Οι επενδυτές πιστεύουν στον Άγιο Βασίλη
Του Γιώργου Καραγεώργου*
Το μακρινό 1972 ο Yale Hirsch, γνωστός επενδυτής και μετέπειτα συγγραφέας, αποτύπωσε στο βιβλίο του Stock Trader’s Almanac το εξής παράδοξο:
«Τις εβδομάδες πριν τα Χριστούγεννα αλλά και 2-3 μέρες μετά από τις γιορτές, τα χρηματιστήρια έχουν την τάση να ανεβαίνουν.»
Πιο συγκεκριμένα, για την εβδομάδα των Χριστουγέννων, η πιθανότητα οι αγορές να ανέβουν ήταν κατά 76% μεγαλύτερη, με μέση απόδοση 1.3% για τις 7 αυτές ημέρες.
Παραδόξως, όσοι παρακολουθούν τις αγορές, είναι πιθανό να έχουν παρατηρήσει μια τέτοια ανωμαλία στα χρηματιστήρια, και τα δεδομένα -αρκετών ετών- το επιβεβαιώνουν.
Αυτή η «παραξενιά» των αγορών ονομάστηκε «το ράλι του Άγιου Βασίλη», και ενώ μικροί περιμέναμε τον αγαπημένο μας Άγιο από την καμινάδα, τώρα τον περιμένουμε στο ταμπλό του Χρηματιστήριου, ντυμένο στα πράσινα!
Πολλές θεωρίες προσπαθούν να ερμηνεύσουν τη συγκεκριμένη αλλόκοτη συμπεριφορά στις αγορές. Οι μόνες που βγάζουν κάποιο νόημα, -στον κατά τα άλλα απρόβλεπτο κόσμο των αγορών-, είναι ότι αυτή την εποχή πολλοί επενδυτές ρίχνουν ένα μεγάλος μέρος των bonus τους στο χρηματιστήριο, ότι η αισοδοξία και το γιορτινό κλίμα αυξάνει τη διάθεση για ρίσκο, ίσως κάποιοι φορολογικοί χειρισμοί ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι φόροι καθώς και ότι πολλές φορές οι «σορτάκηδες» είναι ήδη διακοπές αφηνοντάς το πεδίο ελεύθερο για τους αγοραστές!
Τα παράξενα φαινόμενα στις αγορές είναι αρκέτα. Οι Αμερικάνοι τα ονομάζουν «ανωμαλίες της αγοράς». Συνήθως διακρίνονται από εποχικότητα και προβλεψιμότητα, χωρίς να συνδέονται απαραίτητα με τις οικονομικές συνθήκες που επικρατούν τις αντίστοιχες περιόδους. Τα χρηματιστήρια αποτελούν ένα μηχανισμό αποτύπωσης σε τιμές, των προσδοκιών εκατομμυρίων επενδυτών. Και οι επενδυτές ως ανθρώπινα όντα, έχουν κάποια κοινά συμπεριφορικά μοτιβά που πολλές φορές υπερισχύουν της οικονομικής λογικής δημιουργώντας παράξενα φαινόμενα.
Τα τελευταία χρόνια μάλιστα, μια νέα προσέγγιση έχει αρχίσει να κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος μεταξύ αναλυτών και μοντέλων πρόβλεψης της αγοράς. Αυτή της συμπεριφορικής χρηματοοικονομικής. Η συγκεκριμένη προσέγγιση, καταρρίπτει το μύθο του «Ορθολογικού επενδυτή» που αποφασίζει πάντα με βάση τα οικονομικά δεδομένα και ενεργεί ως προς το ατομικό του συμφέρον και τον αντικαθιστά με έναν καθημερινό άνθρωπο, ο οποίος επηρεάζεται απο ψυχολογικούς, κοινωνιολογικούς και οικονομικούς παραγοντές σε κάθε λήψη απόφασης, αγνοώντας πολλές φορές τα διαθέσιμα οικονομκά δεδομένα.
Έτσι, συμπεριφορικές προκαταλήψεις όπως η αγελαία συμπεριφορά, η υπερβολική αυτοπεποίθηση, ή η αποστροφή στη ζημία, οδηγεί πολλούς επενδυτές σε μη βέλτιστες οικονομικές αποφάσεις στο χρηματιστήριο και όχι μόνο.
Ορισμένες από αυτές τις προκαταλήψεις αντιμετωπίζονται με την εμπειρία και την οικονομική παιδεία. Άλλες είναι τόσο βαθιά ριζωμένες στο ανθρώπινο DNA, σχεδόν ενστικτώδεις που μπορούμε μόνο να τις μετριάσουμε, αλλά ποτέ να τις ξεριζώσουμε από το μηχανισμό λήψης αποφάσεων.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι τα αποστειρωμένα χρηματοοικονομικά μοντέλα και η έννοια του ορθολογικού επενδυτή δείχνουν να ανήκουν στο παρελθόν και να αδυνατούν να πετύχουν υπεραποδόσεις στις αγορές. Ο εκδημοκρατισμός των αγορών έχει δώσει φωνή σε μια μεγάλη μάζα ιδιωτών επενδυτών, που πολλές φορές ενεργούν με βάση το θυμικό καταρρίπτοντας θεωρίες και μακροοικονομικά μοντέλα.
Άλλωστε χρηματιστηριακές χρονιές όπως το 2023, μόνο έτσι εξηγούνται.
Η φετινή χρονιά δείχνει να οδεύει προς ένα δυνατό φινάλε, με πολύ καλές αποδόσεις διεθνώς, παρά τις αλλεπάλληλες αυξήσεις επιτοκίων των τελευταίων 2 ετών. Η οικονομία των ΗΠΑ αποδεικνύεται δυνατότερη από ότι οι περισσότεροι από τους ειδικούς θεωρούσαν, και η αισιοδόξια ότι θα αποφύγουμε την ύφεση πλημμυρίζει το ταμπλό των αμερικανικών χρηματιστηρίων.
Στον αντίποδα, οι βετεράνοι των αγορών εφιστούν την προσοχή, προειδοποιώντας ότι τα δεδομένα δείχνουν ότι οι μεγάλες πτώσεις έρχονται μετά την έναρξη του κύκλου μείωσης των επιτοκίων απο τις Κεντρικές Τράπεζες, σημάδι ότι οικονομία αρχίζει να επιβραδύνει επικίνδυνα. Σε κάθε περίπτωση οι αγορές περιμένουν τις πρώτες μειώσεις μέσα στο 2024. Μένει να δούμε αν θα επιβεβαιώθουν, ή αν αυτή τη φορά τα πράγματα είναι διαφορετικά.
*Ο Γιώργος Καραγεώργος είναι Head of Representative Office στην Ελλάδα, Freedom Finance Europe Ltd
