Πιο ανθεκτική Αττική, Κρήτη και Νότιο Αιγαίο στη φτώχεια λόγω πανδημίας 

Η πανδημία, που διεύρυνε το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών οδηγώντας στην ακραία φτώχεια πάνω από μισό δισεκατομμύριο ανθρώπους (ΠΟΥ) σε όλο τον κόσμο οδήγησε σε κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού σχεδόν τρεις στους δέκα Έλληνες.

Η Ανατολική Μακεδονία, η Θράκη και η Δυτική Ελλάδα συγκεντρώνουν τα υψηλότερα ποσοστά πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχειας ενώ αντίθετα η Αττική εμφανίζει τον μικρότερο κίνδυνο και ακολουθούν η Κρήτη και το Νότιο Αιγαίο.

Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ που δημοσιεύθηκαν χθες δείχνουν αύξηση στο 28,3% του πληθυσμού (2.971.200 άτομα) των ατόμων που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικό αποκλεισμό. Σε συνδυασμό δε με τα στοιχεία για το ποσοστό του πληθυσμού που στερείται βασικά αγαθά τα στοιχεία προκαλούν έντονο προβληματισμό.

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ η αύξηση του ποσοστού του κινδύνου φτώχειας ή σε κοινωνικό αποκλεισμό οφείλεται στην αύξηση του ποσοστού του πληθυσμού σε χαμηλή ένταση εργασίας (από 11,8% το 2020 σε 13,6% το 2021) και του πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχειας (από 17,7% το έτος 2020 σε 19,6% το έτος 2021). Συμπεραίνεται ότι το 2021 (περίοδος αναφοράς εισοδήματος 2020), το 19,6% του συνολικού πληθυσμού στην Ελλάδα ήταν σε κίνδυνο φτώχειας σημειώνοντας αύξηση κατά 1,9 ποσοστιαίες μονάδες. Στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη αυτός ο κίνδυνος έφτασε το 29% και στη Δυτική Ελλάδα το 28,5%. Πάνω από 20% του πληθυσμού ήταν επίσης σε κίνδυνο φτώχειας στις περιοχές Κεντρικής Μακεδονίας, Δυτικής Ελλάδας, Στερεάς Ελλάδας, Πελοποννήσου και Βορείου Αιγαίου. Η Αττική εμφανίζει το χαμηλότερο ποσοστό, 12,9%, η Κρήτη 14,9% και το Νότιο Αιγαίο 17,5%.

Με βάση τα στοιχεία της Έρευνας Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών 2021 σημειώνεται συνολικά αύξηση 0,9 ποσοστιαίες μονάδες συγκριτικά με το 2020 στον κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού.

Το ποσοστό κινδύνου φτώχειας πριν από όλες τις κοινωνικές μεταβιβάσεις (δηλαδή μη συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών επιδομάτων και των συντάξεων στο συνολικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών) ανέρχεται σε 48,2% ενώ όταν περιλαμβάνονται μόνο οι συντάξεις και όχι τα κοινωνικά επιδόματα, μειώνεται στο 24,7%. Το ποσοστό κινδύνου φτώχειας μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις ανέρχεται σε 19,6%, ως εκ τούτου διαπιστώνεται ότι τα κοινωνικά επιδόματα συμβάλλουν στη μείωση του ποσοστού του κινδύνου φτώχειας κατά 5,1 ποσοστιαίες μονάδες ενώ, εν συνεχεία, οι συντάξεις κατά 23,5 ποσοστιαίες μονάδες. Το σύνολο των κοινωνικών μεταβιβάσεων μειώνει το ποσοστό του κινδύνου φτώχειας κατά 28,6 ποσοστιαίες μονάδες.

Η πολιτική αντιπαράθεση και η ερμηνεία

Τα στοιχεία προκάλεσαν προβληματισμό και πυρδότησαν πολιτική αντιπαράθεση, καθώς σε απάντηση της έντονης κριτικής που άσκησε η Έφη Αχτσιόγλου, βουλευτής Επικρατείας και τομεάρχης Οικονομικών της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία, τα Υπουργεία Οικονομικών και Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων εξέδωσαν ανακοίνωση ερμηνεύοντας την επιδείνωση των δεικτών ως αποτέλεσμα της κρίσης της πανδημίας τονίζοντας ότι τα στοιχεία δεν προσφέρονται για διαχρονικές συγκρίσεις. Ενδεικτικά σημειώνεται ότι παρά τη μεγάλη πτώση του ΑΕΠ κατά 9,0%, τα μέτρα στήριξης του εισοδήματος των νοικοκυριών που έλαβε η κυβέρνηση ήταν αποτελεσματικά και στήριξαν σχεδόν απόλυτα το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών (μείωση μόλις 0,9%). Σε ό,τι αφορά την αύξηση των δεικτών φτώχειας και ανισότητας που καταγράφεται για το έτος 2020, αυτή είναι συγκυριακή και οφείλεται στην δομή της ελληνικής οικονομίας. Μεταξύ άλλων σημειώνεται ότι λόγω της οριζόντιας παροχής οικονομικής βοήθειας ύψους 534 ευρώ το μήνα σε μεγάλο αριθμό εργαζομένων οι οποίοι τέθηκαν σε αναστολή, τα εισοδήματα μίας σχετικά μικρής ομάδας νοικοκυριών που ήταν κοντά στη γραμμή φτώχειας υποχώρησαν κάτω από αυτή, αυξάνοντας το ποσοστό φτώχειας.

Ωστόσο, σύμφωνα με την κυβέρνηση, το 2021 η οικονομία ανέκαμψε, με ρυθμό ανάπτυξης 8,3% και η απασχόληση αυξήθηκε κατά περίπου 200.000, ξεπερνώντας για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια το φράγμα των 4 εκατομμυρίων. Έτσι, σύμφωνα με την ίδια έρευνα, και με έτος αναφοράς το 2021, το ποσοστό του πληθυσμού σε υλική στέρηση που είχε αυξηθεί ελαφρά από 16,2% το 2019 σε 16,6% το 2020, το 2021 καταγράφει σημαντική μείωση σε 14,8%. Αυτή η εξέλιξη, σύμφωνα με το κυβερνητικό επιτελείο, προδικάζει και την πλήρη αναστροφή της αύξησης των δεικτών φτώχειας και ανισότητας που καταγράφηκε το 2020, για το έτος 2021, όταν τα σχετικά στοιχεία εισοδήματος γίνουν διαθέσιμα.