Παιχνίδια τακτικής για το ελληνικό χρέος

Ένα χρόνο μετά την ολοκλήρωση της ιστορικής αναδιάρθρωσης μέρους του χρέους που διακρατούσαν οι ιδιώτες επενδυτές (τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία), η συζήτηση για το αν το ελληνικό χρέος είναι βιώσιμο γίνεται ξανά επίκαιρη.

Ο λόγος; Οι συνεχείς διαρροές επίσημα και ανεπίσημα από την πλευρά του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου αλλά και οι εκτιμήσεις αναλυτών ότι ο στόχος για χρέος στο 120% του ΑΕΠ μέχρι το 2020 δεν είναι εφικτός. Άρα Θα πρέπει να υπάρξει νέο κούρεμα του ελληνικού χρέους που θα αφορά και τον επίσημο τομέα (OSI), δηλαδή “haircut” σε περίπου 200 δισ. ευρώ.

Πέντε χρόνια έχουν περάσει από την έναρξη της ελληνικής οικονομικής «Οδύσσειας» και το χρέος εξακολουθεί να βρίσκεται σε πολύ υψηλά επίπεδα, αγγίζοντας το 175% του ΑΕΠ, στα 317 δισ. ευρώ, όταν το αντίστοιχο ποσοστό το 2009 ήταν στο 129% του ΑΕΠ. Με το PSI η Ελλάδα κατάφερε να «ξεφορτωθεί» περίπου 64 δισ. ευρώ και ταυτόχρονα με τις συνολικές ρυθμίσεις για το χρέος να μετακυλήσει ένα μεγάλο κομμάτι πληρωμών στο μέλλον με ευνοϊκότερα επιτόκια.

Αυτό δεν είναι όμως αρκετό, όπως παρατηρούν αρκετοί αναλυτές. Η σωρευτική μείωση του ΑΕΠ φτάνει το 25%, με την Ελληνική οικονομία να συμπληρώνει έξι συναπτά χρόνια ύφεσης . Τα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής, ναι μεν έχουν μειώσει το έλλειμμα, όμως δεν μπορούν να μπαλώσουν τα συνεχή χρηματοδοτικά κενά.  Αυτά προκύπτουν κατά τις αξιολογήσεις της τρόικα ανά τακτά χρονικά διαστήματα λόγω της μεγάλης υστέρησης των εσόδων της κεντρικής κυβέρνησης.

Και μπορεί το υπουργείο Οικονομικών να προσπαθεί να υποβαθμίσει το χρηματοδοτικό «κενό» για μετά τον Ιούλιο του 2014, αλλά οι εκτιμήσεις το προσδιορίζουν στα 9 δισ. ευρώ για το χρονικό διάστημα 2015 – 2016 συν περίπου μέτρα 4 δισ. ευρώ για τη κάλυψη του αντίστοιχου δημοσιονομικού κενού.

Κούρεμα λοιπόν στα 200 δισ. ευρώ ελληνικών ομολόγων, που υπολογίζεται ότι έχει στα χέρια του ο επίσημος τομέας (δηλαδή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τα κράτη της Ευρωζώνης) ή νέο Μνημόνιο; Ή και τα δύο μαζί;

Διαβάστε: Τα stress tests αγχώνουν τις τράπεζες

H σκληρή στάση Μέρκελ και Σόιμπλε
Τόσο η Γερμανίδα καγκελάριος όσο και ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, στο πλαίσιο της πρόσφατης επίσκεψης του στην Αθήνα, φρόντισαν να απαντήσουν ξεκάθαρα στο πρώτο σκέλος της ερώτησης: «Ξεχάστε τα περί κουρέματος. Δεν σας κάνει καλό».

Μάλλον καλό δεν κάνει στους ίδιους η συζήτηση αυτή μια ανάσα πριν τις γερμανικές εκλογές του Σεπτεμβρίου. Για την Άνγκελα Μέρκελ και το κόμμα της θα είναι δύσκολο να εξηγήσουν στους Γερμανούς φορολογούμενους , εν δυνάμει ψηφοφόρους τους, πως η Γερμανία και κατά επέκταση η Ευρωζώνη δε θα πάρει πίσω το μεγαλύτερο μέρος των δανείων που παρείχε ως βοήθεια στην Ελλάδα.

Παράλληλα οποιαδήποτε τέτοια συζήτηση επίσημα αυτή τη χρονική συγκυρία, θα έθετε υπό πιο έντονη αμφισβήτηση το μοντέλο λιτότητας που επιβάλει η Γερμανία στον Ευρωπαϊκό Νότο. Το είπε ξεκάθαρα άλλωστε και ο Βόλγανγκ Σόιμπλε , στη συνέντευξη τύπου που παραχώρησε στο ελληνικό υπουργείο Οικονομικών , αναφερόμενος στα δάνεια του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης (ESM): «Δεν μπορείς να παίρνεις εγγυήσεις και να ζητείς να τις κουρέψεις. Αλλιώς είστε ψεύτες. Σας συμβουλεύω να μην συνεχίσετε αυτήν τη συζήτηση. Πρέπει να πείσετε τους συνομιλητές σας ότι η κατάσταση είναι δύσκολη”.

Η Γερμανία επιμένει στην εφαρμογή του Μνημονίου και ζητά επιπλέον μεταρρυθμίσεις κυρίως στο Δημόσιο τομέα, αμφισβητώντας μάλιστα τη θετική επίπτωση ενός νέου ελληνικού haircut. Επίσης, σύμφωνα με τον κ. Σόιμπλε., «κούρεμα» των δανείων δε θα ήταν δυνατόν και για λόγους που άπτονται του δημοσιονομικού δικαίου. «Νομικά δεν μπορούμε να παρέχουμε περαιτέρω δάνεια, αν υπολογίζουμε ότι δεν θα μας επιστραφούν. Ένα ενδεχόμενο κούρεμα δεν θα είχε εξάλλου τα επόμενα χρόνια σχεδόν καμία επίδραση στην κατάσταση ρευστότητας της Ελλάδας, εφόσον οι τόκοι είναι ήδη σαφώς μειωμένοι και έχουν λάβει εν μέρει παράταση».

Διαβάστε : Οι Σοσιαλδημοκράτες «αδειάζουν» την Μέρκελ

Η σιωπηλή υποστήριξη της ΕΚΤ
Από τη πλευρά της η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), φροντίζει να μη πάρει θέση στα νέα σενάρια για ελληνικό «κούρεμα», το οποίο την αφορά άμεσα, καθώς στο χαρτοφυλάκιο της έχει περίπου 50 δισ. ευρώ σε ελληνικά ομόλογα. Εξαίρεση ο σκληρός του Δ. Σ. της τράπεζας και …γερμανός κεντρικός τραπεζίτης Γκέρκ Άσμουσεν.

Απαντώντας πρόσφατα σε ερωτήσεις σχετικές με τη συζήτηση γύρω από το ενδεχόμενο νέου «κουρέματος» του ελληνικού χρέους, ο κ. Άσμουσεν δηλώνει ότι «οι επαναλαμβανόμενες συζητήσεις για “κούρεμα” δεν βοηθούν, καθώς παρεκκλίνουν από το ζητούμενο, το οποίο είναι η προώθηση μεταρρυθμίσεων στην Ελλάδα».

Απάντηση κομμένη και ραμμένη στα μέτρα της επιχειρηματολογίας που χρησιμοποιεί η γερμανική κυβέρνηση το τελευταίο διάστημα.

Ο ρόλος του ΔΝΤ και η συμφωνία του Νοεμβρίου
Στην αντίπερα όχθη, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο επιδιώκει να φέρει πιο άμεσα το θέμα στο τραπέζι. Δύο είναι οι σημαντικότεροι λόγοι: πρώτον το ΔΝΤ, το οποίο σχεδίασε από την αρχή την αρχιτεκτονική του ελληνικού Μνημονίου με την Ευρωζώνη, δεν μπορεί να συνεχίσει να συμμετέχει σε πρόγραμμα στήριξης της Ελλάδας, εφόσον το χρέος της δεν είναι βιώσιμο. Το ταμείο φαίνεται να μη καλύπτεται από τις δεσμεύσεις της Γερμανίας για διευθέτηση γενικά και αόριστα του Ελληνικού χρέους , εφόσον η χώρα μας πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα στο τέλος του έτους και απειλεί ακόμα και με αποχώρηση.

Ο στόχος για χρέος κάτω του 120% του ΑΕΠ έως το 2020, επίπεδο που το ΔΝΤ κρίνει βιώσιμο και ως εκ τούτου συμμετέχει στο πρόγραμμα, είναι δύσκολο να επιτευχθεί, με τα σημερινά δεδομένα σύμφωνα με την Ουάσιγκτον , και είναι πιθανόν να υπάρξει απόκλιση ακόμη και 30 δισ. ευρώ σε σχέση με αυτόν. Σε αυτή την περίπτωση το ΔΝΤ θα μπορούσε να αποχωρήσει από το πρόγραμμα στήριξης, αφήνοντας την ΕΚΤ και την Ευρωζώνη να επωμιστούν μόνες τους το κόστος διάσωσης της Ελλάδας.

Ο δεύτερος λόγος είναι ότι το Ταμείο συμμετέχει στην όλη συζήτηση έχοντας ένα βασικό δεδομένο: τα δάνεια που έχει χορηγήσει στην Ελλάδα δεν μπορούν να «κουρευτούν» βάση του καταστατικού του. Έτσι φέρεται αποφασισμένο να τραβήξει τα πράγματα στα άκρα , εφόσον η Ελλάδα δεν καταφέρει να βγει στις αγορές σύντομα και να αλλάξει το μομέντουμ.

Διαβάστε: Το χρέος ανεβαίνει, τα έσοδα υστερούν

Η αμήχανη ελληνική στάση και ο ρόλος των ΗΠΑ
Ανάμεσα σε όλα αυτά τα σενάρια βρίσκεται η ελληνική κυβέρνηση ΝΔ – ΠΑΣΟΚ, η οποία μετράει απώλειες σε επίπεδο κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας, μετά και την αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ.

Το ελληνικό υπουργείο Οικονομικών φαίνεται να «κάθεται» πάνω στη συμφωνία του Νοεμβρίου του 2012 για το χρέος και να περιμένει. Τότε αποφασίστηκε δέσμη μέτρων για τη μείωση του χρέους στο 124% του ΑΕΠ έως το 2020. Επίσης ορίστηκαν δύο βασικές προϋποθέσεις για μια περαιτέρω μείωση των επιτοκίων σε συνδυασμό με τη χρονική επιμήκυνση του ελληνικού χρέους: Η επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος φέτος αλλά και η πολιτική βούληση από τους Ευρωπαίους να εφαρμόσουν τις αποφάσεις που έλαβαν.

Παράλληλα η ελληνική πλευρά ποντάρει στην αναθέρμανση των σχέσεων με την Αμερική, ως αντίβαρο στις πιέσεις της Γερμανίας. Άλλωστε οι ΗΠΑ, δια στόματος Μπάρακ Ομπάμα έχουν ασκήσει ανοιχτά, έντονη κριτική για τη μονόπλευρη πολιτική λιτότητας της Γερμανίας στην Ευρωζώνη, ανησυχώντας για τις επιπτώσεις που αυτή μπορεί να έχει ακόμη και στην αμερικανική οικονομία. Έτσι μόνο τυχαία δεν ήταν η επίσκεψη του Αμερικανού υπουργού Οικονομικών Τζακ Λιού στην Αθήνα τρεις μέρες μετά την αντίστοιχη επίσκεψη του Β. Σόιμπλε.

Τέλος στο Μέγαρο Μαξίμου υπολογίζουν πολύ στην επίσκεψη του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά στις ΗΠΑ στις 8 Αυγούστου και στη συνάντηση με τον Μπάρακ Ομπάμα, τη πρώτη μετά την εκλογή του κ. Σαμαρά.

Βασική επιδίωξη του αυτού του ταξιδιού είναι η προσέλκυση επενδυτών και η ανοιχτή στήριξη των ΗΠΑ στις προσπάθειες της κυβέρνησης, ενόψει του δύσκολου φθινοπώρου που έρχεται.