Παρέμβαση DBRS για ελληνικές τράπεζες: Γιατί πρέπει να παραταθεί το πρόγραμμα «Hρακλής»

Tην παράταση του προγράμματος εγγυοδοσίας «Ηρακλής», με τη συμβολή του οποίου τα «κόκκινα δάνεια» των ελληνικών τραπεζών μειώθηκαν από το 41,4% στο 7%, και έτσι εξασφαλίστηκε η χρηματοπιστωτική σταθερότητα στη χώρα, συστήνει με παρέμβασή του ο καναδικός οίκος αξιολόγησης DBRS Morningstar.

Όπως επισημαίνει, τα τελευταία χρόνια, οι ελληνικές τράπεζες ξεφορτώθηκαν σημαντικό όγκο μη εξυπηρετούμενων δανείων και ανακεφαλαιοποιήθηκαν. Η ευθύνη για την επεξεργασία αυτών των NPLs μεταβιβάστηκε στους servicers.

Κάπως έτσι οι συστημικές Alpha Bank, Eurobank, Εθνική Τράπεζα και Τράπεζα Πειραιώς πέτυχαν τεράστια μείωση του δείκτη NPLs στο 7,0% (15 δισ. ευρώ) έως το δ’ τρίμηνο του 2021 από 41,4% (84 δισ. ευρώ) το πρώτο τρίμηνο του 2019, με τη βοήθεια κυρίως του προγράμματος «Ηρακλής» που ξεκίνησε στα τέλη του 2019 και, τον Απρίλιο του 2021, παρατάθηκε κατά 18 μήνες έως τον Οκτώβριο του 2022.

Ωστόσο, αυτή η μείωση των NPLs είχε ως αποτέλεσμα οι τράπεζες να εγγράψουν ζημίες. Παράλληλα, τα κεφαλαιακά μαξιλάρια που είχαν διαβρώθηκαν, παραμένοντας, σε κάθε περίπτωση, πάνω από τις ελάχιστες ρυθμιστικές απαιτήσεις του επόπτη.

Στο μεταξύ, τα μορατόρια που είχαν τεθεί το δεύτερο τρίμηνο του 2020 μειώθηκαν αρκετά γρήγορα (στο τέλος του δεύτερου τριμήνου του 2020, 22,2 δισεκατομμύρια ευρώ δανείων που κατείχαν οι τέσσερις ελληνικές τράπεζες βρίσκονταν υπό αναστολή – μέχρι το τέλος του τέταρτου τριμήνου του 2020, ο αριθμός αυτός είχε μειωθεί σε 4,1 δισ. ευρώ και διαμορφώθηκε σε 0,1 δισ. ευρώ στο τέλος του 4ου τριμήνου 2021). 

Η συνεχιζόμενη υποστήριξη από το πρόγραμμα «Γέφυρα», οι ειδικές για τις τράπεζες step-up λύσεις, το νέο πλαίσιο αφερεγγυότητας μαζί με την καλύτερη του αναμενόμενου ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, έχουν αποτρέψει μέχρι στιγμής τη μεγάλη συσσώρευση νέων μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων.

Υπάρχουν ορισμένα δάνεια και προκαταβολές που υπόκεινται σε συστήματα δημόσιων εγγυήσεων τα οποία εξακολουθούν να είναι σε εκκρεμότητα, αλλά αποτελούν ένα μικρό ποσοστό των συνολικών δανείων (5,5 δισ. ευρώ των συνολικών δανείων και απαιτήσεων ύψους 215,8 δισ. ευρώ στο τέλος του τέταρτου τριμήνου 2021, που αντιπροσωπεύουν το 2,5% του συνόλου).

Η πραγματική «θεραπεία» τους, όμως, μόλις ξεκίνησε και θα πάρει χρόνο. Δεδομένου του ιδιωτικού χαρακτήρα των τιτλοποιήσεων, δεν υπάρχει ορατότητα ως προς την απόδοση τους μέχρι σήμερα. 

Οι εισροές περίπου 70 δισεκατομμυρίων ευρώ από το πρόγραμμα NGEU και από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ, που αναμένονται τα επόμενα έξι χρόνια, η ανοδική τάση στις τιμές των κατοικιών, η μείωση της ανεργίας και η αύξηση του ΑΕΠ θα επηρεάσουν θετικά την ποιότητα του ενεργητικού στους ισολογισμούς των τραπεζών και την εκκαθάριση των υφιστάμενων NPLs. 

Από την άλλη πλευρά, βραχυπρόθεσμα, ο πληθωρισμός (σε μεγάλο βαθμό προέρχεται από τις υψηλές τιμές στην Ενέργειας και τις ελλείψεις προσφοράς), που εντάθηκε λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία ασκεί αυξημένη πίεση στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. 

Το πόσο καιρό θα συνεχιστεί αυτή η πίεση στις τιμές και ο τρόπος με τον οποίο θα αντισταθμιστεί με τα προγράμματα προστασίας των καταναλωτών και την υποστήριξη των επιχειρήσεων θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στον καθορισμό της γραμμής τάσης σε ό,τι αφορά τον σχηματισμό νέων NPL και στην απόδοση των τιτλοποιήσεων. 

Το πρόγραμμα «Ηρακλής» λήγει τον Οκτώβριο του 2022. Την εποχή της ανανέωσης του ιταλικού προγράμματος GACS για άλλους 12 μήνες, τον Μάιο του 2021, ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων στην Ιταλία για τις τράπεζες που καλύπτονται από τον πίνακα ελέγχου κινδύνων της EBA ήταν περίπου 4%. 

Συγκριτικά, για την Ελλάδα, ο δείκτης αυτός διαμορφώθηκε στο 7% στο τέλος του τέταρτου τριμήνου 2021. Υπάρχουν φήμες ότι το ιταλικό πρόγραμμα GACS ενδέχεται να παραταθεί περαιτέρω με αυστηρότερους όρους, π.χ. υψηλότερο όριο αξιολόγησης και μειωμένες κρατικές εγγυήσεις. 

Δεδομένων των προκλήσεων που δημιουργούνται από τις αυξήσεις των τιμών και τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, σύμφωνα με την DBRS, μπορεί να είναι πρόωρο να καταργηθεί ένα αποτελεσματικό εργαλείο όπως το «Hρακλής» κατά την προγραμματισμένη λήξη του τον Οκτώβριο του 2022.

Επίδοση Ελληνικής Οικονομίας

Μετά από μια απότομη συρρίκνωση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 9% το 2021, η ελληνική οικονομία σημείωσε ισχυρή ανάκαμψη το 2022, καταγράφοντας ανάπτυξη 8,3%, έχοντας υποστήριξη από την ισχυρή επέκταση των επενδύσεων και των εξαγωγών. 

Η αγορά εργασίας συνέχισε επίσης να ανακάμπτει, με το ποσοστό ανεργίας να πέφτει κάτω από το 13,0% για πρώτη φορά από τον Αύγουστο του 2010. 

Ωστόσο, οι επιπτώσεις της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία θολώνουν τις οικονομικές προοπτικές. Οι υψηλότερες τιμές στην Ενέργεια και τα σημεία συμφόρησης στον εφοδιασμό θα οδηγήσουν σε επιβράδυνση του πραγματικού ΑΕΠ το 2022. 

Η κυβέρνηση έχει ανακοινώσει πρόσθετα μέτρα για να βοηθήσει τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν τον αντίκτυπο των αυξημένων τιμών, αλλά αυτό θα οδηγήσει σε καθυστερήσεις στην εξισορρόπηση των δημοσιονομικών λογαριασμών της.