Παράκτιες πόλεις και προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή
Οι παράκτιες πόλεις αποτελούν διαχρονικά κομβικά σημεία για θαλάσσιες συγκοινωνίες και πόλο έλξης για κατοίκους, τουρίστες, επιχειρήσεις και επενδυτές, γεγονός που τις καθιστά επίκεντρο για έργα και δράσεις ενίσχυσης της ανθεκτικότητάς τους απέναντι στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής.
Στο πλαίσιο αυτό οι δημόσιες υποδομές και οι ιδιωτικές επενδύσεις που αναπτύσσονται στο παραλιακό μέτωπο της πρωτεύουσας, καθώς και σε άλλες παράκτιες ζώνες της επικράτειας σχεδιάζονται με υψηλές προδιαγραφές ανθεκτικότητας.
Εξάλλου, η Ελλάδα διαθέτει ακτογραμμή συνολικού μήκους 20.739,96 km, αντιπροσωπεύοντας σχεδόν το 1/4 της ακτογραμμής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην παράκτια ζώνη βρίσκεται το 80% των βιομηχανικών δραστηριοτήτων της Ελλάδας, το 90% των δραστηριοτήτων αναψυχής και τουρισμού, το 35% της αγροτικής γης, καθώς και όλες οι αλιευτικές και λιμενικές υποδομές. Γι’ αυτό και απαιτούνται επενδύσεις προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Σύμφωνα με τον Εθνικό Κόμβο για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή (adaptive Greece Hub) η άνοδος της μέσης στάθμης της θάλασσας (ΑΣΘ) αναμένεται να προκαλέσει οπισθοχώρηση της ακτογραμμής και διάβρωση των παράκτιων ζωνών, περαιτέρω υφαλμύρωση των παράκτιων υδάτων και των εδαφών, ζημιές σε παράκτιες υποδομές, καλλιέργειες, μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς και άλλες προστατευόμενες περιοχές καθώς και αλλαγές στις χρήσεις/καλύψεις γης στην ευρύτερη παράκτια ζώνη. Πάνω από το 20% της συνολικής ακτογραμμής απειλείται από διάβρωση. Επιπλέον, η σύνθεση πολλών από τα σημερινά παράκτια οικοσυστήματα ενδέχεται να αλλάξει εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής και γι’ αυτό οι νέες υποδομές που αναπτύσσονται λαμβάνουν υπόψη αυτές τις μελλοντικές αλλαγές.
Δράσεις για την προσαρμογή
Επίσης, αναπτύσσονται πρωτοβουλίες με χρηματοδοτική στήριξη της ΕΕ. Ενδεικτικά, στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου το έργο ERA Beach στόχευσε στην καταγραφή και μελέτη αναστροφής των φαινομένων διάβρωσης σε τουριστικές παραλίες νήσων του Αιγαίου. Επίσης, το πρόγραμμα Carmine έχει ως σκοπό να ενισχύσει την ανθεκτικότητα των ευρωπαϊκών μητροπολιτικών περιοχών παρέχοντας υπηρεσίες λήψης αποφάσεων και στηρίζοντας πολυεπίπεδες δομές διακυβέρνησης. Το πρόγραμμα θέτει ως προτεραιότητα τις τοπικές στρατηγικές προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, ενσωματώνοντας παραδοσιακές μεθόδους αλλά και λύσεις βασιζόμενες στο φυσικό περιβάλλον (nature-based solutions). Ενδεικτική είναι και η στρατηγική δράση για την προσαρμογή των λιμένων στην κλιματική αλλαγή μέσω του AdaptPorts, πρόγραμμα για την ανάπτυξη ενός Σχεδίου Δράσης (Action Plan) για την ενσωμάτωση προσαρμοστικών πολιτικών στα λιμάνια εισάγοντας καινοτόμα εργαλεία για την ιεράρχηση των μέτρων προσαρμογής.
Η άνοδος της στάθμης των υδάτων, οι πλημμύρες και άλλα φαινόμενα έχουν αναδείξει προκλήσεις για τις παράκτιες κοινότητες, τα οικοσυστήματα και το περιβάλλον τους σε όλο τον κόσμο. Αν και αντιμετωπίζουν τους υψηλότερους κινδύνους, οι παράκτιες πόλεις φιλοξενούν το 11% του παγκόσμιου πληθυσμού, αποτελώντας σημείο αναφοράς για οικονομικές δραστηριότητες και ελκυστικά hotspot για τουρίστες.
Ποιες πόλεις προετοιμάζονται για τους κινδύνους
Αναμένεται ότι μέσα στα επόμενα χρόνια 36 πόλεις, μεταξύ των οποίων το Τόκιο, η Βομβάη, η Νέα Υόρκη, η Κωνσταντινούπολη, το Λονδίνο και το Σίδνεϊ, θα είναι οι πρώτες που θα επηρεαστούν από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Ενδεικτικό είναι επίσης ότι εδώ και λίγα χρόνια η Βενετία, ανακοίνωσε τη μόνιμη απαγόρευση των μεγάλων κρουαζιερόπλοιων στη λιμνοθάλασσά της, επιτρέποντας μόνο μικρά επιβατικά και φορτηγά πλοία να χρησιμοποιούν το κανάλι Giudecca για να εισέλθουν στο ιστορικό κέντρο της Βενετίας. Έτσι η Βενετία κατάφερε να μην μπει στον κατάλογο των απειλούμενων με εξαφάνιση περιοχών της UNESCO.
Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) έχει προτείνει μια σειρά από παρεμβάσεις για την οικοδόμηση ανθεκτικότητας στις παράκτιες περιοχές, μερικές από τις οποίες είναι συνδυασμός υποδομών, θεσμικών και κοινωνικοπολιτιστικών παρεμβάσεων για τη μείωση των πολύπλευρων κινδύνων που αντιμετωπίζουν αυτές οι αστικές κοινότητες.
Ειδικά στην ΕΕ, περίπου το ένα τρίτο του πληθυσμού ζει σε απόσταση 50 χλμ. από τις ακτές, και οι περιοχές αυτές παράγουν πάνω από το 30% του συνολικού ΑΕΠ της ΕΕ. Καθώς η άνοδος της στάθμης της θάλασσας αποτελεί αυξανόμενο κίνδυνο για τις παράκτιες πόλεις σε όλο τον κόσμο, οι πόλεις απαντούν με υψηλότερα φράγματα και αναχώματα, αλλά πλέον αναπτύσσονται και άλλες προσεγγίσεις και πιο ανθεκτικές στο κλίμα λύσεις, όπως πλωτές υποδομές. Σε κάθε περίπτωση οι λύσεις προσαρμόζονται σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό, ενωσιακό και διεθνές επίπεδο, ώστε να προλαμβάνονται οι δυσμενείς επιδράσεις της κλιματικής αλλαγής και να αποτρέπονται ή να ελαχιστοποιούνται οι ζημίες.
