Ο Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο πάει για άλλες «πολιτείες»

Στα φοιτητικά του χρόνια, ήταν μαοϊκός. Στα 24 του, έγινε μέλος των Σοσιαλδημοκρατών της Πορτογαλίας. Στα 46 του έγινε πρωθυπουργός. Και μόλις δύο χρόνια αργότερα, το 2004, έγινε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπου η ιστορία, ο χαρακτήρας του και οι λεπτές ισορροπίες με τα μεγάλα κράτη-μέλη της ΕΕ τον «’έστεψαν» ως τον μακροβιότερο στο αξίωμα, στα 57 χρόνια της θεσμοθέτησής του.

Σήμερα, 10 χρόνια μετά, έπειτα από πολλούς πολιτικούς «ζογκλερισμούς», «θαμμένα κάτω από το χαλί» σκάνδαλα και πάμπολλες ευρωπαϊκές «περιπέτειες» -με πιο μνημειώδεις το γαλλικό και το ολλανδικό «όχι» στη Συνθήκη της Λισαβόνας, την κρίση χρέους κι εμπιστοσύνης στην Ευρωζώνη, το επαπειλούμενο Grexit και την ουκρανική κρίση- ο Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο παραδίδει το «τιμόνι» της Κομισιόν σε έναν άλλο «άνθρωπο για όλες τις δουλειές»: τον πολιτικά δοκιμασμένο από την ηγεσία του Eurogroup και πρώην πρωθυπουργό του Λουξεμβούργου, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ.

Σύμφωνα με τον ίδιο, του κληροδοτεί «μία ΕΕ πιο ενωμένη, πιο ανοιχτή (στο εμπόριο) και πιο ισχυρή» μετά την κρίση. Όμως η εκτίμηση αυτή «προσκρούει» πάνω στη σύγχρονη ευρωπαϊκή πραγματικότητα. Στο χάσμα μεταξύ πλούσιου βορρά και καταχρεωμένου νότου. Στην οικονομική στασιμότητα και στην υψηλή ανεργία. Στο επαπειλούμενο Brexit (Britain – exit). Στην απανταχού άνοδο της ακροδεξιάς και του ευρωσκεπτικισμού.

Στην ολοένα και μεγαλύτερη αποξένωση των Ευρωπαίων πολιτών με την ευρωπαϊκή ιδέα και τους «γραφειοκράτες χωρίς καρδιά» (το «παρατσούκλι» της Κομισιόν), η οποία καταγράφεται σταθερά στα υψηλά ποσοστά αποχής στις ευρωεκλογές. Και τέλος, στη γενικότερη αίσθηση ότι «κουμάντο» στους «28» δεν κάνουν τα θεσμικά ευρωπαϊκά όργανα, αλλά το Βερολίνο.

Ιδιαίτερα το τελευταίο, ο Μπαρόζο το αρνείται. «Η αλήθεια είναι ότι παρά τους ενδοιασμούς σε ορισμένες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, κατέστη δυνατό να ενδυναμωθεί η ΕΕ σε θεσμικό επίπεδο», διατράνωσε την Τετάρτη, στην τελευταία συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε ως πρόεδρος της Κομισιόν από τις Βρυξέλλες.

Μίλησε με θέρμη για το πώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνέβαλε στις προσπάθειες η Ευρωζώνη να ξεπεράσει την κρίση, στηρίζοντας τη δημιουργία του ευρωμηχανισμού διάσωσης, την υιοθέτηση αυστηρότερων δημοσιονομικών κανόνων, τον αυστηρό έλεγχο του χρηματοπιστωτικού τομέα, τη δημιουργία των θεμελίων για την τραπεζική ένωση.

Σε συνέντευξή του στο Reuters, υποστήριξε ότι ήταν αυτός που έπεισε τελικά τη Γερμανίδα Καγκελάριο Μέκρελ να κρατήσει την Ελλάδα εντός της ζώνης του Ευρώ, ενώ διηγήθηκε πως με σύμμαχο τον Αμερικανό πρόεδρο Ομπάμα κατάφερε να κάμψει την επιμονή του Βερολίνου για την ανάγκης προσφυγής και της Ιταλίας στο ΔΝΤ.

Επιμελώς όμως απέφυγε να αναλάβει τις ευθύνες του για το γεγονός ότι η κρίση χρέους έπιασε την Κομισιόν απροετοίμαστη, σχεδόν με τα «παντελόνια κάτω», με αποτέλεσμα να υπάρξει τραγική καθυστέρηση στη λήψη μέτρων και αποφάσεων. Γεγονός, που άνοιξε έτσι τον δρόμο για την ευρωπαϊκή «απόβαση» του ΔΝΤ μέσω της τρόικας σε τρία κράτη-μέλη (Ιρλανδία, Ελλάδα, Πορτογαλία).

«Είστε ταγμένος στο να παραδώσετε μεγάλο τμήμα του δημόσιου τομέα σε χέρια ιδιωτών και να σπεκουλάρετε στο κοινό μας νόμισμα, αντί να επενδύσετε στην παραγωγική εργασία», τον κατακεραύνωσε ο Γάλλος αριστερός ευρωβουλευτής και διευθυντής της l’Humanité, Πατρίκ Λε Ιαρίκ.

«Και δεν σας έφτανε αυτό. Καταφέρατε να μετατρέψετε το ιδιωτικό χρέος σε δημόσιο, φέρατε ακόμη και το ΔΝΤ και τις θεραπείες σοκ για τον χειρισμό της κατάστασης. Προσφάτως, απορρίψατε τον κατώτατο ευρωπαϊκό μισθό, την παράταση της άδειας μητρότητας και την γνήσια θετική τροποποίηση στην οδηγία για την ελεύθερη κυκλοφορία εργαζομένων εντός της ΕΕ. Τώρα στόχος είναι η εκμετάλλευση να γίνει πιο ευρεία μέσω της TTIP, της συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου με τις ΗΠΑ».

Αυτή, δε, εξακολουθεί να καλύπτεται από ένα πρωτοφανές «πέπλο μυστηρίου» και η οριστικοποίησή της περνά τώρα στα χέρια της νέας Κομισιόν. Φεύγοντας, ο Μπαρόζο προτιμά ξεκάθαρα να πάρει μαζί του τις ωραίες στιγμές (π.χ. την ένταξη επί της προεδρίας του 14 νέων κρατών-μελών στην «ευρωπαϊκή οικογένεια», την υπογραφή της Συνθήκης της Λισαβόνας, την απονομή του Νόμπελ Ειρήνης στην ΕΕ το 2012) και μαζί με αυτές το πορσελάνινο αναμνηστικό πιάτο που του χάρισε προ ημερών η Άνγκελα Μέρκελ ως συμβολικό αποχαιρετιστήριο δώρο.

Δεν αποκλείει, λέει, να γράψει απομνημονεύματα γι’ αυτά τα 10 χρόνια – αν και ήδη εξέδωσε ένα τόμο 616 σελίδων, με ομιλίες του και 27 σελίδες με φωτογραφίες του με ξένους ηγέτες και διασημότητες, όπως π.χ. ο Bono των U2.

Η κίνηση αυτή προκάλεσε ποικίλα σχόλια και τη δημόσια έκρηξη του προέδρου του βρετανικού κυβερνητικού κόμματος των Τόρις, Γκραντ Σαπς, που κατηγόρησε τον απερχόμενο πρόεδρο της Κομισιόν ότι σπαταλά άσκοπα τα λεφτά των Ευρωπαίων φορολογουμένων «προσπαθώντας να ξαναγράψει την ιστορία, με παραπλανητική και ιδιοτελή μνήμη».

Όσο για τα μελλούμενα; Στην τελευταία συνέντευξη Τύπου στις Βρυξέλλες, ο Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο δήλωσε ότι δεν έχει λάβει τελικές αποφάσεις για το τι θα κάνει εφεξής «όσον αφορά πολιτικούς διορισμούς ή συμμετοχή σε εκλογές». Προς το παρόν, διευκρίνισε, θα αρκεστεί σε μια ανάπαυλα από την πολιτική, δίνοντας διαλέξεις. Οι φήμες πάντως οργιάζουν ότι έχει βάλει στο «μάτι» τη θέση του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ για το 2016.