Pax Americana ή Pax Trumpiana; Η Ευρώπη αντιμέτωπη με το νέο γεωπολιτικό ρίσκο
Την ώρα που ο Λευκός Οίκος διαμορφώνει ξανά τον διεθνή συσχετισμό δυνάμεων υπό το πρίσμα του κινήματος MAGA (Make America Great Again), η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με μια αναθεωρημένη – και σε μεγάλο βαθμό ακατανόητη – εκδοχή της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, όπως παρατηρεί ο Economist, προσπαθούν να αποκρυπτογραφήσουν τις πραγματικές προθέσεις της νέας αμερικανικής ηγεσίας, καθώς οι παραδοσιακοί διαύλοι συνεννόησης μοιάζουν πλέον θολοί.
Η ιστορικά περίπλοκη σχέση με τις ΗΠΑ αποκτά νέα διάσταση. Οι επικρίσεις για τις ευρωπαϊκές αμυντικές δαπάνες είναι παλιές, όμως η ρητορική των Trump, Hegseth και Vance ξεφεύγει από τα συνήθη όρια. Οι χαρακτηρισμοί περί «ελεεινής» Ευρώπης, οι δασμοί 20% και η δήλωση του προέδρου των ΗΠΑ ότι η Ε.Ε. προσπαθεί να καταστρέψει την Αμερική δείχνουν ένα σαφώς πιο επιθετικό ύφος.
Σύμφωνα με το πρώτο – σχετικά ήπιο – σενάριο, η Ουάσιγκτον ζητά από την Ευρώπη να αναλάβει περισσότερες ευθύνες στον τομέα της ασφάλειας. Αν αυτός είναι ο πυρήνας της σύγκρουσης, τότε η επερχόμενη σύνοδος του ΝΑΤΟ, με τη δέσμευση των Ευρωπαίων για αύξηση των στρατιωτικών δαπανών, μπορεί να φέρει εξομάλυνση.
Από τη Μεγάλη Απελευθέρωση στη Μεγάλη Ύφεση…
08/04/2025Το δεύτερο σενάριο είναι πιο ανησυχητικό: οι ΗΠΑ δεν αποδοκιμάζουν απλώς τη χαμηλή αμυντική δαπάνη, αλλά τιμωρούν ευθέως την ευρωπαϊκή αυτονομία. Οι ρυθμιστικές πρωτοβουλίες στις Big Tech και η άρνηση της Ευρώπης να ευθυγραμμιστεί απόλυτα με τα αμερικανικά συμφέροντα – όπως στο ζήτημα της Κίνας ή της Γροιλανδίας – αντιμετωπίζονται ως πρόκληση.
Υπάρχει, ωστόσο, και ένα τρίτο σενάριο, πιο σκοτεινό. Σύμφωνα με αυτό, η Ουάσιγκτον βλέπει την Ευρώπη ως παράδειγμα προς αποφυγή: μια ήπειρο με χαμηλή ανταγωνιστικότητα, πολιτισμική παρακμή και απώλεια αξιών. Πρόκειται για μια αφήγηση που ευδοκιμεί στους κύκλους των πιο ακραίων σχολιαστών στις ΗΠΑ – και δεν αφήνει περιθώριο ουσιαστικού διαλόγου.
Κι όμως, παρά τις διαφωνίες, οι Βρυξέλλες συνεχίζουν να αναζητούν δίαυλο επικοινωνίας. Οι διπλωματικές πρωτοβουλίες δεν έχουν εγκαταλειφθεί και, σε αρκετές περιπτώσεις, αποδίδουν. Το ερώτημα, όμως, παραμένει: σε έναν κόσμο όπου η Pax Americana μετατρέπεται σε Pax Trumpiana, μπορεί η Ευρώπη να διατηρήσει την ανεξαρτησία της και να επαναπροσδιορίσει τη σχέση της με τις ΗΠΑ σε ρεαλιστική βάση;
