Όλα όσα έγιναν στην 9η ημερίδα για την αρχιτεκτονική και το interior design «ΕΣΩ 2020»

Η 9η ημερίδα ΕΣΩ συγκέντρωσε όπως κάθε χρόνο, τους σημαντικότερους εκπροσώπους της ελληνικής δημιουργικής σκηνής, καθώς έχει καθιερωθεί ως ο κορυφαίος θεσμός προβολής της αρχιτεκτονικής και των τεχνών. Aποτέλεσε μια ολοκληρωμένη εμπειρία για τους επισκέπτες, λειτουργώντας όχι μόνο ως ένας τόπος συνάντησης και δικτύωσης προσκεκλημένων, αλλά και ως ένας δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ της Αρχιτεκτονικής, του Design και του κόσμου των τεχνών.

Η ΕΣΩ συνδιοργανώθηκε από το περιοδικό archisearch.gr και τον Βασίλη Μπαρτζώκα σε συνεργασία με τον Δημήτρη Φακίνο και την Graphopress από το περιοδικό +DESIGN. Θεματικές όπως computational design, η ταυτότητα του τόπου, η δημιουργία της εμπειρίας, αρχιτεκτονική του κρασιού, η αρχιτεκτονική και η πόλη, σχεδιασμός κατοικιών και ξενοδοχείων, φιλοξενία, αλλά και έργα μικρής και μεγάλης κλίμακας ήταν μερικές από τις θεματικές που απασχόλησαν τις ομιλίες του συνεδρίου.

Σκοπός του συνεδρίου ήταν αφενός η ανάδειξη των κρίσιμων ζητημάτων που αφορούν την αρχιτεκτονική, αλλά και η σύνδεση της έννοιας του design με την αρχιτεκτονική πρακτική. Οι κύριες θεματικές της ημερίδας οδήγησαν σε μια σειρά από επιμέρους προβληματισμούς, όπως στην ανάδειξη της ανάγκης για λήψη πρωτοβουλιών προκειμένου να υλοποιούνται δημιουργικά έργα, καθώς και στην αναγκαιότητα για σύμπραξη των τεχνών και των επιστημών για την υλοποίηση άρτιων έργων.

Στην μεγάλη επιτυχία της 9ης ΕΣΩ συνέβαλλαν αποφασιστικά οι λαμπεροί παρουσιαστές της βραδιάς Δανάη Μακρή, Επικοινωνιολόγος με εξειδίκευση στο Content Marketing, συνεργάτης της Archisearch.gr, και της DesignAmbassador και ο Γιώργος Ριζόπουλος Stand Up Comedian με μια ευρηματική εναλλασσόμενη ροή.

Η ημερίδα ξεκίνησε με την ομιλία της Μαρίας Παπαφίγκου, καθηγήτρια στο Royal Institute of Technology in Stockholm (KTH) και συνιδρύτρια του γραφείου Ooak Architects. Η αρχιτέκτων στην ομιλία της με τίτλο tailor made, ανέλυσε την έννοια της διαμόρφωσης της ταυτότητας του τόπου για τη δημιουργία αρχιτεκτονικών έργων, τα οποία καταφέρνουν να εκφράσουν με ένα ξεχωριστό τρόπο εξατομικευμένες ανάγκες και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των τόπων. Περιέγραψε μια σειρά υλοποιημένων έργων του γραφείου Ooak Architects που αφορούσαν διαφορετική κλίμακα και φυσική θέση, που στο κάθε ένα είχε αποδοθεί μια ξεχωριστή ταυτότητα. Μια μικρή ξύλινη καμπίνα στη Σουηδία, το Patio House στην Κάρπαθο, τα συγκροτήματα κατοικιών στις Μπαχάμες και στα Νησιά Κέιμαν αποτέλεσαν παραδείγματα έργων που αποτύπωσαν τα μοναδικά τοπικά χαρακτηριστικά του τόπου και του προγράμματος που διαμορφώνουν έναν προσωπικό τρόπο ζωής, και μια βιωμένη εμπειρία με κοινό στοιχείο το σεβασμό προς το περιβάλλον. Μας υπενθύμισε ότι το μέλλον διαμορφώνεται από τις επιλογές όλων μας, και ότι η περιέργεια, η ανασκόπηση και η αμφισβήτηση αποτελούν απαραίτητα συστατικά για την δημιουργία έργων με ταυτότητα.

Στη συνέχεια, πήραν το λόγο η Μάρθα Τσίγκαρη και ο Μάριος Τσιλιάκος, Partner και Associate Partner, αντίστοιχα, του Applied Research + Development (ARD) group στο γραφείο Foster + Partners οι οποίοι στην ομιλία τους με τίτλο Computational Design: Taking the Red Pill: Let’s go down the rabbit hole…, μας κάλεσαν να πάρουμε το κόκκινο χάπι που θα μας μεταφέρει στο μέλλον των σχεδιαστικών πρακτικών. Οι δύο αρχιτέκτονες που εκπροσώπησαν το γνωστό Βρετανικό γραφείο αναφέρθηκαν στις δυνατότητες που ανοίγει η καινοτομία για το σχεδιασμό και το δομημένο περιβάλλον, καθώς και στον τρόπο που μπορεί να ενισχύσει τη δημιουργικότητα του αρχιτέκτονα. Το computational design αναφέρθηκε από τους ομιλητές ως ένα μέσο σχεδιασμού που διευκολύνει τη δημιουργία πολύπλοκων κατασκευών και βοηθά στην αντιμετώπιση των κατασκευαστικών προκλήσεων στις διαφορετικές κλίμακες σχεδιασμού. Οι αλγόριθμοι που χρησιμοποιούνται σε αυτοματοποιημένες λύσεις design-solution based, επιτρέπουν στους αρχιτέκτονες να μιμηθούν σχεδιασμένες γεωμετρίες και να κατασκευάσουν πολύπλοκες λύσεις που καταφέρνουν να μοιάζουν απλές. Αναφέρθηκαν στην τυπολογική συνδεσιμότητα των χωροδικτυωμάτων και στη μέθοδο των πεπερασμένων διαφορών για την ενσωμάτωση αλγοριθμικών διαδικασιών στο σχεδιασμό και την κατασκευή. Για την Μάρθα Τσίγκαρη και τον Μάριο Τσιλιάκο το μέλλον είναι ήδη εδώ, απλά δεν είναι ομοιόμορφα κατανεμημένο.

Αμέσως μετά, o Λεωνίδας Τραμπούκης, αρχιτέκτονας που μαζί με την Ελένη Πεταλωτή απαρτίζουν το ελληνικό αρχιτεκτονικό δίδυμο LOT, με έδρα στην Αθήνα και τη Νέα Υόρκη, ανέβηκε στη σκηνή της ΕΣΩ 2020 και παρουσίασε την πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία του με τίτλο From Interior Experience & Installation Design to Objects with experimental Character. Στην ομιλία του αναφέρθηκε στον πειραματικό χαρακτήρα του γραφείου, που δίνει έμφαση στην υλικότητα, τη διαδικασία και το concept με έργα που μοιράζονται ένα κοινό όραμα και εμπνέουν, θολώνοντας τα όρια μεταξύ τέχνης και αρχιτεκτονικής. Ανέλυσε μια σειρά από υλοποιημένα έργα του γραφείου LOT με έμφαση στις απλές χειρονομίες που ορίζουν την ταυτότητα των projects, αποδίδουν μια αίσθηση και μια διάσταση διάδρασης, αλλά και ενσωματώνουν τις αντιθέσεις μεταξύ των τόπων και των έργων.

Στη συνέχεια, ο Artemios Lainas Wine Experience Designer, στην ομιλία του με θέμα τη σχέση της Αρχιτεκτονικής με το κρασί μας ξενάγησε σε υφές, γεύσεις, χρώματα και την αρχιτεκτονική του κρασιού. Μέσω της διαδικασίας της τυφλής γευσιγνωσίας αναφέρθηκε στον τρόπο για μια γευσιγνωστική εμπειρία μέσω των αισθήσεων, για το terroir, την υλικότητα, την ιστορία, τη γεωγραφία, τους ανθρώπους και την αίσθηση ενός τόπου που μας αποκαλύπτεται με την γευστική εμπειρία. Ανέλυσε τη διαδικασία την τυφλής γευσιγνωσίας και τον τρόπο με τον οποίο οξύνονται και απελευθερώνονται οι αισθήσεις που δημιουργούν μια ξεχωριστή εμπειρία και έναν οξυδερκή σχεδιασμό. Η απελευθέρωση των αισθήσεων στην διαδικασία της τυφλής γευσιγνωσίας λειτουργεί ως ένα παιχνίδι σκέψεων, οξύνει την περιέργεια, εντείνει την προσμονή και δημιουργεί μια πλήρη εμπειρία που ενεργοποιεί τη δημιουργικότητα. Ο Artemios Lainas κλείνοντας την ομιλία του παρότρυνε τους επισκέπτες να ζήσουν ατρόμητοι, ελεύθεροι και δημιουργικοί όπως τα παιδιά.

Ο Πάνος Παρθένιος των Parthenios Architects, διευθυντής του Digital Media Lab και επίκουρος καθηγητής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης αναφέρθηκε στο δίλλημα της εικονικής ή της ψηφιακής πραγματικότητας και στην έρευνα στις ψηφιακές τεχνολογίες. Περιέγραψε τη λειτουργία των έξυπνων κτηρίων και των έξυπνων χρηστών που αναγνωρίζουν τις ανάγκες, κάνουν λάθη και αλληλοεπιδρούν, μαθαίνοντας από αυτά και τελικά διαμορφώνουν έξυπνα οικοσυστήματα τα οποία ανταποκρίνονται στις ειδικές εξατομικευμένες ανάγκες των επισκεπτών. Εισήγαγε τους επισκέπτες στην έννοια της έξυπνης καρδιάς ‘digital heart’, που αναγνωρίζει τις ανάγκες και τα συναισθήματα των χρηστών, καταφέρνει να εξελιχθεί μαζί με τον έξυπνο χρήστη και διαμορφώνει την τελική ανταπόκριση των έξυπνων οικοσυστημάτων.

Τη ροή του προγράμματος ακολούθησαν οι βραβεύσεις σημαντικών προσωπικοτήτων συνολικής προσφοράς του Archisearch και της Design Ambassador σε μια συγκινητική απονομή. Τα βραβεία φέτος παρέλαβαν, τρεις μεγάλοι άνδρες και λαμπρές προσωπικότητες της χώρας μας.

Ο Κυριάκος Κυριακίδης ένας πολύ σημαντικός αρχιτέκτονας, βράβευσε τον Ιωάννη Βικέλα για το συνολικό του έργο με το βραβείο Archisearch Lifetime Achievement Award αναφερόμενος στην δημιουργικότητα και στο όραμα του Ιωάννη Βικέλα το οποίο κατάφερε να συνδυάσει με το κοινωνικό όφελος. Ο Ιωάννης Βικέλας αναφέρθηκε συνοπτικά σε επιλεγμένα έργα του γραφείου του και στην πορεία του ως αρχιτέκτων μέσα από την υλοποίηση των αρχιτεκτονικών του έργων.

H Αφροδίτη Παναγιωτάκου, Διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση παρέδωσε το βραβείο Archisearch Lifetime Achievement Award, στον Θεοδόση Τάσιο, Ομότιμο Καθηγητή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και Επίτιμο Πρόεδρο, στην Ελληνική Φιλοσοφική Εταιρεία & Πρόεδρο στην Εταιρεία Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας, ο οποίος στην ομιλία του αναφέρθηκε στη σχέση του με τον Γιάννη Τσεκλένη και αφιέρωσε το βραβείο στη μνήμη του.

O αρχιτέκτων Παναγιώτης Τσακόπουλος απένειμε το βραβείο Lifetime Achievement Award, στον Κωνσταντίνο Δεκαβάλλα, τον τελευταίο εν ζωή αρχιτέκτονα της γενιάς των μοντερνιστών που δεν είναι μόνο ένα πρόσωπο με ιστορική σημασία, αλλά και ένα ενεργό μέλος της σύγχρονης πραγματικότητας. O Κωνσταντίνος Δεκαβάλλας αναφέρθηκε στην Ελληνική πολιτεία και στη σχέση της με σημαντικούς Έλληνες αρχιτέκτονες διεθνούς φήμης, οι οποίοι δεν αναγνωρίστηκαν στη χώρα τους.

Στη συνέχεια, ο έκτος ομιλητής στη σκηνή της ΕΣΩ 2020, ο γαλλικής καταγωγής νέος αρχιτέκτονας του γραφείου ARCH-MID και υπεύθυνος της Design Ambassador στους τομείς του HR, Materiality & Style Consulting, Νικόλας Μπαρελιέ, ανέλυσε την Εικόνα του αρχιτέκτονα, ως εξωτερίκευση της αισθητικής του υπόστασης. Με μία πρωτότυπη εννοιολογική συσχέτιση της αρχιτεκτονικής σύνθεσης με την ενδυματολογική σύνθεση και τη διαμόρφωση ενός προσωπικού ύφους αναφέρθηκε στη σημασία της, ως ένα μέσο έκφρασης εαυτού, το οποίο εξωτερικεύει την εσωτερική υπόσταση. Περιέγραψε το στυλ ως έναν τρόπο να ειπωθούν περίπλοκα πράγματα που προβάλλουν μια βέλτιστη εκδοχή του εαυτού μας. Αναφέρθηκε στις έννοιες της εικόνας, της εξέλιξης, της βελτίωσης εαυτού και στη συσχέτιση της ενδυματολογικής σύνθεσης με την αρχιτεκτονική δημιουργία.

Στην σκηνή της 9ης ΕΣΩ, πήρε το λόγο ο Αριστείδης Ντάλας, και στην ομιλία του με τίτλο In Search of an architectural language αναφέρθηκε στα στοιχεία και τις έννοιες που απαρτίζουν την τοπική αρχιτεκτονική ταυτότητα και την αρχιτεκτονική γλώσσα. Αρχικά περιέγραψε την έννοια της αναδρομής και την διδακτική αξία του ταξιδιού, τη σημασία της παρατήρησης και την ανάγκη διαμόρφωσης μιας προσωπικής ματιάς, ενός προσωπικού βλέμματος το οποίο διαμορφώνει μια προσωπική αρχιτεκτονική γλώσσα. Η προσωπική γλώσσα του καθενός οφείλει να συνομιλήσει με το παρελθόν αλλά και με το μέλλον. Η μεταφορά του Αριστείδη Ντάλα από την Αθήνα στην Τήνο και η ανάγκη για προσαρμογή των αρχών της αστικής αρχιτεκτονικής γλώσσας στο τοπίο της Τήνου μετουσίωσαν και διαμόρφωσαν μια νέα γλώσσα που αφορά τον περιβάλλον της Τήνου, συνταιριάζει το παλαιό με το νέο, ερμηνεύει την παράδοση, ακολουθεί την κλίμακα των οικισμών προσδίδοντας μια νέα γλυπτική διάσταση με αντιθέσεις μεταξύ φωτός και σκιάς. Η διεύρυνση της δουλειάς δημιουργεί την ανάγκη για έναν ακόμη επαναπροσδιορισμό της αρχιτεκτονικής γλώσσας που ερμηνεύει το αστικό τοπίο με νέα σημεία αναφοράς όπως η διασφάλιση της ιδωτικότητας, του υπαίθριου χώρου και της χαμένης θέας στο αστικό τοπίο. Ο διάλογος μεταξύ τοπίου και αστικού περιβάλλοντος δημιουργεί νέες σκέψεις και ιδέες που συντίθεται κάθε φορά με διαφορετικό τρόπο. Η κάθε αρχιτεκτονική πρόταση αποτελεί αφορμή για τον εμπλουτισμό της αρχιτεκτονικής γλώσσας, για μια νέα σύνθεση, για μια νέα αρμονική σχέση και μια νέα εμπειρία.

Ακολούθησε η ομιλία του Αλέξη Βικέλα, από το αρχιτεκτονικό γραφείο Vikelas Architects ένα από τα αρχιτεκτονικά γραφεία με τη μεγαλύτερη ιστορία στην Ελλάδα, ο οποίος περιέγραψε τον δύσκολο αγώνα ανέγερσης του νέου μουσείου μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης του Ιδρύματος Β. & Ε. Γουλανδρή. Στην ομιλία του με τίτλο An architectural challengeαφηγήθηκε την πορεία του έργου και τους βασικούς άξονες και προβληματισμούς της αρχιτεκτονικής μελέτης. Αναφέρθηκε στο ζήτημα της μακράς διαδικασίας αδειοδότησης προκειμένου να επιτραπούν κύριες χρήσεις στα υπόγεια, αλλά και να εγκριθεί η μελέτη από το Υπουργείο Πολιτισμού. Περιέγραψε το ζήτημα που προέκυψε σε σχέση με την κλίμακα της μελέτης και τα ζητούμενα τετραγωνικά του προγράμματος, το οποίο δημιούργησε την ανάγκη για δύο επεκτάσεις μια καθ-ύψος και μια κατ-επέκταση σε ένα διατηρητέο νεοκλασικό κτήριο του μεσοπολέμου. Πραγματοποιήθηκε η αποκατάσταση των όψεων του νεοκλασικού σε μια πολύπλοκη διαδικασία με πρακτικές δυσκολίες. Πρόσθετα, η υποθεμελίωση και αντιστήριξη των υπόγειων χώρων ήταν μια δύσκολη διαδικασία. Η αποκατάσταση της βάσης του κτηρίου λειτούργησε ως μια αποκατάσταση της αφάνειας στην συλλογική μνήμη και την απόδωση αυτού στην πόλη. Η κεντρική ιδέα βασίστηκε στη δημιουργία δύο κεντροβαρικών πυρήνων κυκλοφορίας όπου γύρω αναπτύσσονται οι χρήσεις του Μουσείου. Η λιτή έκφραση και η καθαρή μορφή συνταιριάζουν με το δημόσιο χαρακτήρα του Μουσείου. Μια προσθήκη δύο όγκων άνισου μεγέθους που ενώνονται οπτικά στο πάνω μέρος ενοποιεί, συνδέει και αγκαλιάζει δύο κτήρια. Η οριζόντια χάραξη των όψεων χρησιμοποιήθηκε αντιστικτικά ως προς το μεγάλο ύψος της προσθήκης. Εσωτερικά του κτηρίου, χώροι διπλού ύψους με μεγάλα ανοίγματα και θεάσεις εναλλάσσονται με τυπικούς εκθεσιακούς χώρους που συνδέονται μέσω ενός κάθετου πυρήνα επικοινωνίας όπου το μεταβαλλόμενο πλάτος στηθαίου δίνει την εντύπωση μιας συνεχούς λευκής ταινίας που διατρέχει το κτήριο και διασφαλίζει την απρόσκοπτη επικοινωνία όλων των ορόφων. Το σύνολο της μελέτης καταρτίστηκε με γνώμονα την προβολή και ανάδειξη των σπουδαίων έργων του Μουσείου μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης του Ιδρύματος Β. & Ε. Γουλανδρή.

Στη σκηνή της 9ης ΕΣΩ διαδέχθηκε τον Αλέξη Βικέλα, ο Serdar Kutucu, COO των DESIGN HOTELS, που περιλαμβάνουν υψηλής ποιότητας και ιδιαίτερης αισθητικής ξενοδοχεία στον κόσμο, που παρουσίασε τις νέες τάσεις στο design των ξενοδοχείων και τη φιλοξενία. Ανέλυσε τα κριτήρια που οφείλει να πληροί για να μπορεί να εισέλθει ένα ξενοδοχείο στον κόσμου των design hotels τα οποία είναι η ολιστική φιλοσοφία, ο εκλεπτυσμένος σχεδιασμός, η σύνδεση με τον τόπο και την τοπική αρχιτεκτονική, η δημιουργία μια ταυτότητας (brand) με κουλτούρα, η εταιρική και κοινωνική ευθύνη και η σημασία στους ανθρώπους του. Έκανε μια ιστορική αναδρομή στα στοιχεία του παρελθόντος της φιλοξενίας που δημιούργησαν τη σημερινή φιλοσοφία των design hotels. Αναφέρθηκε στην έννοια του promad, ως μια εξέλιξη του nomad ταξιδιώτη (νομά), ο οποίος ως ένας πολύπλευρος ταξιδιώτης αναζητά μια ολιστική ταξιδιωτική συνειδητή εμπειρία με σκοπό. Η ατμόσφαιρα και η ολιστική βιωμένη εμπειρία συνθέτουν τον πυρήνα της φιλοξενίας του ταξιδιώτη του μέλλοντος.

Ο Βαγγέλης Στυλιανίδης των 3sk architects, με μεγάλη εμπειρία στην εκπόνηση αρχιτεκτονικών μελετών για ξενοδοχεία, κτίρια γραφείων, κατοικιών και πολιτιστικών χώρων στην ομιλία του με τίτλο Το κτίριο μέσα στο κτίριο αναφέρθηκε σε μια σειρά έργων με επεμβάσεις σε υπάρχοντα κελύφη. Περιέγραψε τη διαδικασία της δημιουργίας χώρων μέσα στο δημιουργημένο αναφέροντας παραδείγματα των έργων του γραφείου των 3sk architects όπως το Eθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στην Αθήνα, το ξενοδοχείο Hydrama Grand Hotel, την ανάπλαση του εργοστασίου της βιομηχανίας Παπαστράτος στον Πειραιά, όπου προσθήκες και ανακατασκευές στις υφιστάμενες κατασκευές, χωρίς ολοκληρωτικές αποδομές, καταφέρνουν και διατηρούν την ιστορικότητα και την αρχαιολογία του αστικού τοπίου. Μέσα στο παλαιό κτήριο δημιουργείται ένα φέρων συναίσθημα μέσα από την μνήμη και την ανάμνηση που δημιουργεί μια συγκίνηση, δεν επιτρέπει την λήθη, αναβιώνει τις πόλεις και επαναφέρει την αλήθεια.

O τελευταίος ομιλητής Roberto Palomba, αρχιτέκτονας και product designer, από το διεθνούς φήμης ιταλικό Design Studio Palomba Serafini Associati  στην ομιλία του με τίτλο From Town to Spoon, a different scale of creativity αναφέρθηκε στον σχεδιασμό σε διαφορετικές κλίμακες που επιτρέπει την κατανόηση των ετερόκλητων αναγκών των εκάστοτε χρηστών. Ανέλυσε την σημαντικότητα της επαναφοράς της έννοια της εμπειρίας και την ανάγκη για προσαρμογή κάθε ξεχωριστής ιδέας σε έργα διαφορετικής κλίμακας. Η χρήση μιας συστηματικής μεθόδου σχεδιασμού που προσαρμόζεται ανάλογα με τις ανάγκες και που συνειδητά προσθέτει περιεχόμενο στο στυλ του αρχιτέκτονα αποτελεί απαραίτητο συστατικό ενός σύγχρονου σχεδιασμού. Οι αρχιτέκτονες οφείλουν να είναι δάσκαλοι και όχι stars.

Από το σύνολο των εισηγήσεων μέσα από διαφορετικές προσεγγίσεις και θεματικές αναλύθηκαν ετερογενή ζητήματα που απασχολούν την αρχιτεκτονική και το design αποκαλύπτοντας νέες οπτικές και προβληματικές στην πολυδιάστατη φύση των υπό διαπραγμάτευση θεμάτων.
Τη εκδήλωση συνόδεψε μουσικά η Wera (Weronika Kijewska- Celist\Composer).

Μπορείτε να δείτε στιγμιότυπα από την μουσική κάλυψη της βραδιάς από τη Wera: https://vimeo.com/389516278

Μπορείτε να βρείτε όλες τις παρουσιάσεις και τα highlights από προηγούμενες διοργανώσεις στο σύνδεσμο WWW.VIMEO.COM/ARCHISEARCH

Η ημερίδα ΕΣΩ διοργανώνεται από τα περιοδικά ARCHISEARCH.gr και +DESIGN.

Κείμενο: Αθηνά Σπηλιωτοπούλου, Video: Σταύρος Συμεωνίδης, Φωτογραφίες: Αλέξανδρος Παπαδάκης