Όταν οι Ηγέτες στρέφουν το Βλέμμα τους στο Μέλλον
Η έννοια του μέλλοντος είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το παρόν. Καθημερινά προετοιμάζουμε, σκεφτόμαστε, ανυπομονούμε για καταστάσεις που θα συμβούν στο μέλλον. Για πολλούς το μέλλον εγκυμονεί εκπλήξεις που προκαλούν αγωνία ενώ για άλλους «το μέλλον» είναι συναρπαστικό, έχει λόγο ύπαρξης και το προσμένουν με χαρά.
Το μέλλον δεν είναι απλά μια στρατηγική αξία που μας βοηθά να πετύχουμε στόχους και να εκμεταλλευτούμε νέες ευκαιρίες, που συμβαίνουν στον παρόν ή θα προκύψουν στο μέλλον, αποτελεί επίσης και έναν μηχανισμό πρόληψης που έχει αποδειχθεί ότι μειώνει το άγχος για το άγνωστο και μας βοηθά να νιώθουμε περισσότερο ότι έχουμε τον έλεγχο της ζωής μας.
Το να φανταζόμαστε τον εαυτό μας σε εναλλακτικά μέλλοντα και να τα αξιολογούμε ως τρόπο λήψης αποφάσεων και καθοδήγησης της παρούσας δράσης είναι ένα σημαντικό εργαλείο.
Ωστόσο, συμβαίνει συχνά όταν χρησιμοποιούμε αυτές τις στρατηγικές ευκαιρίες, να μην μπορούμε να τις εκμεταλλευτούμε ουσιαστικά. Πώς μπορούμε να γίνουμε κομμάτι ενός κόσμου που μοιάζει δύσκολος να προβλεφθεί και να ελεγχθεί;
Ο ρόλος του παρελθόντος στο μέλλον
Η ικανότητά μας να φανταζόμαστε τον εαυτό μας σε ποικίλες καταστάσεις στο μέλλον και να τις αξιολογούμε για να πάρουμε αποφάσεις στο παρόν, είναι μοναδική. Οι ψυχολόγοι αναφέρονται σε αυτή την ιδιότητα ως «προοπτική αναζήτησης» (“prospection”), η οποία αποτελεί την εκ γενετής ανθρώπινη ικανότητά μας να σκεφτόμαστε και να φανταζόμαστε τι είναι πιθανό να συμβεί. Αυτό μπορεί να εξαρτάται από τις εμπειρίες μας στο παρελθόν, που μας βοηθούν να σχεδιάσουμε πράγματα στο μέλλον.
Συχνά πιστεύαμε ότι η ιστορία, σε συνδυασμό με τις εμπειρίες και την φαντασία μας, θα μπορούσε να εγγυηθεί μια σιγουριά για την εξέλιξη της ζωής μας. Ωστόσο, η συνθήκη που έφερε η πανδημία COVID-19 έδειξε για ακόμη μια φορά ότι το παρελθόν δεν αποτελεί πυξίδα για να κατανοήσουμε το μέλλον. Η μόνη βεβαιότητα είναι η αβεβαιότητα, και αυτό δυσχεραίνει την ψυχική μας υγεία και την ικανότητά μας να σκεφτούμε το μέλλον. [[Έρευνα στην Αμερική έδειξε ότι 63% των Αμερικανών νιώθουν άγχος από την αβεβαιότητα για τους επόμενους μήνες, ενώ για το 49% μοιάζει αδύνατον να προγραμματίσει οτιδήποτε στο άμεσο μέλλον]]. Αν και η πανδημία έφερε αβεβαιότητα και έλλειψη ελέγχου στο προσκήνιο, δεν είναι η μόνη αιτία της αβεβαιότητας που όλοι βιώνουμε, ούτε θα εξαφανιστεί μαγικά η αβεβαιότητα όταν φύγει η πανδημία.
Οι επιχειρήσεις δυσκολεύονται εξαιρετικά να προετοιμαστούν για αυτό που ακολουθεί. Οι μέθοδοι παραδοσιακού στρατηγικού σχεδιασμού δεν λειτουργούν σε αυτό το περιβάλλον, ενώ οι παλαιότεροι τρόποι πρόβλεψης δεν βοηθούν καθόλου στην προετοιμασία όσων ηγούνται σε αυτή τη νέα πραγματικότητα. Πολλές επιχειρήσεις έχουν ξεμείνει χωρίς καθοριστικές προβλέψεις ή ξεκάθαρες νικητήριες στρατηγικές και αδυνατούν να ανταποκριθούν στις διαρκώς αυξανόμενες και μεταβαλλόμενες ανάγκες των πελατών τους. Η αβεβαιότητα στην αγορά ανοίγει δύο νέες πόρτες: αυτή της απότομης αλλαγής (disruption), αλλά και της απώλειας ταλέντων.
Ένας νέος τρόπος σκέψης στη νέα πραγματικότητα
Οι έρευνες αποδεικνύουν ότι η καλλιέργεια ενός νέου μελλοντοστραφούς τρόπου σκέψης στους ανθρώπους μιας εταιρείας, μπορεί να φέρει μια εξαιρετικά αποτελεσματική κατεύθυνση για εξέλιξη που οδηγείται από τις νέες ευκαιρίες και δεν ανατρέπεται από αυτές. Φαίνεται ότι όσοι καταφέρνουν να δρουν με αισιοδοξία και να προετοιμάζονται για το τι πρόκειται να συμβεί, τείνουν να είναι πιο επιτυχημένοι και λιγότερο αγχωμένοι από τους υπόλοιπους.
Αυτούς τους ανθρώπους τους αποκαλούμε «Ηγέτες του Μέλλοντος», και είναι αυτοί που έχουν τις δεξιότητες που απαιτούνται για να διαπρέψουν σε έναν συνεχώς δυναμικά μεταβαλλόμενο κόσμο και για κάποιους ίσως και σκοτεινό κόσμο.
Η ηγεσία που είναι στραμμένη στο μέλλον, δεν περιλαμβάνει την πρόβλεψη ενός βέβαιου μέλλοντος, αλλά περισσότερο την προετοιμασία για πολλαπλές εκδοχές του μέλλοντος, μαζί και για τα ποικίλα εμπόδια που μπορεί να εμφανιστούν στην πορεία. Και αυτό είναι κάτι πολύ περισσότερο από αυτό που αποκαλούμε «plan b». Οι Ηγέτες του Μέλλοντος αγκαλιάζουν την αβεβαιότητα ως την απαραίτητη συνθήκη που τους οδηγεί στο να εξετάσουν πολλαπλά πιθανά σενάρια και έτσι να προετοιμαστούν με τον βέλτιστο τρόπο για ό,τι συναντήσουν.
Από τις αρχές της ιστορίας, όσοι ξεχώρισαν στην ηγεσία και την στρατηγική, ζύγιζαν τα υπέρ και τα κατά πριν πάρουν αποφάσεις, ενώ ανέπτυσσαν εργαλεία για να ποσοτικοποιήσουν τα ρίσκα και να δείξουν τα πιθανά αποτελέσματα εκ των προτέρων. Το ίδιο κάνουν και οι απλοί άνθρωποι, αλλά με λιγότερη επιμέλεια. Οι Ηγέτες του Μέλλοντος δρουν διαφορετικά, με το βλέμμα στραμμένο στα πιθανά μελλοντικά σενάρια. Δεν σκέφτονται το μέλλον ως απλό στόχο στον προγραμματισμό τους. Αντιθέτως, χρησιμοποιούν διάφορες πηγές ψυχολογίας, γνωστικότητας, ψυχολογίας και συναισθημάτων για να φανταστούν πολλές διαφορετικές καταστάσεις στο μέλλον, μαζί με πολλά διαφορετικά μονοπάτια σε αυτό. Και αυτό δεν αφορά μόνο την ηγεσία, αλλά μπορεί να έχει θετικό αντίκτυπο και στην προσωπική ζωή. Η σκέψη που είναι στραμμένη στο μέλλον είναι απαραίτητη για να δούμε τη μεγάλη εικόνα, για να έχουμε σφαιρική άποψη που θα μας δώσει περισσότερη αυτοπεποίθηση και θα προετοιμαστούμε με λιγότερο άγχος για το σενάριο που τα πράγματα ανατραπούν.
Οι μελλοντοστραφείς ηγέτες που εξισορροπούν την αισιόδοξη δράση με τον στοχαστικό πραγματισμό δημιουργούν χώρο για μελλοντικά σενάρια ενώ προετοιμάζονται και για τα πιθανά αποτελέσματα. Με την πρόβλεψη και την προετοιμασία σε πολλά σενάρια, καλά ή άσχημα, και όντας ρεαλιστές, μπορούμε πιο εύκολα να εμπιστευτούμε ξανά τον εαυτό μας και να γίνουμε καλύτεροι ηγέτες.
