Ουδετερότητα: Τείνει να ξεπερασθεί στον 21ο αιώνα
Μετά τη βίαιη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, δύο πρώην ουδέτερα ευρωπαϊκά κράτη -η Φινλανδία και η Σουηδία– άλλαξαν στάση ως προς τις διεθνείς τους συμμαχίες. Σήμερα, η Φινλανδία εντάσσεται στο ΝΑΤΟ ως το νεότερο μέλος του, και η γειτονική Σουηδία θα ακολουθήσει σύντομα.
Οι τέσσερις εναπομείναντες παραδοσιακοί ουδέτεροι της Ευρώπης -η Αυστρία, η Ιρλανδία, η Μάλτα και η Ελβετία- επιμένουν στην ουδετερότητά τους προς το παρόν. Η Ιρλανδία, η οποία έχει de facto αφοπλιστεί, ισχυρίζεται ότι είναι στρατιωτικά ουδέτερη, αλλά η χώρα έχει προγραμματιστεί να εκπαιδεύσει Ουκρανούς στρατιώτες και έχει καλές σχέσεις με το ΝΑΤΟ από το ξέσπασμα του πολέμου. Η Αυστρία και η Μάλτα επιμένουν ομοίως ότι είναι στρατιωτικά ουδέτερες, αλλά όχι «ουδέτερες ως προς τις αξίες».
Η Ελβετία είναι η πιο ασυμβίβαστη της παρέας, παραμένοντας τόσο πολιτικά όσο και στρατιωτικά ουδέτερη, φτάνοντας στο σημείο να αρνείται να χορηγήσει σε άλλες χώρες άδεια επανεξαγωγής όπλων ελβετικής κατασκευής στην Ουκρανία. Για το Κίεβο, η στάση της ελβετικής κυβέρνησης υπερβαίνει την ουδετερότητα, καθώς υπονομεύει ενεργά τις αμυντικές δυνατότητες της Ουκρανίας, έγραψε στο Twitter ο σύμβουλος του υπουργείου Εσωτερικών της Ουκρανίας Anton Gerashchenko. Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι η ουδετερότητα, όπως και ο πασιφισμός, αφήνει το θύμα της επίθεσης στην τύχη του.
Ωστόσο, από τους τέσσερις εναπομείναντες ουδέτερους της Ευρώπης, μόνο η Ελβετία είναι αυτή που διατηρεί σχετικά ισχυρή συμβατική άμυνα, ικανή να αναπτύξει αξιόπιστη αποτρεπτική ισχύ εναντίον ενός δυνητικού επιτιθέμενου. Παρόλο που δεν ανήκουν στο ΝΑΤΟ, η Αυστρία, η Ιρλανδία και η Μάλτα έχουν εκ των πραγμάτων αναθέσει την εδαφική τους άμυνα και ασφάλεια στη συμμαχία, με την έμμεση προσδοκία ότι αυτή θα έρθει να τους βοηθήσει όταν χρειαστεί. Αυτό επέτρεψε σε καθεμία από τις τρεις να δαπανά λιγότερο από το 1% του ΑΕΠ για τις ένοπλες δυνάμεις της πριν από την προσπάθεια της Ρωσίας να κατακτήσει την Ουκρανία.
Πόσο καιρό μπορούν αυτά τα δόγματα ουδετερότητας να επιβιώσουν στον 21ο αιώνα χωρίς να αποτελέσουν κίνδυνο για την ασφάλεια των κρατών που τα εφαρμόζουν; Όπως σημειώνει το Foreign Policy, η διατήρηση της ουδετερότητας θα γίνει πιο δύσκολη για δύο βασικούς λόγους. Πρώτον, η ύπαρξη των ευρωπαϊκών ουδετέρων είναι πολύ λιγότερο χρήσιμη για τους μη ουδέτερους σήμερα απ’ ό,τι ήταν κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, όταν εξυπηρετούσε τους σκοπούς τόσο της Ανατολής όσο και της Δύσης. Όχι μόνο οι μεγάλες δυνάμεις θα είναι λιγότερο διατεθειμένες να σεβαστούν την ουδετερότητα στο μέλλον, αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση, επίσης, θα βρίσκει όλο και περισσότερο τα ουδέτερα μέλη της εμπόδιο καθώς το μπλοκ προσπαθεί να αναπτύξει μια κοινή πολιτική ασφάλειας και άμυνας.
Δεύτερον, σε στρατιωτικό επίπεδο, ο πόλεμος του 21ου αιώνα απαιτεί ολοένα και περισσότερο ολοκληρωμένες, εξελιγμένες και διαλειτουργικές δυνατότητες σε όλους τους τομείς, τις οποίες οι μικρές, ουδέτερες δυνάμεις απλά δεν μπορούν να αναπτύξουν από μόνες τους.
Οι υποστηρικτές της ουδετερότητας λένε ότι όσο τα ουδέτερα κράτη παραμένουν χρήσιμα σε μεγαλύτερες δυνάμεις ή συμμαχίες, δεν έχουν να φοβηθούν πολλά. Και είναι αλήθεια ότι οι ουδέτερες δυνάμεις υπήρξαν ιστορικά χρήσιμες ως διπλωματικοί μεσολαβητές. Ωστόσο, το τέλος του Ψυχρού Πολέμου τερμάτισε επίσης τη χρησιμότητα των ουδέτερων κρατών. Οι επιθέσεις της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2014 και το 2022 δείχνουν ότι η αποχή από συμμαχίες, όπως έκανε η Ουκρανία, δεν προσφέρει καμία προστασία από μια αναθεωρητική μεγάλη δύναμη.
Επιπλέον, η ιδέα ότι οι ουδέτερες δυνάμεις μπορούν να είναι επιτυχημένοι μεταφορείς και διαμεσολαβητές μεταξύ εχθρικών δυνάμεων δεν επιβεβαιώνεται γενικά από την ιστορία. Η ουδετερότητα, με άλλα λόγια, δεν αποτελεί προϋπόθεση για τη διευκόλυνση μιας μεταπολεμικής διευθέτησης.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:
