ και της σάτιρας» και «κάναμε κάποιες επιλογές τις οποίες, έχοντας εκ των υστέρων και νέες πληροφοριών, δεν θα κάναμε σήμερα».
«Πιστεύω ότι η πίεση της κυβέρνησης ήταν λάθος και λυπάμαι που δεν ήμασταν πιο ειλικρινείς γι’ αυτό», έγραψε ο Ζούκερμπεργκ.
Είναι σωστό να κάνουμε λάθος όταν εποπτεύουμε περιεχόμενο κατά τη διάρκεια μιας μαινόμενης πανδημίας που αποδεικνύεται απειλητική για τη ζωή και την παραπληροφόρηση; Δεν υπάρχει εύκολη απάντηση σε αυτό το ηθικό δίλημμα, αλλά διαφορετικά νομικά συστήματα θα απαντήσουν με διαφορετικούς τρόπους. Σπρώχνει μια κυβέρνηση των ΗΠΑ την τύχη της προτρέποντας τόσο βαριά, δεδομένων των περιορισμών της Πρώτης Τροποποίησης; Ισως; Εξαρτάται από το αν η κυβέρνηση προσπάθησε να εξαναγκάσει νομικά την Meta ή απλώς να την επηρεάσει (όπως φαίνεται συνέβη).
Είτε έτσι είτε αλλιώς, οι Ρεπουμπλικάνοι της Βουλής αποκαλούν την επιστολή «μεγάλη νίκη για την ελευθερία του λόγου».
Γεγονός που μας επαναφέρει στο θέμα του Telegram και του διευθύνοντος συμβούλου του Pavel Durov, ο οποίος έχει τεθεί υπό κράτηση για ανάκριση στη Γαλλία, σε σχέση με τον τεράστιο όγκο εγκληματικής δραστηριότητας που λαμβάνει χώρα στην πλατφόρμα. Ο Έλον Μασκ και πολλοί άλλοι χαρακτηρίζουν τον Ντούροφ ως μάρτυρα της ελευθερίας του λόγου, αλλά είναι δύσκολο να κρίνουμε αυτούς τους ισχυρισμούς χωρίς να εξετάσουμε τους συγκεκριμένους ισχυρισμούς εναντίον του δισεκατομμυριούχου Ρώσο-Γάλλου.
Οι εισαγγελείς του Παρισιού δημοσίευσαν τις πιθανές κατηγορίες αργά χθες (μέχρι το τέλος της Τετάρτης, ο Durov πρέπει είτε να κατηγορηθεί είτε να αφεθεί ελεύθερος). Υπάρχουν δώδεκα πιθανές κατηγορίες, πολλές από τις οποίες σχετίζονται με την υποτιθέμενη «συνενοχή» του Durov σε εγκλήματα που λαμβάνουν χώρα στο Telegram: κατοχή και διανομή υλικού σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, εμπόριο ναρκωτικών, οργανωμένη απάτη και ό,τι φαίνεται η διανομή εργαλείων hacking.
Ομοίως με το άρθρο 230 του νόμου περί ευπρέπειας επικοινωνιών των ΗΠΑ, η νομοθεσία της ΕΕ παρέχει στους παρόχους υπηρεσιών όπως το Telegram ασυλία από την ευθύνη για το παράνομο περιεχόμενο στις πλατφόρμες τους, εφόσον δεν το γνωρίζουν και ενεργούν γρήγορα για να το αφαιρέσουν όταν το αντιληφθούν.
Δυστυχώς για τον Durov, είναι επίσης ύποπτος για συνενοχή σε «διαχείριση διαδικτυακής πλατφόρμας για να επιτρέψει μια παράνομη συναλλαγή σε [μια] οργανωμένη ομάδα». Αν αληθεύει, αυτό θα σήμαινε ότι γνώριζε και πράγματι ενθάρρυνε την εγκληματική δραστηριότητα στο Telegram, καθιστώντας το χαρακτηριστικό και όχι σφάλμα. Επίσης, είναι ύποπτος για «εγκληματική συνεργασία με σκοπό τη διάπραξη εγκλήματος» και για ξέπλυμα εσόδων από οργανωμένο έγκλημα.
Αυτές οι πολύ σοβαρές πιθανές κατηγορίες οδηγούν την υπόθεση σε εντελώς διαφορετική κατεύθυνση από αυτή που οι περισσότεροι άνθρωποι θα αναγνώριζαν ως μια συζήτηση για την ελευθερία του λόγου. Ωστόσο, δεν μπορεί να ειπωθεί το ίδιο για τρία στοιχεία στη λίστα των εισαγγελέων που λένε ότι ο Durov είναι ύποπτος για παραβίαση της γαλλικής νομοθεσίας σχετικά με την παροχή και την εισαγωγή κρυπτογραφικών εργαλείων.
Μια γρήγορη υπενθύμιση: Το Telegram μπορεί να εμφανιστεί ως μια ασφαλής υπηρεσία ανταλλαγής μηνυμάτων, αλλά το σύστημα κρυπτογράφησης από άκρο σε άκρο δεν είναι ενεργοποιημένο από προεπιλογή, δεν μπορεί να ενεργοποιηθεί για τις δημοφιλείς ομαδικές συνομιλίες του Telegramν και η Telegram δεν δημοσίευσε ποτέ τον κώδικα από την πλευρά του διακομιστή. Σύμφωνα με τα λόγια του γκουρού της κρυπτογραφίας Matthew Green, η κρυπτογράφηση του Telegram είναι “πολύ πιθανόν” ασφαλής.
Αλλά στις γαλλικές αρχές δεν αρέσει αυτή η κρυπτογράφηση, επειδή η Telegram προφανώς δεν τις ειδοποίησε ποτέ σχετικά. Η γαλλική νομοθεσία επιτρέπει την ελεύθερη χρήση κρυπτογράφησης, αλλά απαιτεί από τους εισαγωγείς, τους εξαγωγείς και τους προμηθευτές κρυπτογραφικών συστημάτων να ειδοποιήσουν πρώτα τη Γαλλική Υπηρεσία Κυβερνοασφάλειας, οπότε δεσμεύονται από μυστικότητα σχετικά με τις συναλλαγές τους με την υπηρεσία. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι αυτό συμβαίνει για να μπορούν οι αρχές να απαιτούν μια κερκόπορτα στο σύστημα, ώστε να μπορούν να διαβάζουν προστατευμένα μηνύματα, αν και αξίζει να σημειωθεί ότι η κυβέρνηση έχει επανειλημμένα αποτύχει να κερδίσει το νόμιμο δικαίωμα να το κάνει.
Ο κατάλογος των εισαγγελέων αναφέρει επίσης ότι ο Ντούροφ είναι ύποπτος για «άρνηση επικοινωνίας, κατόπιν αιτήματος των αρμόδιων αρχών, πληροφοριών ή εγγράφων που είναι απαραίτητα για τη διενέργεια και τη λειτουργία υποκλοπών που επιτρέπονται από το νόμο». Αυτό θα μπορούσε να είναι μια αναφορά στην υπονόμευση της κρυπτογράφησης, αν και ο Γάλλος νομικός εμπειρογνώμονας Florence G’sell το διαβάζει ως «άρνηση αποκάλυψης πληροφοριών χρήστη που ζητήθηκαν κατά τη διάρκεια των ποινικών ερευνών».
Η κρυπτογράφηση είναι ένα ζήτημα απορρήτου και, κατ’ επέκταση, ένα ζήτημα ελευθερίας λόγου – εάν οι άνθρωποι δεν μπορούν να επικοινωνήσουν ιδιωτικά, δεν αισθάνονται ελεύθεροι να εκφραστούν πλήρως. Άρα αυτή η υπόθεση αγγίζει την ελευθερία του λόγου. Ωστόσο, όπως σημείωσε ο G’sell σε ένα νήμα X, οι πιθανές τιμωρίες σχετικά με την κρυπτογράφηση είναι «σχετικά μικρές» και, συνολικά, η υπόθεση αφορά πραγματικά την «παροχή τεχνικών μέσων για εγκληματικές δραστηριότητες, παρά τους κανονισμούς των μέσων κοινωνικής δικτύωσης».
Αξίζει επίσης να θυμηθούμε ότι το Telegram ήταν κάποτε στόχος απαγόρευσης στη γενέτειρα του Durov, τη Ρωσία, μέχρι που δεν ήταν, και οι λόγοι για την προσέγγιση μεταξύ του Durov και του Κρεμλίνου παραμένουν αδιαφανείς. Πολλοί ακτιβιστές της αντιπολίτευσης στη Ρωσία δεν εμπιστεύονται το Telegram, λέγοντας ότι οι συνομιλίες τους παρακολουθούνται από την κρατική ασφάλεια.
Πρόκειται για περίπτωση ελεύθερης ομιλίας; Εν μέρει — αλλά σίγουρα όχι τόσο ξεκάθαρα όσο αυτό που είχε να αντιμετωπίσει ο Ζούκερμπεργκ. Είναι σοφό να κάνουμε τον Durov το αγόρι της αφίσας για την υπεράσπιση της ελευθερίας του λόγου; Μάλλον όχι.
