Όλο και πιο κοντά σε έναν «χειμώνα χωρίς ρωσικό αέριο» η Ευρώπη

Η Ρωσία ανέστειλε επ’ αόριστον τις ροές φυσικού αερίου μέσω του αγωγού Nord Stream 1, επιδεινώνοντας τα προβλήματα ενεργειακού εφοδιασμού της Ευρώπης και βαθαίνοντας τους κινδύνους ύφεσης που αντιμετωπίζει η ΕΕ.

Η κρατική Gazprom, η οποία επρόκειτο να αποκαταστήσει τις εργασίες στον αγωγό της Βαλτικής Θάλασσας σήμερα, μετά από τρεις ημέρες συντήρησης, δήλωσε ότι η διακοπή της ροής οφείλεται σε τεχνικό πρόβλημα. Η κίνηση, όμως, ήρθε λίγες ώρες αφότου οι χώρες της G7 δήλωσαν ότι προωθούν ένα σχέδιο για να επιβάλουν ανώτατο όριο τιμών στις εξαγωγές πετρελαίου της Ρωσίας ως μέρος μιας προσπάθειας μείωσης των εσόδων που ρέουν στη Μόσχα και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση της εισβολής της στην Ουκρανία.

Η εξέλιξη εντείνει τους φόβους στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ότι η Ρωσία σκοπεύει να μειώσει περαιτέρω τις προμήθειες πριν από τον χειμώνα. Η Μόσχα έχει κατηγορηθεί ότι χρησιμοποιεί ως «όπλο» το φυσικό της αέριο για να πυροδοτήσει κρίση κόστους ζωής στην Ευρώπη ως αντίποινα για τη δυτική υποστήριξη προς την Ουκρανία.

«Η ανακοίνωση της Gazprom σήμερα το απόγευμα ότι κλείνει για άλλη μια φορά τον Nord Stream 1 υπό ψευδείς προφάσεις είναι άλλη μια επιβεβαίωση της αναξιοπιστίας της ως προμηθευτή», έγραψε στο Twitter ο Έρικ Μάμερ, επικεφαλής εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. «Είναι επίσης απόδειξη του κυνισμού της Ρωσίας, καθώς προτιμά να καίει αέριο αντί να τιμά τα συμβόλαια».

Ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν έχει κάνει ελάχιστη προσπάθεια να κρύψει τον στόχο του να υπονομεύσει τις δυτικές κυρώσεις και να σταματήσει τις προσπάθειες των συμμάχων της Ουκρανίας να μειώσουν την εξάρτησή τους από τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου της Μόσχας.

Η Gazprom είχε ήδη μειώσει τη χωρητικότητα του Nord Stream 1 από τον Ιούνιο, περιορίζοντας τους όγκους σε μόλις 20% των κανονικών επιπέδων εξέλιξη που προκάλεσε μεγάλη αύξηση των τιμών. Η εταιρεία είπε ότι η διακοπή λειτουργίας οφείλεται σε διαρροή λαδιού που ανακαλύφθηκε στην κύρια τουρμπίνα στο σταθμό συμπίεσης Portovaya κοντά στην Αγία Πετρούπολη, ο οποίος τροφοδοτεί τη γραμμή που διέρχεται από τη Βαλτική Θάλασσα προς τη Γερμανία. Ωστόσο, η Siemens Energy, η οποία κατασκευάζει και συντηρεί τις τουρμπίνες που τροφοδοτούν τον αγωγό, αμφισβητεί αυτή την εξήγηση. «Τέτοιες διαρροές συνήθως δεν επηρεάζουν τη λειτουργία μιας τουρμπίνας και μπορούν να σφραγιστούν επί τόπου», ανέφερε η γερμανική εταιρεία. «Είναι μια διαδικασία ρουτίνας κατά τις εργασίες συντήρησης. Στο παρελθόν, η εμφάνιση αυτού του τύπου διαρροής δεν είχε ως αποτέλεσμα τη διακοπή λειτουργίας».

«Ανεξάρτητα από αυτό, έχουμε ήδη επισημάνει αρκετές φορές ότι υπάρχουν αρκετές διαθέσιμες τουρμπίνες στο σταθμό συμπίεσης της Portovaya για τη λειτουργία του Nord Stream 1», δήλωσε η Siemens Energy.

Μετά το άλμα, την περασμένη εβδομάδα, στο υψηλό όλων των εποχών, οι τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη υποχώρησαν τις τελευταίες ημέρες άνω του 30%, στα 209 ευρώ ανά μεγαβατώρα, αν και αυτό εξακολουθεί να είναι περίπου 10 φορές το μέσο επίπεδο της περασμένης δεκαετίας.

Οι τιμές μειώθηκαν εν μέρει καθώς η ΕΕ πέτυχε τον στόχο της να γεμίσει τους χώρους αποθήκευσης στο 80% της χωρητικότητας ενόψει της χειμερινής περιόδου θέρμανσης. Ωστόσο, τα αποθέματα φυσικού αερίου από μόνα τους δεν επαρκούν για την κάλυψη της χειμερινής ζήτησης χωρίς κανονικές ρωσικές εξαγωγικές ροές.

Ο Σεργκέι Βακουλένκο, ανεξάρτητος εμπειρογνώμονας στον τομέα της ενέργειας, είπε στους Financial Τimes ότι η Ρωσία ελπίζει ότι οι χειμερινές ελλείψεις θα μπορούσαν να αναγκάσουν την Ευρώπη να ζητήσει αέριο και να συμφωνήσει με τουλάχιστον ορισμένους από τους όρους της για την Ουκρανία.

«Κάθε ποσότητα μετράει», είπε ο Βακουλένκο. «Ως εκ τούτου, η Ρωσία πιθανότατα αποφάσισε, ότι όσο και αν της αρέσουν τα έσοδα και η δημιουργία αβεβαιότητας, είναι καιρός να δημιουργήσει όσο το δυνατόν περισσότερες ελλείψεις».

Η Γερμανία και άλλες μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες στοχεύουν να μειώσουν τη ζήτηση φυσικού αερίου κατά 15% για να αποφύγουν σοβαρές ελλείψεις, αν και μπορεί να χρειαστεί να εισαγάγουν δελτίο. Τα μπλακ άουτ είναι μια πιθανότητα. Πριν από την πλήρη εισβολή της στην Ουκρανία, η Ρωσία κάλυπτε περίπου το 40% της ζήτησης φυσικού αερίου της Ευρώπης.

Ο Simone Tagliapietra, ανώτερος συνεργάτης στο think-tank Bruegel, είπε ότι η τελευταία ανακοίνωση ήταν μια ένδειξη ότι ένας χειμώνας με «μηδενικό ρωσικό αέριο» θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως το κεντρικό σενάριο για την Ευρώπη. Και πρόσθεσε: «Υπάρχει μόνο ένας τρόπος να προετοιμαστούμε για αυτό: μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτή πρέπει να είναι η βασική πολιτική προτεραιότητα της Ευρώπης».

Τα κράτη μέλη της ΕΕ επιδιώκουν επίσης να διαφοροποιήσουν τις προμήθειες φυσικού αερίου τους, μεταξύ άλλων με την αγορά περισσότερου θαλάσσιου υγροποιημένου φυσικού αερίου από χώρες συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ. Η πλήρης διακοπή του Nord Stream αφήνει μόνο δύο σημαντικές διαδρομές αγωγών που προμηθεύουν ρωσικό αέριο στην ΕΕ: μία μέσω Ουκρανίας και άλλη μέσω της Μαύρης Θάλασσας και μέσω της Τουρκίας.

Ένας εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Οικονομίας είπε ότι έχει ήδη δει την αναξιοπιστία της Ρωσίας ως προμηθευτή και ότι «ως αποτέλεσμα είμαστε πολύ καλύτερα προετοιμασμένοι από ό,τι ήμασταν πριν από λίγους μήνες».

«Θα πετύχουμε τον στόχο μας να γεμίσουν [οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης] 85% μέχρι τον Οκτώβριο ήδη από τις πρώτες ημέρες του Σεπτεμβρίου», πρόσθεσε ο εκπρόσωπος του υπουργείου. «Πραγματοποιούμε επίσης καλή πρόοδο στην εύρεση εναλλακτικών οδών ανεφοδιασμού και στη δημιουργία δυναμικότητας εισαγωγής LNG».

Στην Ουάσιγκτον, το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου δήλωσε ότι ως αποτέλεσμα της συνεργασίας ΗΠΑ-Ευρώπης, οι αποθήκες αερίου θα είναι πλήρεις μέχρι τη χειμερινή περίοδο θέρμανσης. Αλλά πρόσθεσε: «Αυτές οι προσπάθειες από μόνες τους δεν θα αρκούν».

Οι υπουργοί Ενέργειας της ΕΕ πρόκειται να συναντηθούν σε έκτακτη σύνοδο στις Βρυξέλλες την επόμενη Παρασκευή για να συζητήσουν περαιτέρω τις προετοιμασίες τους για το χειμώνα, συμπεριλαμβανομένων των τρόπων μετριασμού των επιπτώσεων της αύξησης των τιμών του φυσικού αερίου στο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας.