Ουκρανία: Πώς θα μοιάζει μια “νίκη” του Πούτιν

Για την Ημέρα της Νίκης στις 9 Μαΐου προετοιμάζονται στη Ρωσία. Οι εορτασμοί για την παράδοση της ναζιστικής Γερμανίας και το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, περιλαμβάνουν μια μεγαλοπρεπή παρέλαση στην Κόκκινη Πλατεία κατά την οποία γίνεται επίδειξης δύναμης της στρατιωτικής δύναμης της χώρας.

Φέτος, με τον πόλεμο στην Ουκρανία να είναι σε εξέλιξη, η παρέλαση παραπέμπει περισσότερο σε ό,τι ίσως ακολουθήσει στο πεδίο της μάχης, με την παρουσίαση, μεταξύ άλλων, ενός διηπειρωτικού βαλλιστικού πυραύλου και 11.000 στρατιωτών ενώ μαχητικά αεροσκάφη θα πετάξουν σε σχηματισμό Ζ, το σύμβολο της εισβολής στην γειτονική τους χώρα.

Ένας σχετικά σύγχρονος και καλά εξοπλισμένος στρατός απέδωσε σοκαριστικά άσχημα. Οι γραμμές ανεφοδιασμού δέχθηκαν επίθεση καθώς τα στρατεύματα διασκορπίστηκαν σε πάρα πολλά μέτωπα. Οι Ρώσοι υποτίμησαν τον πολύ μικρότερο αντίπαλό τους ή ότι μια ενωμένη Δύση θα έδινε δισεκατομμύρια δολάρια στρατιωτικής υποστήριξης στην Ουκρανία. Χτυπημένοι από το Κίεβο, οι Ρώσοι ανασυντάχτηκαν εκ νέου στην περιοχή του Ντονμπάς στα νότια και ανατολικά για να σιγουρέψουν τα εδάφη που έχουν καταλάβει από το 2014 και να κερδίσουν περισσότερα. Ωστόσο, η διασφάλιση αυτού του μετώπου μέχρι τις 9 Μαΐου για να ανακηρυχθεί ο θρίαμβος φαίνεται απίθανη.

Η νίκη σημαίνει διαφορετικά πράγματα για διαφορετικούς ανθρώπους. Αφού απέτυχε να καταλάβει ολόκληρη την Ουκρανία, παραμένει ασαφές τι θα σήμαινε η νίκη για τον Πούτιν σε αυτό το σημείο. Οι Ουκρανοί με υψηλά κίνητρα συνεχίζουν να απολαμβάνουν τη δυτική υποστήριξη και θα πολεμήσουν σκληρά για να υπερασπιστούν την επικράτειά τους. Σε κάποιο βαθμό, θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι η Ουκρανία έχει ήδη κερδίσει στρατηγικά επειδή ένωσε το ΝΑΤΟ και επέδειξε αποτελεσματική ηγεσία εν καιρώ πολέμου. Ο ουκρανικός στρατός απέτρεψε την πτώση της πρωτεύουσάς τους και απώθησε την τεράστια δύναμη.

Ο πόλεμος φαίνεται τώρα να εισέρχεται σε μια φάση φθοράς, κατά την οποία κάθε πλευρά θα προσπαθήσει να φθείρει την άλλη χωρίς σαφές πλεονέκτημα από καμία. Καθώς ο πόλεμος στον οποίο διακύβευσε τη φήμη του σκληρού ανθρώπου, καθώς και την οικονομία της χώρας του, αποτυγχάνει να επιτύχει κανέναν από τους στόχους του, πώς θα πλαισιώσει ο Πούτιν τη “νίκη” στις 9 Μαΐου; Και ποιες είναι οι στρατιωτικές του προοπτικές για τους επόμενους μήνες;

Τρεις ειδικοί στον τομέα της άμυνας μίλησαν στο Al Jazeera:

“Ο Πούτιν έχει αποδείξει ότι είναι αρκετά ικανός να διαστρεβλώνει αλήθειες”

Margarita Konaev, ερευνήτρια στο Κέντρο Ασφάλειας και Αναδυόμενης Τεχνολογίας του Georgetown

Η Konaev αναμένει ότι για να σώσει την φήμη του, ο Πούτιν θα προσπαθήσει να αποσπάσει την προσοχή από την πραγματικότητα του πολέμου και να αυξήσει την αφήγηση που έχει λειτουργήσει μέχρι τώρα: μια έκκληση στον εθνικισμό και το επιχείρημα ότι αυτός είναι ένας πόλεμος που επιβάλλεται στους Ρώσους από την επέκταση του ΝΑΤΟ και ότι η Ουκρανία δεν είναι πραγματική χώρα. “Θα επιμείνει ότι οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ είναι πρόθυμοι να διακινδυνεύσουν τη συνεχή βία και την οικονομική ύφεση σε όλο τον κόσμο μόνο και μόνο για να ταπεινώσουν τη Ρωσία και να περιορίσουν τη δύναμή της στη διεθνή τάξη”, είπε.

“Εφόσον είναι 9 Μαΐου, θα γίνει παραπομπή στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο και θα παρουσιαστεί αυτή η στιγμή ως μια άλλη που ο ρωσικός λαός πρέπει να είναι σταθερός και ηρωικός ενώ δέχεται επίθεση. Ο Πούτιν έχει αποδείξει ότι είναι αρκετά ικανός να διαστρεβλώνει αλήθειες και να αναδιοργανώνει την αφήγηση με τρόπο που μπορεί να φαίνεται λογικά αβάσιμος, αλλά παρ’ όλα αυτά έχει απήχηση. Δεν είναι το πρώτο του ροντέο ή της Ρωσίας με προπαγάνδα”.

Όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο εξελίσσεται ο πόλεμος, αναμένει ότι οι μάχες θα διαρκέσουν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, σε μικρά κομμάτια εδάφους που μπορεί να αλλάξουν χέρια, με μικρά χωριά και πόλεις να καταστρέφονται και τη Ρωσία να βομβαρδίζει περιστασιακά πόλεις για να τρομάξει τους πληθυσμό και να κάνει επίδειξη δύναμης. Από πολιτικής πλευράς, δεν βλέπει κανένα πραγματικό κίνητρο για καμία πλευρά να συμβιβαστεί.

Η Ουκρανία έχει πολλά πλεονεκτήματα, λέει η Konaev. Μπορεί να μετακινήσει όπλα στην πρώτη γραμμή γρηγορότερα από τους Ρώσους, παρόλο που αυτό που χρειάζονται προέρχεται από το εξωτερικό. Έχουν το πλεονέκτημα των εσωτερικών γραμμών ανεφοδιασμού και, με τη βοήθεια δυτικών υποστηρικτών, μπορούν να συγκεντρώσουν καλές πληροφορίες για να αποφύγουν, να αποτρέψουν και να ανταποδώσουν τις επιθέσεις.

Επιπρόσθετα, η Ρωσία μέχρι στιγμής έχει υποφέρει από ένα οργανωτικό στιλ διοίκησης από πάνω προς τα κάτω που δεν επιτρέπει στην ηγεσία στο έδαφος να είναι ευέλικτη. “Οι Ουκρανοί χτυπούν καθώς η κατάσταση εκτυλίσσεται στο έδαφος τελείως διαφορετικά με αυτό που περιμένουν”, δήλωσε η Konaev.

Ωστόσο, θα ήταν μια τεράστια πρόκληση να απωθηθούν πλήρως οι ρωσικές δυνάμεις από την Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας, την οποία έχει καταλάβει από το 2014, και των αυτονομιστικών περιοχών του Ντόνετσκ και του Λουγκάνσκ. Η Ρωσία έχει αεροπορική δύναμη και ευνοϊκές θέσεις στα ανατολικά. Έχει επίσης τα μαθηματικά με το μέρος της: 900.000 ενεργό προσωπικό και δύο εκατομμύρια έφεδροι. Αντιθέτως, ολόκληρος ο μόνιμος στρατός της Ουκρανίας, που αποτελείται από στρατεύματα και έφεδρους, αριθμεί λιγότερους από 300.000 (χωρίς να υπολογίζονται οι πολίτες που έχουν ενταχθεί). Οι ρωσικές δυνάμεις θα επεκταθούν ακόμα περισσότερο εάν ο Πούτιν κηρύξει μαζική κινητοποίηση, αν και οι νεοσύλλεκτοι θα χρειαστούν χρόνο για να γίνουν έτοιμοι για μάχη.

Ενώ η Ουκρανία λαμβάνει όπλα που της δίνουν τη δυνατότητα να επιτίθενται σε άρματα μάχης και γραμμές ανεφοδιασμού, όπως οβίδες και drones με συστήματα ραντάρ συλλογής πληροφοριών, η δυνατότητα επιβίωσης του εξοπλισμού είναι επίσης σημαντική. “Δεν είναι ξεκάθαρο αν έχουν αρκετά εξαρτήματα και δεξιότητες για να τα συντηρήσουν καθώς φθείρονται”, λέει η Konaev. Αλλά σε έξι μήνες από τώρα, “ποιος ξέρει πού θα είμαστε”, προσθέτει.

“Πολύ μακριά από τη στρατιωτική νίκη”

Tracey German, καθηγήτρια συρράξεων και ασφάλειας στο King’s College του Λονδίνου

Η German σημείωσε ότι υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ μιας στρατιωτικής και μιας πολιτικής νίκης. Μπορεί κανείς να κερδίσει στα πεδία των μαχών αλλά όχι πολιτικά. “Και απέχουν πολύ από το να κερδίσουν στρατιωτικά”.

Για το λόγο αυτό, πιστεύει, οι Ρώσοι έχουν κάνει μεγάλη προπαγάνδα στο εσωτερικό για την “απελευθέρωση” της Μαριούπολης. Το σκεπτικό του Πούτιν για την εισβολή ήταν να απελευθερώσει τους Ουκρανούς από μια “γενοκτονική” κυβέρνηση και να τους επαναφέρει στη Μητέρα Ρωσία. Σίγουρα, ο έλεγχος αυτού του στρατηγικού λιμανιού θα περιόριζε τις βιομηχανικές και γεωργικές εξαγωγές της Ουκρανίας και θα βοηθούσε τη Ρωσία να δημιουργήσει μια χερσαία γέφυρα μεταξύ των αυτονομιστικών περιοχών και της Κριμαίας. Θα σημείωνε επίσης μια νίκη προπαγάνδας. Ένα άλλο πρόσχημα για τον πόλεμο ήταν να “αποναζιστικοποιηθεί” η Ουκρανία, και η άμυνα της πόλης έχει συμπεριλάβει τα μέλη του ακροδεξιού τάγματος Αζόφ.

Αλλά “απελευθέρωση” από τι; Ο βομβαρδισμός μιας πόλης που εξακολουθεί να προβάλλει αντίσταση, έχει καταστρέψει το 90% των κτιρίων της και έχει αφήσει 20.000 νεκρούς. Πάνω από τα 3/4 των 450.000 κατοίκων έχει τραπεί σε φυγή. Όσοι παραμένουν αγωνίζονται να βρουν τροφή, νερό, θερμότητα και ηλεκτρισμό.

“Αυτό που είναι ενδιαφέρον είναι ότι οι Ρώσοι ήθελαν να πουν ένα μεγάλο τραγούδι και να χορέψουν για κάτι”, σημειώνει η German.

Η νέα επίθεση έχει πάει τόσο άσχημα που η καθηγήτρια δυσκολεύεται να υποθέσει πώς θα μπορούσε να μοιάζει μια νίκη για τον Πούτιν. Ο στόχος της εκ νέου εστίασης προς τα ανατολικά και τα νότια ήταν να επιβεβαιωθεί και να αποκτηθεί περισσότερο έδαφος για να περικυκλώσει την Ουκρανία από όλες τις πλευρές. “Εάν κάτι από αυτά είναι εφικτό αυτή τη στιγμή, ποιος ξέρει”, λέει.

Το ένστικτό της λέει ότι ο Πούτιν θα καταφέρει να παραμείνει στην εξουσία, ακόμα και όταν οι κυρώσεις αρχίζουν να είναι δυσβάστακτες σε λίγους μήνες και αν καλέσει μια αντιλαϊκή μαζική στρατιωτική κινητοποίηση για να αυξήσει τις δυνάμεις. Ο Πούτιν έχει περικυκλωθεί από πιστούς που τον φοβούνται και είναι εξίσου παρανοϊκοί όσον αφορά τις απειλές τόσο για τον ίδιο ως ηγέτη όσο και για το καθεστώς ευρύτερα. Αποδέχονται την πεποίθησή του ότι μια δαιμονική Δύση θέλει να διαλύσει τη χώρα, κάτι που καθιστά απίθανο ένα πραξικόπημα στο παλάτι, πιστεύει. “Νομίζω ότι ο Πούτιν γνωρίζει, αν κοιτάξετε πίσω στη σοβιετική αυτοκρατορική ιστορία, ότι υπάρχει μακρά ιστορία ηγετών που πεθαίνουν στην εξουσία”.

Ένας πόλεμος φθοράς που θα διαρκέσει “όσο ο Πούτιν είναι στη θέση του”

Mathieu Boulege, ανώτερος ερευνητής στο think tank Chatham House στο Λονδίνο

Ο Boulege πιστεύει ότι, αφού αρχικά έλαβε φτωχές πληροφορίες, ο Πούτιν συνειδητοποιεί τελικά ότι οι δυνάμεις του έχουν επεκταθεί υπερβολικά. Αλλά δεν φαίνεται να είναι απελπισμένος.

“Ο Πούτιν δεν θα παραδεχτεί την ήττα. Το Κρεμλίνο δεν θα συμβιβαστεί”, λέει ο Boulege. “Ακριβώς πριν από τις 9 Μαΐου θα υπάρξει μια μεγάλη στιγμή για τον Πούτιν να πει, η αποστολή ολοκληρώθηκε, αυτή είναι η δική μου εκδοχή της ιστορίας. Αυτή είναι η κληρονομιά μου. Πρέπει να παρουσιαστεί ως αποστολή που έχει εκπληρωθεί. Ξεχάστε την κατάληψη του Κιέβου. Ισοπεδώσαμε τη Μαριούπολη, έχουμε απελευθερώσει περισσότερα μέρη του Ντονμπάς. Ίσως ανακοινώσουν μια δημοκρατία στη Χερσώνα”.

Συνεχίζοντας, προβλέπει έναν πόλεμο φθοράς που θα διαρκέσει “όσο ο Πούτιν είναι στη θέση του”. Ο Boulege επισημαίνει ότι πολλά είναι άγνωστα για την ψυχική του κατάσταση και πόσο είναι διατεθειμένος να καταστρέψει τη χώρα μαζί του.

“Είναι ένας εξαντλημένος Ρώσος 70 ετών”, λέει ο Boulege. «”Μπορεί να υπάρχει κάτι που δεν γνωρίζουμε για την ψυχική ή σωματική του υγεία”. Θα κατέφευγε στα πυρηνικά; “Σε ό,τι με αφορά, είναι καταστροφικός αλλά όχι αυτοκτονικός”, λέει ο Boulege. “Εκτός κι αν αποδειχθεί το αντίθετο. Όλα τα σενάρια είναι στο τραπέζι”.