Ο σκοτεινός κόσμος των φορολογικών παραδείσων

Αυτά είναι κάποια απ’ τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται από εκλεγμένους ηγέτες, αξιωματούχους και celebrities για να υποκρύπτουν τα χρήματά τους, σύμφωνα με τις τελευταίες αποκαλύψεις ενός συνασπισμού δημοσιογράφων και μέσων ενημέρωσης που άνοιξαν ένα παράθυρο στον σκοτεινό κόσμο των υπεράκτιων επενδύσεων.

Οι αποκαλύψεις βασίζονται σε πάνω από 11 εκατομμύρια αρχεία που προέρχονται από μία και μόνη δικηγορική εταιρεία στον Παναμά. Στα έγγραφα, τα οποία εκτείνονται σε βάθος δεκαετιών, αναφέρονται 12 νυν ή πρώην παγκόσμιοι ηγέτες, καθώς και 128 άλλοι πολιτικοί και δημόσιοι αξιωματούχοι.

Οι υπεράκτιες επενδύσεις είναι ένας από τους πιο σκοτεινούς τομείς του χρηματοπιστωτικού κόσμου. Κι αυτό επειδή η βάση αυτού του εργαλείου είναι η διατήρηση των χρημάτων μακριά από τις φορολογικές αρχές και η απόκρυψη της προέλευσης και των κατόχων τους.

Υπάρχουν πολλοί νόμιμοι τρόποι για να ανοίξει κάποιος έναν υπεράκτιο τραπεζικό λογαριασμό. Οι πλούσιοι το κάνουν για να διαχειρίζονται καλύτερα τα επενδυτικά τους χαρτοφυλάκια ή να προστατεύουν τα περιουσιακά τους στοιχεία. Οι υπεράκτιοι λογαριασμοί μπορούν να βοηθήσουν επίσης τους πλούσιους να πληρώσουν λιγότερο φόρο, νόμιμα.

Όμως, στους υπεράκτιους λογαριασμούς βασίζονται και πολλοί μηχανισμοί παράνομης φοροαποφυγής. Οι κάτοχοί τους αποκρύπτουν την ύπαρξη αυτών των λογαριασμών και συχνά βοηθούνται σ’ αυτό από τους πολύ χαλαρούς κανόνες των υπεράκτιων φορολογικών παραδείσων.

Το ίδιο συμβαίνει και με τις εταιρείες-βιτρίνες, οι οποίες υπάρχουν στο χαρτί αλλά δεν έχουν καμία δραστηριότητα. Δεν παράγουν προϊόντα, και συνήθως δεν έχουν ούτε γραφείο ούτε υπαλλήλους. Οι εταιρείες-βιτρίνες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την υπόκρυψη της ιδιοκτησίας περιουσιακών στοιχείων ή την αποφυγή φορολόγησης.

Είναι πολύ εύκολο να στηθεί μια τέτοια εταιρεία. Στις ΗΠΑ, το μόνο που απαιτείται είναι μερικές ώρες, και κάποιες εκατοντάδες δολάρια. Όμως, οι ιδιοκτήτες πρέπει να δηλώσουν την εταιρεία στις φορολογικές αρχές. Εντωμεταξύ, οι κακοπροαίρετοι χρήστες αυτού του εργαλείου στήνουν τη μια εταιρεία-βιτρίνα πάνω από την άλλη, για να υποκρύπτουν την ιδιοκτησία της ή να ξεπλένουν χρήμα.

Όσο για τους κορυφαίους φορολογικούς παραδείσους, αυτοί συναντώνται σε διάφορα μέρη του κόσμου. Η δικηγορική εταιρεία στο επίκεντρο των αποκαλύψεων, Mossack Fonseca, έχει έδρα στον Παναμά. Όμως, έχει εγγράψει δεκάδες χιλιάδες εταιρείες στις Σεϋχέλλες, ένα αρχιπέλαγος στον Ινδικό Ωκεανό που περιγράφεται ως φορολογικός παράδεισος.

Οι φορολογικοί παράδεισοι προσελκύουν επενδυτές προσφέροντας χαμηλότερους φορολογικούς συντελεστές και ειδικές εξαιρέσεις. Συχνά, έχουν πολύ χαλαρούς κανόνες δημοσιοποίησης, και γι’ αυτό είναι ιδανικοί προορισμοί για σκοτεινές δραστηριότητες.

Οι Βερμούδες, οι Νήσοι Κέιμαν και οι Βρετανικές Παρθένες Νήσοι είναι τρεις από τους μεγαλύτερους φορολογικούς παραδείσους για τις αμερικανικές εταιρείες, σύμφωνα με μια έκθεση της οργάνωσης Citizens for Tax Justice. Εταιρείες ελεγχόμενες από τις ΗΠΑ σε αυτές τις περιοχές ανέφεραν κέρδη ύψους 155 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2010.

Πάντως, τόσο οι αμερικανικές όσο και οι ευρωπαϊκές φορολογικές αρχές προσπαθούν ολοένα και περισσότερο να περιορίσουν το φαινόμενο, επιβάλλοντας κυρώσεις στους κατόχους υπεράκτιων λογαριασμών που δεν δηλώνονται.