Οι έλεγχοι του ΥΠΑΝ και η ακτινογραφία των πολυεθνικών
Δύσκολο στοίχημα ο έλεγχος της αγοράς και μάλιστα στο σύνολο της εφοδιαστικής αλυσίδας, όπως έχει υποσχεθεί το επιτελείο του υπουργείου Ανάπτυξης, που εντατικοποιεί την προσπάθεια αντιμετώπισης της αισχροκέρδειας ως μέρος της κυβερνητικής στρατηγικής για διαχείριση των ευρύτερων συνεπειών του πληθωρισμού.
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, που έχει επαναναλάβει αρκετές φορές πρόσφατα ο υπουργός Ανάπτυξης, Κώστας Σκρέκας, στο επίκεντρο είναι η στήριξη των εισοδημάτων, ο έλεγχος της αγοράς με πάταξη της αισχροκέρδειας, η τόνωση του ανταγωνισμού και τέλος η ενδυνάμωση του καταναλωτή με εργαλεία για την ανάδειξη κακών πρακτικών. Εντωμεταξύ, αυτό το διάστημα ολοκληρώνονται έλεγχοι σε προμηθευτές και πολυεθνικές εταιρείες σχετικά με τα περιθώρια κέρδους των προϊόντων τους και στις περιπτώσεις που διαπιστώνονται ακριβότερες τιμολογήσεις συγκριτικά με άλλες χώρες ζητούνται εξηγήσεις. Οι παραβάσεις δε σε σχέση με το περιθώριο κέρδους συνεπάγονται τσουχτερά πρόστιμα.
Με τις πολυεθνικές να αποτελούν το 0,5% των επιχειρήσεων στην Ελλάδα αλλά να εισφέρουν το 1/5 του τζίρου που παράγουν όλες οι επιχειρήσεις συνολικά, με μερίδιο που κυμαίνεται στο 20% της συνολικής ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας και της αξίας παραγωγής, οι παραπάνω πρωτοβουλίες έχουν ειδικό βάρος και βαθμό δυσκολίας.
Με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ από την πρόσφατη απογραφή, το 2021 δραστηριοποιήθηκαν στην Ελλάδα 4.575 ξένες επιχειρήσεις -που εδρεύουν μεν στην Ελλάδα αλλά ελέγχονται σε ποσοστό πάνω από 50% από πολυεθνικούς ομίλους ή μητρικές με έδρα στο εξωτερικό. Κατά το έτος αναφοράς οι επιχειρήσεις αυτές απασχόλησαν 247.790 άτομα, με δαπάνες προσωπικού 7,4 δισ. ευρώ. Επίσης, πραγματοποιήσαν ακαθάριστες επενδύσεις σε υλικά αγαθά ύψους 1,3 δισ. ευρώ, εμφάνισαν κύκλο εργασιών 62,1 δισ. ευρώ, με αξία παραγωγής και ακαθάριστη προστιθέμενη αξία 38,4 και 15,3 δισ. ευρώ, αντίστοιχα.
Ακόμη, δαπάνησαν 49,3 δισ. ευρώ για αγορές αγαθών και υπηρεσιών στο πλαίσιο της δραστηριότητάς τους, εκ των οποίων 25,9 δισ. ευρώ αφορούσαν σε αγορές αγαθών και υπηρεσιών με σκοπό τη μεταπώλησή τους στην κατάσταση στην οποία παρελήφθησαν, χωρίς επεξεργασία.
Από τα στοιχεία της έρευνας προκύπτει ότι οι πολυενικές αντιστοιχούν στο:
- 0,5% του συνολικού αριθμού επιχειρήσεων
- 19,3% του συνολικού κύκλου εργασιών
- 18,8% της συνολικής αξίας παραγωγής
- 20,5% της συνολικής προστιθέμενης αξίας σε τιμές κόστους συντελεστών παραγωγής (ακαθάριστη προστιθέμενη αξία)
- 18,8% των συνολικών αγορών αγαθών και υπηρεσιών
- 20,1% του συνόλου των αγορών αγαθών και υπηρεσιών που πραγματοποιούνται με σκοπό την μεταπώληση στην κατάσταση που παρελήφθησαν
- 20,5% των συνολικών δαπανών προσωπικού
- 16,9% του συνόλου των ακαθάριστων επενδύσεων σε υλικά αγαθά
- 7,7% του συνόλου των απασχολούμενων, των εν λόγω τομέων οικονομικής δραστηριότητας
Το ειδικό βάρος της Γερμανίας
Αξίζει να αναφερθεί ότι οι περισσότερες από τις παραπάνω επιχειρήσεις έχουν μητρικές στην Κύπρο (45,1%, ή 2.064). Πραγματοποιούν κύκλο εργασιών 9,5 δισ. ευρώ, με μερίδιο 15,4% του συνολικού κύκλου εργασιών των αλλοδαπών συνδεόμενων επιχειρήσεων και 23,6% στην απασχόληση (58.495 εργαζόμενοι). Επίσης, αν και μια μειοψηφία 241 επιχειρήσεων (5,3% του συνόλου) ελέγχονται από τη Γερμανία, έχουν κύκλο εργασιών 8,6 δισ. ευρώ, ή 13,9% του συνόλου, με μερίδιο 8,5% στην απασχόληση (20.946 απασχολουμένοι).
Σημειώνεται ότι από μητρικές στο Ηνωμένο Βασίλειο ελέγχεται το 6,8% των παραπάνω επιχειρήσεων (312), από το Λουξεμβούργο το 5,7% (263 επιχειρήσεις) και την Ολλανδία το 5,6% (254 επιχειρήσεις).
Το αποτύπωμα στο εμπόριο και η θέση της μεταποίησης
Στη διάρθρωση των πολυεθνικών ανά κλάδο διαπιστώνεται ότι ο τομέας του εμπορίου έχει το μεγαλύτερο αποτύπωμα, με 1.125 επιχειρήσεις, μερίδιο 24,6% στο σύνολο, με τζίρο 26,3 δισ. ευρώ (42,4% του συνόλου) και τη μεγαλύτερη ακαθάριστη προστιθέμενη αξία (3,7 δισ. ευρώ) και 75.152 απασχολούμενους (30,3%). Ακολουθεί ως πολυπληθής ο κλάδος ακινήτων με 633 επιχειρήσεις (13,8%) αλλά με αμελητέο μερίδιο στο τζίρο 0,7% και ο κλάδος συμβούλων, με επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες με 493 επιχειρήσεις (10,8%), με τζίρο 2,5 δισ. Ευρώ ή μερίδιο 4,1% στο σύνολο.
Το αποτύπωμα στο τζίρο, μετά τις εμπορικές επιχειρήσεις, είναι σημαντικό και στη μεταποίηση, με 13,7 δισ. ευρώ (22,2%) αλλά και 40.568 άτομα προσωπικό (16,4%) ενώ ακολουθεί ο τομέας της πληροφόρησης και επικοινωνίας, με τζίρο 5,2 δισ. ευρώ (8,3%).
