Oaktree Capital: Με τις αγορές και τους δασμούς, η μόνη βεβαιότητα είναι η αβεβαιότητα
Τις επιπτώσεις της εμπορικής πολιτικής των ΗΠΑ αναλύει σε νέο memo του ο ισχυρός άντρας της Oaktree Capital Χάουαρντ Μαρκς, επισημαίνοντας ότι σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον γεμάτο αβεβαιότητες, οι παραδοσιακές οικονομικές βεβαιότητες καταρρέουν.
Τα γεγονότα της περασμένης εβδομάδας γύρω από την ανακοίνωση του Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, για τους δασμούς θύμισαν έντονα το 2008 και την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση που ακολούθησε.
Όλες οι κανονικότητες έχουν ανατραπεί. Ο τρόπος που λειτουργούσε το παγκόσμιο εμπόριο τα τελευταία 80 χρόνια έχει αλλάξει άρδην. Ο αντίκτυπος στις οικονομίες και στον κόσμο γενικότερα είναι απολύτως απρόβλεπτος.
«Δεν έχουν υπάρξει εκτεταμένοι εμπορικοί πόλεμοι στη σύγχρονη εποχή, κάτι που σημαίνει πως οι καθιερωμένες οικονομικές θεωρίες δεν έχουν δοκιμαστεί επαρκώς. Πρέπει να αποδεχτούμε πως εδώ δεν υπάρχει εκ των προτέρων γνώση. Αυτό σημαίνει ότι αν επιμείνουμε στο να επιτύχουμε βεβαιότητα ή έστω εμπιστοσύνη πριν δράσουμε, θα παγώσουμε από την αδράνεια. Ή αν καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι έχουμε πάρει αποφάσεις με βεβαιότητα ή αυτοπεποίθηση, πιθανότατα θα κάνουμε λάθος. Πρέπει να λαμβάνουμε αποφάσεις εν απουσία αυτών των στοιχείων» σημειώνει ο Μαρκς και συμπληρώνει:
«Πρέπει επίσης να θυμόμαστε πως η απόφαση να μην δράσουμε δεν είναι το αντίθετο της δράσης· είναι δράση από μόνη της. Η απόφαση να αφήσουμε ένα χαρτοφυλάκιο αμετάβλητο πρέπει να εξετάζεται εξίσου κριτικά με μια απόφαση να το τροποποιήσουμε. Οι αρνητικές εξελίξεις που δημιουργούν τις μεγαλύτερες επενδυτικές ευκαιρίες είναι τρομακτικές και αποθαρρύνουν την αγορά. Όμως όταν είσαι περικυκλωμένος από δυσμενείς εξελίξεις, τότε είναι η κατάλληλη στιγμή να κινηθείς».
Όσον αφορά τους ίδιους τους δασμούς, πολλοί από τους στόχους που έχει θέσει η κυβέρνηση των ΗΠΑ φαίνονται εύλογοι. Άλλωστε, δεν θα έπρεπε να στηρίζει τη βιομηχανία της χώρας; Μακάρι να ήταν τόσο απλό. Το πρόβλημα είναι ότι στον πραγματικό κόσμο, και ειδικά στην οικονομία, υπάρχουν δευτερογενείς και τριτογενείς συνέπειες – και συχνά είναι σημαντικές και απρόβλεπτες. Ο πιθανός αντίκτυπος των δασμών του Τραμπ περιλαμβάνει αντίποινα από άλλες χώρες, αύξηση τιμών και ίσως ακόμη και ύφεση.
Aς υποθέσουμε
Αλλά ας υποθέσουμε για μια στιγμή ότι οι δασμοί πετυχαίνουν τον διακηρυγμένο στόχο του Τραμπ: περισσότερα από τα αγαθά που καταναλώνονται στις ΗΠΑ να παράγονται στις ΗΠΑ. Πρέπει να αναρωτηθούμε αν υπάρχει επαρκής βιομηχανική ικανότητα στις ΗΠΑ για να καλύψει τη ζήτηση. Αν όχι, πόσος χρόνος θα χρειαστεί για να κατασκευαστούν τα απαραίτητα νέα εργοστάσια; Τι θα συμβεί στο μεσοδιάστημα; Υπάρχουν αρκετοί εργαζόμενοι για να παραγάγουν αυτά τα αγαθά; Θα είναι δυνατόν να παραχθούν στις ΗΠΑ στην ίδια τιμή και ποιότητα με τις αντίστοιχες εισαγωγές;
Σύμφωνα με τον ισχυρό άντρα της Oaktree Capital, «αν και οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα είναι αβέβαιες, ένα πράγμα είναι σχεδόν εγγυημένο: οι τιμές των αμερικανικής παραγωγής προϊόντων θα είναι υψηλότερες από αυτές των εισαγόμενων στα οποία έχουν συνηθίσει οι Αμερικανοί καταναλωτές. Το αποτέλεσμα των υψηλότερων τιμών πιθανόν να είναι η μείωση του βιοτικού επιπέδου. Οι υψηλότερες τιμές πιθανόν να οδηγήσουν και σε μείωση των πωλήσεων ανά μονάδα, άρα και σε μείωση των εταιρικών περιθωρίων κέρδους, κάτι που συχνά προηγείται απολύσεων και οικονομικών υφέσεων».
Κρίσιμο είναι επίσης ότι η επίδραση της πρωτοβουλίας Τραμπ στους δασμούς εκτείνεται και στο διεθνές πεδίο και υπερβαίνει την οικονομία. Το παγκόσμιο εμπόριο είχε τεράστια θετική επίδραση σε ολόκληρο τον κόσμο μετά το τέλος του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, συμβάλλοντας σε ένα παγκόσμιο κύμα οικονομικής ευημερίας. Κάποιες χώρες και κάποιοι άνθρωποι ωφελήθηκαν περισσότερο από άλλους, αλλά σχεδόν όλοι βελτίωσαν τη θέση τους.
Ο κύριος λόγος για αυτό είναι το συγκριτικό πλεονέκτημα. Κάθε χώρα έχει ορισμένα αγαθά που παράγει καλύτερα ή/και φθηνότερα, και άλλα όπου συμβαίνει το αντίθετο. Αν κάθε χώρα παράγει τα «πρώτα» και τα πουλά στον υπόλοιπο κόσμο, ενώ αγοράζει τα «δεύτερα» από άλλες χώρες, η συλλογική ευημερία μεγιστοποιείται μέσω της αύξησης της συνολικής αποδοτικότητας. Αν αυτό περιοριστεί, όλοι χάνουν.
Έρχονται μειώσεις επιτοκίων
Πώς είναι πιθανό να αντιδράσει η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ αν συνεχιστεί η κρίση με τους δασμούς; Σύμφωνα με τον Μαρκς, η απειλή ύφεσης μπορεί να οδηγήσει σε επιτάχυνση των μειώσεων επιτοκίων. Όμως, από την άλλη, ο κίνδυνος πληθωρισμού μπορεί να αναγκάσει την αναβολή των προγραμματισμένων μειώσεων. Και πάλι, κανείς δεν ξέρει πού θα καταλήξει αυτό.
Και τι γίνεται με τις χρηματοοικονομικές αγορές; Τις τελευταίες ημέρες υπήρξε μεγάλη πτώση στο χρηματιστήριο. Όπως πάντα, το βασικό ερώτημα είναι αν η αντίδραση ήταν εύλογη, υπερβολική ή ανεπαρκής. Είναι ακόμη πιο δύσκολο από το συνηθισμένο να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα. Από τη μία πλευρά, αν οι δασμοί παραμείνουν ως έχουν και υπάρξουν αντίποινα που οδηγήσουν σε έναν πλήρη εμπορικό πόλεμο, οι συνέπειες θα μπορούσαν να είναι πραγματικά ολέθριες. Από την άλλη πλευρά, επικρατώντας πιο ψύχραιμα μυαλά (και μετά από μια έντονα αρνητική πολιτική και χρηματιστηριακή αντίδραση), οι δασμοί μπορεί να μειωθούν σε λιγότερο επιβλαβή επίπεδα, κάτι που θα αποτελούσε νίκη για το ελεύθερο εμπόριο. Θα δείξει, καταλήγει ο Howard Marks…
