Oh Dearism: Η κουλτούρα της παραίτησης ως απειλή για την Ελλάδα και την Ευρώπη
Του Αλκιβιάδη Σιαράβα, Marketing, Communications & Corporate Citizenship Manager, KPMG στην Ελλάδα
Η φιλοσοφία του “Oh Dearism” περιγράφει μια κοινωνική συμπεριφορά απάθειας και παραίτησης απέναντι στις προκλήσεις και τα προβλήματα του κόσμου, η οποία ενισχύεται από την υπερβολική έκθεση στις αρνητικές ειδήσεις και την έλλειψη ενεργού δράσης. Αυτή η στάση παραίτησης, όπως επισημαίνεται και από τον κινηματογραφιστή και παραγωγό ντοκιμαντέρ Adam Curtis, προέρχεται από την υπερβολή στην ενημέρωση και οδηγεί στο φαινόμενο του «θεατή», όπου το άτομο αποδέχεται την πραγματικότητα χωρίς καμία προσπάθεια αλλαγής. Η φιλοσοφία αυτή παρουσιάζει μια επικίνδυνη τάση για το μέλλον της Ελλάδας, της Ευρώπης και ειδικά της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, όπου οι γεωπολιτικές εξελίξεις απαιτούν συνεχή εγρήγορση και δράση.
Oh Dearism και Ευρωπαϊκή Ενότητα
Στην Ευρώπη, το “Oh Dearism” ενισχύει την παραίτηση από τα ιδανικά που συγκρότησαν την Ένωση. Οι οικονομικές δυσκολίες, η ενεργειακή κρίση και οι συχνές γεωπολιτικές εντάσεις μετατρέπονται σε αντικείμενα καθημερινής συζήτησης, αλλά η στάση «Ω, Θεέ μου!»/ «Και τι μπορώ να κάνω;»/ «Έτσι είναι…» κοκ ενισχύει την αίσθηση της αδυναμίας των πολιτών να αντιδράσουν ουσιαστικά. Όσο παραμένει ισχυρό αυτό το φαινόμενο, η Ευρώπη κινδυνεύει να χάσει την ταυτότητά της και να μετατραπεί σε ένα σύνολο κρατών-θεατών που απλά παρακολουθούν τις εξελίξεις, αφήνοντας τη ροή των γεγονότων να καθορίσει την πορεία τους.
Αυτή η τάση γίνεται ιδιαίτερα επικίνδυνη για την ΝΑ Ευρώπη, η οποία αποτελεί γεωπολιτικό σταυροδρόμι με σημαντικές προκλήσεις και ευκαιρίες. Η στασιμότητα στην αντιμετώπιση των κοινωνικών ανισοτήτων, της διαφθοράς και των πολιτικών προβλημάτων ενισχύει την αδράνεια και δημιουργεί εύφορο έδαφος για ακραία στοιχεία και γεωπολιτικούς παίκτες που επιθυμούν να εκμεταλλευτούν το κενό δράσης. Μάλιστα, να υπογραμμίσουμε πως σύμφωνα με την έκθεση της KPMG “CEO Outlook”, η γεωπολιτική/πολιτική αβεβαιότητα βρίσκεται στην 4η θέση των κινδύνων που βλέπουν οι CEO τα τελευταία 10 χρόνια.
Έρευνα KPMG «Οι παροχές που δίνουν αξία!»
08/11/2024Η Ελλάδα στο πλαίσιο του Oh Dearism
Για την Ελλάδα, το “Oh Dearism” συνιστά απειλή για την ενεργή συμμετοχή των πολιτών στην κοινωνική και πολιτική ζωή. Στη χώρα μας, η επιρροή του παρατηρείται σε πολλά επίπεδα: από την πολιτική αποστασιοποίηση μέχρι τη μειωμένη συμμετοχή των νέων στα κοινά. Η χρόνια έκθεση σε πολιτικές και οικονομικές κρίσεις έχει δημιουργήσει μια κατάσταση παραίτησης και ένα αίσθημα ότι οι καταστάσεις δεν αλλάζουν, άρα «δεν αξίζει να παλέψει κανείς». Αυτό, όμως, δεν είναι απλώς μια τάση απογοήτευσης. Είναι μια άρνηση ανάληψης ευθύνης, που οδηγεί σε παθητική υποταγή στην υφιστάμενη κατάσταση.
Στην ελληνική πολιτική σκηνή, το φαινόμενο του Oh Dearism εμφανίζεται συχνά, με παραδείγματα που αναδεικνύουν τη στάση της παραίτησης ή της αδιαφορίας από πλευράς τόσο των πολιτικών ηγετών όσο και των πολιτών.
1. Οικονομικές μεταρρυθμίσεις και δημόσιο Χρέος
Παρά τις πολυετείς προσπάθειες αντιμετώπισης του δημόσιου χρέους και των οικονομικών μεταρρυθμίσεων, συχνά παρατηρείται μια «παθητική αποδοχή» της κατάστασης. Πολλές φορές οι πολίτες βλέπουν τις ίδιες προκλήσεις να επιστρέφουν, όπως η φοροδιαφυγή και η αναποτελεσματικότητα του δημόσιου τομέα, γεγονός που δημιουργεί μια αίσθηση ματαιότητας. Η φράση «τίποτα δεν αλλάζει» ή «όλοι ίδιοι είναι» αντικατοπτρίζει την παραίτηση και την έλλειψη πίστης στην πολιτική ηγεσία για ουσιαστική βελτίωση.
2. Περιβαλλοντικά ζητήματα, κλιματική κρίση και πολιτική αδιαφορία
Τα περιβαλλοντικά ζητήματα στην Ελλάδα, όπως η καταστροφή των δασών και η ρύπανση των θαλασσών, συνήθως καταλήγουν σε μια κατάσταση Oh Dearism. Για παράδειγμα, η έλλειψη στρατηγικής και αυστηρών μέτρων για την πρόληψη των πυρκαγιών, η καθυστερημένη υιοθέτηση σύγχρονων μεθόδων πυρόσβεσης, η εφαρμογή καινοτόμων «πράσινων» παρεμβάσεων στις πόλεις κοκ οδηγούν τους πολίτες σε απόγνωση. Αντί να δημιουργείται ένα πλάνο δράσης, οι συζητήσεις στα ΜΜΕ και στα κοινωνικά δίκτυα εστιάζουν στην απογοήτευση και την αποδοχή του προβλήματος, χωρίς ουσιαστικές λύσεις.
3. Μεταναστευτικό και προσφυγικό ζήτημα
Το προσφυγικό ζήτημα είναι άλλο ένα παράδειγμα όπου κυριαρχεί το Oh Dearism. Η Ελλάδα έχει επωμιστεί ένα μεγάλο βάρος εξαιτίας της γεωγραφικής της θέσης, ωστόσο η διαχείριση του ζητήματος συχνά καταλήγει σε απλή αναγνώριση της δυσκολίας και σε ατέρμονες συζητήσεις. Η αίσθηση ότι «δεν μπορεί να γίνει κάτι περισσότερο» δημιουργεί απάθεια, ενώ οι ουσιαστικές πολιτικές λύσεις παραμένουν σε εκκρεμότητα ή δεν εφαρμόζονται με συνέπεια.
Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, Alexander Betts, μιλώντας στο 22ο Συνέδριο Εταιρικής Υπευθυνότητας του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου με τίτλο «The Pale Blue Dot», τόνισε πως οι πρόσφυγες μπορούν να αποτελέσουν πηγή οικονομικής ανάπτυξης για τις χώρες φιλοξενίας. Αντί να αντιμετωπίζουμε το μεταναστευτικό ως βάρος, ο Betts προτείνει μια διαφορετική προσέγγιση, όπου οι πρόσφυγες συμβάλλουν στην ευημερία της χώρας, μετατρέποντας το ζήτημα αυτό από πρόκληση σε ευκαιρία.4
4. Σύστημα υγείας και εκπαίδευσης
Τόσο το σύστημα υγείας όσο και το εκπαιδευτικό σύστημα παρουσιάζουν σημαντικά προβλήματα, όπως η έλλειψη υποδομών και προσωπικού. Είναι μια δυσάρεστη παραδοχή ετών που μας λυπεί όλους και μας προκαλεί εθνική θλίψη. Οι πολίτες συχνά αντιμετωπίζουν αυτά τα θέματα με τη στάση «έτσι είναι τα πράγματα», γεγονός που ενισχύει το αίσθημα παραίτησης και απάθειας αντί να αναζητούνται και να απαιτούνται βελτιώσεις.
5. Ενεργειακή κρίση και ακρίβεια
Η πρόσφατη ενεργειακή κρίση, σε συνδυασμό με την αύξηση του κόστους ζωής, αποτελεί άλλη μια πρόκληση όπου το Oh Dearism είναι εμφανές. Ζούμε σε ένα καθεστώς πληθωριστικής οικονομίας, όπου τα έξοδα αυξάνονται και τα έσοδα στην καλύτερη περίπτωση παραμένουν σταθερά. Αντί να αναζητηθούν μακροχρόνιες λύσεις για την ενεργειακή αυτονομία και τη βιώσιμη ανάπτυξη, η συζήτηση συχνά περιορίζεται σε προσωρινά μέτρα και στην απλή παραδοχή της κατάστασης ως «πραγματικότητας». Οι πολίτες, νιώθοντας ανήμποροι μπροστά σε αυτές τις κρίσεις, συχνά περιορίζονται στο να αποδέχονται τα προβλήματα χωρίς να απαιτούν ριζικές αλλαγές.
Γυρίζοντας σελίδα… και την πλάτη στο Oh Dearism
Η έξοδος από το “Oh Dearism” απαιτεί μια νέα κουλτούρας σκέψης, μια διάθεση για αλλαγή και ανάληψη πρωτοβουλιών που μπορούν να αναδείξουν την ανθρώπινη δύναμη και την απεριόριστη δυναμική της συλλογικής δράσης. Στην Ελλάδα και την Ευρώπη, είναι επιτακτική ανάγκη να καλλιεργήσουμε έναν νέο «ενεργό πολίτη», ο οποίος δεν περιορίζεται στην απλή παρατήρηση, αλλά αντιλαμβάνεται την ανάγκη για συμμετοχή και δημιουργία νέων πολιτικών και κοινωνικών δομών που θα προάγουν το κοινό καλό.
Στο γεωπολιτικό επίπεδο, η ανατροπή αυτής της παθητικής νοοτροπίας θα μπορούσε να επιτρέψει στην περιοχή να αναδειχθεί ως ένας ισχυρός, ενωμένος παράγοντας στο διεθνές στερέωμα. Αντί να παρακολουθούμε παθητικά τις διεθνείς δυνάμεις να καθορίζουν τις εξελίξεις στην περιοχή, η Ευρώπη μπορεί να αναπτύξει στρατηγική συνοχής και συνεργασίας, προωθώντας τα κοινά συμφέροντα των χωρών της. Αυτό απαιτεί ενότητα, αποφασιστικότητα και διάθεση για πραγματική δράση.
Ο ρόλος των ηγετών και η ευθύνη των πολιτών
Οι ηγέτες, τόσο στην Ελλάδα όσο και ευρύτερα στην Ευρώπη, πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη να εμπνεύσουν και να κινητοποιήσουν τους πολίτες, προάγοντας αξίες όπως η διαφάνεια, η ακεραιότητα και η συλλογική δράση. Παράλληλα, οι πολίτες καλούνται να αναγνωρίσουν τη δύναμη της φωνής τους και να αποβάλουν την παθητική αποδοχή των πραγμάτων, αντικαθιστώντας την με τη συμμετοχή, την ενσυνείδητη επιλογή και την έμπρακτη υποστήριξη νέων ιδεών.
Σε έναν κόσμο γεμάτο προκλήσεις, το “Oh Dearism” αποτελεί έναν «πειρασμό» που πρέπει να αποφεύγουμε. Η ελπίδα για αλλαγή και πρόοδο απαιτεί από όλους μας να υπερβούμε το αίσθημα παραίτησης και να προχωρήσουμε σε δράσεις που θα αναδείξουν την Ελλάδα και την Ευρώπη ως φορείς θετικών αλλαγών και προόδου.
