Όταν δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις, τότε η λύση βρίσκεται στην ηγεσία
Είναι φανερό ότι αντιμετωπίζουμε μια παγκόσμια κρίση που δεν έχει προηγούμενο. Με όψεις που κανείς ακόμη δεν μπορεί να προβλέψει πώς θα εξελιχθούν στην Οικονομία, στην Κοινωνία, στους Θεσμούς, στην Πολιτική.
Αυτή την στιγμή κυριαρχεί η Υγειονομική πλευρά. Η αντιμετώπιση της πανδημίας. Ιατρικά, προληπτικά, κατασταλτικά, θεραπευτικά, και βέβαια, στον τρόπο που η επιστήμη και η καινοτομία θα οδηγήσουν στην εύρεση της κατάλληλης θεραπείας και στο εμβόλιο!
Τα αυστηρά περιοριστικά μέτρα θα κρατήσουν ορισμένες επιπλέον βδομάδες. Ακόμα και όταν αρχίσει να μειώνεται η επιδημία, η αποκλιμάκωση των μέτρων θα είναι σταδιακή. Είναι σίγουρο ότι η ανθρωπότητα θα ξεπεράσει αυτή την απειλή, όπως το έκανε πολλές φορές στο παρελθόν. «Οι επιδημίες συνυπάρχουν με τον άνθρωπο από τη νεολιθική εποχή που ξεκίνησαν οι πρώτοι μόνιμοι οικισμοί», όπως χαρακτηριστικά είπε στο Fortune ο καθηγητής Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής Γιάννης Τούντας, προσθέτοντας όμως δύο κρίσιμες παραμέτρους: α) αν θα το καταφέρουμε σύντομα και με όσα λιγότερα θύματα γίνεται και β) ότι η μάχη για την ανόρθωση της οικονομίας θα είναι πολύ πιο δύσκολη.
Ως προς το πρώτο σκέλος, έχουμε κάποια καλά νέα. Ο πυρετώδης αγώνας δρόμου επιστημόνων και εταιρειών για την παρασκευή εμβολίου για τον Covid-19 βρίσκεται σε εξέλιξη. Τα καλά νέα ήρθαν τη Δευτέρα από τον CEO της Johnson & Johnson, Alex Gorsky, που ανακοίνωσε ότι οι έρευνές τους για το εμβόλιο βρίσκονται σε πολύ καλό στάδιο, αφού όλα δείχνουν ότι θα είναι έτοιμο για πειραματική χορήγηση στους ανθρώπους τον Σεπτέμβριο και για ευρεία χρήση στις αρχές του 2021. Εάν αυτό επαληθευτεί, οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι θα έχει γίνει το αποφασιστικό βήμα για την νίκη επί του κορονοϊού και την επιστροφή της οικονομίας σε μια σχετική κανονικότητα.
Ακόμη κι αν επαληθευτεί αυτό το καλό σενάριο, μιλάμε και πάλι για διάστημα ενός χρόνου, που κανείς δεν θέλει να σκέφτεται τι ζημιά θα έχει γίνει στην παγκόσμια οικονομία. Ως προς το δεύτερο σκέλος, είναι ήδη πασιφανές, ότι η οικονομία σε παγκόσμιο επίπεδο παραλύει.
Σύμφωνα με σημερινή ανακοίνωση της Παγκόσμιας Τράπεζας, «είμαστε μάρτυρες ενός ασυνήθιστου συνδυασμού γεγονότων που αναστατώνουν. Μια σημαντική οικονομική ύφεση φαίνεται αναπόφευκτη σε όλες τις χώρες», αναφέρει, εξηγώντας ότι η ώθηση να παραμείνουν οι άνθρωποι στο σπίτι για να σταματήσουν τη μετάδοση του ιού έχει σοβαρές επιπτώσεις στις αλυσίδες παραγωγής και εφοδιασμού, ενώ ταυτόχρονα πλήττει τη ζήτηση των καταναλωτών. Παράλληλα, οι αυξημένοι περιορισμοί των συνόρων επιβραδύνουν την κυκλοφορία αγαθών και ανθρώπων σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου ήδη προβλέπει ότι η οικονομική κάμψη και οι απώλειες θέσεων εργασίας λόγω της πανδημίας του covid-19 θα είναι χειρότερη από την ύφεση του 2008 και ότι θα υπάρξει μεγάλη απότομη κάμψη στο εμπόριο. Ο αμερικανικός οίκος αξιολόγησης Moody’s προειδοποίησε ότι οι οικονομίες των 20 πιο ανεπτυγμένων βιομηχανικά χωρών (G20) στο σύνολό τους θα βρεθούν σε ύφεση φέτος, λόγω της πανδημίας. Συνολικά, οι χώρες αυτές θα παρουσιάσουν συρρίκνωση του ΑΕΠ τους κατά 0,5%. Στις ΗΠΑ η συρρίκνωση αυτή θα φτάσει το 2% και στην ευρωζώνη το 2,2%. Η Κίνα, από την άλλη, αναμένεται ότι θα παρουσιάσει ανάπτυξη 3,3%, ποσοστό ωστόσο που θεωρείται πολύ χαμηλό για τη χώρα αυτή.
Η Ευρώπη μετρά ήδη ένα εκατ. ανέργους, που στις 15 επόμενες ημέρες υπολογίζεται ότι θα έχουν διπλασιαστεί. Η συνεργασία μεταξύ των κρατών – μελών της Ε.Ε. στο ιατρικό πεδίο δεν μεταφράζεται μέχρι σήμερα, δυστυχώς, σε συμφωνία για τα οικονομικά μέτρα που πρέπει να ληφθούν ώστε να ξεπεραστεί η κρίση. Και οι γνώμες διχάζονται διεθνώς.
Τι κάνουμε;
Αυτή την στιγμή παρουσιάζονται δύο εναλλακτικές: 1) Να επιστρέψουμε σύντομα στις δουλειές μας ή 2) Να συνεχιστεί το lockdown μέχρι να είναι έτοιμο το εμβόλιο. Και οι δύο εναλλακτικές μπορούν να οδηγήσουν σε πλήρη κοινωνική και οικονομική αποδιοργάνωση. Μέχρι τώρα κανένας δεν έχει αρθρώσει ένα σαφές σχέδιο ως προς το ποια θα έπρεπε να είναι μια ορθολογική μέση λύση.
Κι όμως, τα συστατικά μέρη μιας τέτοιας στρατηγικής έχουν ήδη αρχίσει να αναδύονται. Μια ρεαλιστική λύση θα προέβλεπε, καταρχήν, το lockdown να διαρκέσει μέχρι τα μέσα Μαΐου. Στη συνέχεια, θα πρέπει σταδιακά να σχεδιαστεί η επιστροφή των ανθρώπων στις δουλειές τους, παράλληλα με πολύ συγκεκριμένα μέτρα όπως:
- συνεχιζόμενη προστασία / απομόνωση των ευπαθών ομάδων
- συνεχιζόμενος περιορισμός των συναθροίσεων
- αυξημένη παραγωγή προστατευτικού εξοπλισμού και αναπνευστήρων
- ταχύτατη διεξαγωγή μαζικών τεστ, έτσι ώστε να εντοπίζονται εγκαίρως οι νέες εστίες κρουσμάτων
- αυστηροί περιορισμοί στα ταξίδια
Η ελπίδα είναι αυτό το σενάριο να ενισχυθεί με την έγκριση κάποιων θεραπευτικών πρωτοκόλλων από ήδη υπάρχοντα φάρμακα. Η παγκόσμια κοινότητα θα μπορούσε να παρακολουθεί την Κίνα, το Χονγκ Κονγκ, τη Σιγκαπούρη, τη Νότια Κορέα, με την κρίσιμη επιφύλαξη όμως, ότι στα μέτρα αυτά υπάρχει ένας συγκεντρωτισμός κι αυταρχισμός πολύ δύσκολος να γίνει ανεκτός για μακρό χρόνο στις δημοκρατικές κοινωνίες της Δύσης.
Ένα είναι βέβαιο. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να ηγηθούν της όλης προσπάθειας. Και εδώ, η προσωπικότητα και η ενσυναίσθηση κάθε πολιτικού ηγέτη παίζει ήδη τεράστιο ρόλο. Το είδαμε στα τόσο διαφορετικά αντανακλαστικά που επέδειξαν, με το που «έσκασε» ο εφιάλτης, ο Τραμπ, ο Τζόνσον, ο Σάντσεθ, ο Κόντε, ο Μητσοτάκης. Ο φόβος κάποιων για την οικονομία οδήγησε σε «αναλγησία», όπως αυτή αποτυπώνεται στα νούμερα…. Και τα νούμερα είναι ανθρώπινες ψυχές. Το πόσο proactive και ρεαλιστές θα αποδειχτούν, υπό την πίεση των νέων συνθηκών που διαμορφώνονται για την ανόρθωση της οικονομίας, είναι το αμέσως επόμενο απόλυτο ζητούμενο.
Εδώ οι επιχειρήσεις θα παίξουν με την σειρά τους έναν κρίσιμο ρόλο. Η ηγεσία θα βρεθεί στο επίκεντρο. Η προσωπικότητα και οι διαχειριστικές ικανότητες των επικεφαλής θα σφραγίσουν το μέλλον των εταιρειών τους και της επόμενης μέρας.
Ο πρώην διευθύνων σύμβουλος της Honeywell, Dave Cote – ο οποίος ηγήθηκε με επιτυχία της εταιρείας κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης του 2008 και πρόσθεσε 60 δισεκατομμύρια στη χρηματιστηριακή αξία της προτού αποχωρήσει το 2017 – έδωσε κάποιες «συμβουλές» στους CEOs εν μέσω της κρίσης του covid-19, σε συνέντευξή του στον Alan Murray, πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο του Fortune στις ΗΠΑ.
Σταχυολογώ τις σημαντικότερες:
Να εστιάζετε στην ηγεσία, όχι στη συναίνεση.
«Το σημαντικό είναι να ακούς τους ανθρώπους σου σου και μετά να παίρνεις εσύ την απόφασή σου.
Να ελπίζετε για το καλύτερο αλλά να προγραμματίζετε για το χειρότερο.
«Επιλέξτε ένα πλάνο και αρχίστε να το εφαρμόζετε σαν να περιμένετε να συμβεί το χειρότερο».
Να έχετε από κοντά τους εργαζομένους σας γιατί θα τους χρειαστείτε στη φάση της ανάκαμψης.
«Κάναμε πολύ λίγες απολύσεις. Αντίθετα, επιλέξαμε να δώσουμε άδειες άνευ αποδοχών».
Να μην παίρνετε μπόνους εν μέσω κρίσης.
«Όταν οι εργαζόμενοί μου με ρωτούσαν εάν είχα πρόθεση να πάρω μπόνους το 2009, τους απαντούσα ότι αυτό θα το αποφάσιζε το διοικητικό συμβούλιο…Ήταν μεγάλο λάθος μου».
