Κική Δημουλά: «Έφυγε» η μεγάλη ποιήτρια
Την τελευταία της πνοή άφησε, λίγο πριν τις έξι το απόγευμα, σε ηλικία 89 ετών, η μεγάλη Ελληνίδα ποιήτρια Κική Δημουλά η οποία, το τελευταίο διάστημα νοσηλευόταν, σε ιδιωτικό θεραπευτήριο των Αθηνών, με αναπνευστικά και καρδιολογικά προβλήματα.
Η Κική Δημουλά γεννήθηκε το 1931 στην Αθήνα όπου κι έζησε. Παντρεύτηκε τον πολιτικό μηχανικό και ποιητή Άθω Δημουλά, με τον οποίο απέκτησε δύο παιδιά. Εργάστηκε ως υπάλληλος στην Τράπεζα της Ελλάδος επί 25 χρόνια. Το 2002 εξελέγη τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Το 2015 αναγορεύτηκε σε επίτιμη διδάκτορα Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Ποιήματα της έχουν μεταφραστεί σε πολλές ξένες γλώσσες – αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, ιταλικά, σουηδικά κ.ά.
Το πολυβραβευμένο έργο της έχει μεταφραστεί σε πολλές ξένες γλώσσες και τιμηθεί με βραβεία και διακρίσεις που ξεκινούν από το 1972, με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη συλλογή «Το λίγο του κόσμου». Με το ίδιο βραβείο τιμήθηκε το 1989 για τη συλλογή της «Χαίρε ποτέ» και το 1995 με το Βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για τη συλλογή «Η εφηβεία της λήθης». Το 2001 τής απονεμήθηκε το Αριστείο των Γραμμάτων της Ακαδημίας Αθηνών, για το σύνολο του έργου της, και Χρυσός Σταυρός του Τάγματος της Τιμής, από τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο.
Το 2009, τιμήθηκε το Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας, ενώ το 2010 με το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου της.
Το 2010, με την ευκαιρία της βράβευσης της με το Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολο του ποιητικού και του πεζού έργου της η Κική Δημουλά έγραψε αυτοβιογραφούμενη:
«Ένα βιογραφικό σημείωμα πρέπει, αφού γραφτεί, να μείνει επ’ αρκετόν καιρό κρεμασμένο στον αέρα από ένα τσιγκέλι αυστηρότητας, ώστε να στραγγίξουν καλά τα στερεότυπα, οι ωραιοποιήσεις, η ρόδινη παραγωγικότης και ο πρόσθετος ναρκισσισμός, πέραν εκείνου που ενυπάρχει στη φύση μιας αυτοπαρουσίασης. Μόνον έτσι βγαίνει το καθαρό βάρος: το ήθος που επέβαλες να τηρεί η προσπάθειά σου. Τα πόσα βιβλία έγραψε κανείς, πότε τα εξέδωσε, ποιες μεταφράσεις τα μεταναστεύουν σε μακρινές ξένες γλώσσες και ποιες διακρίσεις τα χειροκροτούν είναι τόσο τρέχοντα, όσο το να πεις ότι μέσα σ’ έναν βαρύτατο χειμώνα υπήρξαν και κάποιες μέρες με λαμπρή λιακάδα. Ωστόσο, επειδή αυτό είναι το υλικό της πεπατημένης, που δεν μπορεί να συνεχίσει τη χάραξή της με συνεσταλμένες καινοτόμες επιφυλάξεις, γεννήθηκα στην Αθήνα το 1931. Η παιδική ηλικία πέρασε χωρίς να αναδείξει το «παιδί θαύμα». Το 1949, τελειώνοντας το Γυμνάσιο, υπέκυψα εύκολα στο «πρέπει να εργαστείς», και εργάστηκα στην Τράπεζα της Ελλάδος είκοσι πέντε χρόνια. Ανώτερες σπουδές: η μακρά ζωή μου κοντά στον ποιητή Άθω Δημουλά. Χωρίς εκείνον, είμαι σίγουρη ότι θα είχα αρκεστεί σε μια ρεμβαστική, αμαθή τεμπελιά, προς την οποίαν, ίσως και σοφά, ακόμα ρέπω. Του οφείλω το λίγο έστω που της ξέφυγα, την ατελή έστω μύησή μου στο τι είναι απλώς φωνήεν στην ποίηση και τι είναι σύμφωνον με την ποίηση, του οφείλω ακόμα την πικρότατη δυνατότητα να μπορώ σήμερα, δημόσια, να τον μνημονεύω εις επήκοον της πολυπληθούς λήθης. Αυταπαρνητική, παραχωρήθηκα στο ρόλο της μητέρας και με τρυφερή γενναιότητα άκουσα να προσφωνούμαι «γιαγιά». Κυλώ τώρα με ψυχραιμία και χωρίς βλέψεις διαιωνίσεως μέσα σ΄ αυτές τις νέες παρακαμπτήριες του αίματός μου. Κυλώ και, όσο πλησιάζω στις εκβολές, όλο και ονειρεύομαι ότι θα μου πετάξει η ποίηση ένα σωσίβιο ποίημα. Δεν νιώθω δημιουργός. Πιστεύω ότι είμαι ένας έμπιστος στενογράφος μια πολύ βιαστικής πάντα ανησυχίας, που κατά καιρούς με καλεί και μου υπαγορεύει κρυμμένη στο ημίφως ενός παραληρήματος, ψιθυριστά, ασύντακτα και συγκεκομμένα, τις ακολασίες της με έναν άγνωστο τρόπο ζωής. Όταν μετά αρχίζω να καθαρογράφω, τότε μόνον, παρεμβαίνω κατ’ ανάγκην: όπου λείπουν λέξεις, φράσεις ολόκληρες συχνά και το νόημα του οργίου, προσθέτω εκεί δικές μου λέξεις, δικές μου φράσεις, το δικό μου όργιο στο νόημα, ότι τέλος πάντων έχει περισσέψει από δικές μου ακολασίες με έναν άλλον, άγνωστο τρόπο ζωής. Τόσο μεταχειρισμένη και υπηρεσιακή είναι η ανάμειξή μου στη δημιουργία. Φύσει ολιγογράφος, εξέδωσα οκτώ ποιητικές συλλογές μέσα σε σαράντα πέντε χρόνια. Η σημασία τους είναι ακόμα συμβατική. Είναι γραμμένη στη λίστα αναμονής των μεγάλων επερχόμενων κυμάτων του μετα-κριτή χρόνου».
Μητσοτάκης: Χάνουμε όλοι μας ένα κομμάτι της ευαισθησίας μας
Τη θλίψη του για το θάνατο της Κικής Δημουλά εξέφρασε, με ανακοίνωσή του, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.
Η δήλωση του Κυριάκου Μητσοτάκη είναι η ακόλουθη: «Με θλίψη και συντροφιά με τους στίχους της αποχαιρετούμε την Κική Δημουλά, που άφησε το «λίγο του κόσμου». Άλλωστε «στο αίνιγμα του θανάτου πάω ψυχωμένη», είχε γράψει. Η Ελλάδα χάνει μία από τις πιο σημαντικές ποιητικές φωνές της. Και όλοι μας ένα κομμάτι της ευαισθησίας μας. Την ευγνωμονούμε. Και απευθύνουμε θερμά συλλυπητήρια στην οικογένειά της».
Μενδώνη: Οδυνηρή απώλεια
Η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, αναφέρει σε ανακοίνωσή της: «Είναι οδυνηρή για όλους μας η απώλεια της Κικής Δημουλά, ενός ανθρώπου τόσο οικείου και αγαπητού, μιας γυναίκας που μετέτρεψε την καθημερινότητα σε ποίηση και που αφηγήθηκε το προσωπικό με τόσο άμεσο τρόπο, ώστε να αγγίζει το συναίσθημα όλων, ακόμη και εκείνων που δεν αφήνονται συχνά στην Ποίηση.
Γίνεται πιο οδυνηρή η απώλειά της, επειδή η Κική Δημουλά κατόρθωσε να δαμάσει το λόγο και να μιλά με λέξεις κοινές, καθημερινές, για τη μνήμη, την απώλεια, την αγωνία, τη φθορά, τον χρόνο, για όσα χάνονται ηθελημένα. Και μέσα από αυτήν, την «εσωτερικού χώρου» ποίησή της, άνοιξε ένα μεγάλο παράθυρο στην ψυχή της, αφήνοντας να εισέλθουν χιλιάδες αναγνώστες που ταυτίστηκαν με τους στίχους της.
Πέρα από τα ποιήματα της, η ανεκτίμητη προσφορά της ήταν ότι έστρεψε ξανά ένα μεγάλο μέρος του αναγνωστικού κοινού προς την ποίηση. Το οδήγησε να ανακαλύψει έναν διαφορετικό τρόπο γραφής, μιαν άλλη γλώσσα. Χάιδευε με βελούδινη ματιά τα μικρά κι ασήμαντα δίνοντας τους πνοή. Μια ηρεμία ψυχής μας χάρισε η Κική Δημουλά κι ακόμη μια χαρμολύπη ευεργετική.
Η Κική Δημουλά, ποιήτρια, ακαδημαϊκός, δεν έβαλε μόνο την ποίηση ξανά στη ζωή μας. Μας χάρισε την απόλαυση μιας ποιητικής έκφρασης ευαίσθητης, μοναδικής, λεπτής και ανεπανάληπτης. Έλεγε πως το μόνο που δεν καταλάβαινε από τη ζωή είναι γιατί πεθαίνουμε. Γι’ αυτό, «στον χωρισμό μήτε αντίο μήτε φιλί».
Εκφράζω την αγάπη μου στην οικογένεια της. Τα θερμά συλλυπητήριά μου στους πολυάριθμους φίλους της. Η Κική θα μας λείψει πολύ».
