Οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν στα 2,46 τρισ. δολάρια το 2024 – 7,7 δισ. έδωσε η Ελλάδα
Οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες για το 2024 συνέχισαν την ανιούσα για το 2024, πλησιάζοντας τα 2,5 τρισεκατομμύρια δολάρια για τον περασμένο χρόνο, σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσίευσε το Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών (IISS).
Το 2024, οι παγκόσμιες αμυντικές δαπάνες αντικατοπτρίζουν τις εντεινόμενες προκλήσεις ασφαλείας και έφτασαν τα 2,46 τρισεκατομμύρια δολάρια, από 2,24 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2023.
Η ανάπτυξη επίσης επιταχύνθηκε, με την αύξηση κατά 7,4% σε πραγματικές τιμές να ξεπερνά τις αυξήσεις 6,5% το 2023 και 3,5% το 2022.
Ως αποτέλεσμα, το 2024, οι παγκόσμιες αμυντικές δαπάνες αυξήθηκαν κατά μέσο όρο στο 1,9% του ΑΕΠ, από 1,6% το 2022 και 1,8% το 2023.
Οι αυξήσεις προήλθαν από την επιδείνωση του περιβάλλοντος ασφαλείας και την οξύτερη αντίληψη των απειλών, ιδίως στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική (ΜΕΝΑ), οι οποίες σημείωσαν σημαντικές αυξήσεις, όπως και ορισμένες βασικές ασιατικές χώρες.
Επιπλέον, η αποκλιμάκωση του πληθωρισμού επέτρεψε σε πολλές χώρες να επενδύσουν σε νέες δυνατότητες αντί να καλύπτουν απλώς τις υψηλότερες λειτουργικές δαπάνες και μισθούς. Η μόνη περιοχή που δεν είδε αύξηση σε πραγματικούς όρους ήταν η υποσαχάρια Αφρική, όπου οι αμυντικές δαπάνες μειώθηκαν κατά 3,7%.
Τα στοιχεία του IISS αναφορικά με την Ελλάδα δείχνουν πως η χώρα μας έχει δαπανήσει 7,7 δισ. δολάρια σε αμυντικούς προϋπολογισμούς το 2024, ούσα 15η στη σχετική κατάταξη των χωρών του NATO.
Ευρώπη, NATO και Ρωσία
Κατά το τελευταίο έτος, οι ευρωπαϊκές αμυντικές δαπάνες αυξήθηκαν κατά 11,7% σε πραγματικούς όρους και ανήλθαν σε 457 δισεκατομμύρια δολάρια ενώ το 2024 ήταν το δέκατο συνεχές έτος αύξησης.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Κριμαία το 2014 αύξησε την αντίληψη της απειλής σε ολόκληρη την ήπειρο και αναζωογόνησε τις μακροχρόνιες δεσμεύσεις των μελών του ΝΑΤΟ να δαπανούν το 2% του ΑΕΠ για την άμυνα.
Η περιφερειακή ανάπτυξη το 2024 κυριαρχήθηκε από την πραγματική αύξηση κατά 23,2% του γερμανικού αμυντικού προϋπολογισμού– ωστόσο, η μελλοντική αύξηση του αμυντικού προϋπολογισμού εκεί είναι αβέβαιη μετά την κατάρρευση του κυβερνώντος συνασπισμού του Όλαφ Σολτς τον Νοέμβριο του 2024 και τις επερχόμενες εκλογές.
Οι αμυντικοί προϋπολογισμοί σε άλλες χώρες αυξήθηκαν επίσης σημαντικά, όπως στην Πολωνία, η οποία έγινε ο 15ος μεγαλύτερος αμυντικός spender παγκοσμίως το 2024, από την 20ή θέση που κατείχε το 2022.
Παρ’ όλα αυτά, η ευρωπαϊκή ανάπτυξη παρέμεινε πίσω από την αύξηση των συνολικών στρατιωτικών δαπανών της Ρωσίας, οι οποίες αυξήθηκαν κατά 41,9% σε πραγματικούς όρους και εκτιμάται ότι θα φθάσουν τα 13,1 τρις ρούβλια (145,9 δισ. δολάρια).
Σε όρους ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης (PPP), οι συνολικές ρωσικές στρατιωτικές δαπάνες έφθασαν τα 462 δισ. δολάρια το 2024, υπερβαίνοντας το σύνολο της Ευρώπης. Οι ρωσικές δαπάνες το 2024 αντιπροσώπευαν το ισοδύναμο του 6,7% του ΑΕΠ – υπερδιπλάσια από τα επίπεδα των ετών πριν από την πλήρους κλίμακας εισβολή της στην Ουκρανία το 2022. Οι δαπάνες αυτές και οι συναφείς δημοσιονομικές πιέσεις είναι πιθανό να συνεχιστούν και το 2025, με τις αναγνωρίσιμες αμυντικές δαπάνες να εκτιμάται ότι θα φθάσουν το 7,5% του ΑΕΠ.
Οι προοπτικές
Το IISS αναφέρει πως οι κύριες ανησυχίες στην Ευρώπη παραμένουν η βιωσιμότητα των πρόσφατων αυξήσεων, η σκοπιμότητα περαιτέρω αυξήσεων υπό το πρίσμα της επιθυμίας του Αμερικανού προέδρου Ντόναλτ Τραμπ να δει τις δαπάνες να αυξάνονται και το ενδεχόμενο αποδυνάμωσης των αμυντικών δεσμεύσεων των ΗΠΑ.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι αναθεωρήσεις του προϋπολογισμού γίνονται όλο και πιο συχνές και πιο δραματικές από ό,τι σε προηγούμενους ετήσιους κύκλους προϋπολογισμού, με πρόσθετη χρηματοδότηση για την αντιμετώπιση αναδυόμενων απειλών ασφαλείας που τίθενται σε ισχύ κατά τη διάρκεια του έτους.
Ενώ αυτό αποτελεί ισχυρό δείκτη των επιπέδων ανησυχίας των χωρών, τα μέτρα αυτά δημιουργούν επίσης αστάθεια και έλλειψη διαφάνειας. Αυτή η αύξηση των δαπανών, σε συνδυασμό με τη στρατηγική και πολιτική πίεση για συνέχιση των αυξήσεων για την άμυνα, έρχεται σε μια εποχή υψηλών δημοσιονομικών πιέσεων, συμπεριλαμβανομένου του μετριασμού της κλιματικής αλλαγής και της αντιμετώπισης των δημογραφικών αλλαγών.
