Ποιο είναι τελικά το μέλλον του βιβλίου στην Ελλάδα;
Η επικεφαλής των εκδόσεων «Κριτική», Μάγγη Μίνογλου, δίνει τις δικές της απαντήσεις για την κρίσιμη περίοδο που περνά ο χώρος.
Ένας από τους κλάδους που έχουν πληγεί ανεπανόρθωτα από την κρίση είναι αναμφίβολα αυτός του βιβλίου. Στην Ελλάδα τα στοιχεία είναι απογοητευτικά καθώς κάθε χρόνο οι Έλληνες αναγνώστες, σε σύγκριση με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους, διαβάζουν ολοένα και λιγότερα βιβλία. Ιστορικά βιβλιοπωλεία βάζουν λουκέτα ενώ απειλείται σημαντικά η βιωσιμότητα εκδοτικών οίκων που πασχίζουν να προσελκύσουν ένα αναγνωστικό κοινό που επιλέγει να διαβάζει τα αγαπημένα του συγγράμματα στην ηλεκτρονική τους μορφή.
Επί τρεις δεκαετίες οι εκδόσεις «Κριτική», στο τιμόνι των οποίων βρίσκεται η Μάγγη Μίνογλου, βάζουν το δικό τους λιθαράκι στον θαυμαστό κόσμο του βιβλίου, προσφέροντας γνώση στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό μέσα από συνεργασίες με σημαντικούς Έλληνες και ξένους συγγραφείς. Σε αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στο fortunegreece.com, η Μάγγη Μίνογλου επισημαίνει πως στο πέρασμα του χρόνου έχουν συντελεστεί σημαντικές αλλαγές που είχαν ως αποτέλεσμα το κλείσιμο αλυσίδων, την αποχώρηση ιστορικών εκδοτών από την ενεργό δράση και τη μετατόπιση των προτιμήσεων του αναγνωστικού κοινού. «Η τεχνολογία έκανε πιο εύκολη την παραγωγή κι έφερε στο προσκήνιο το ηλεκτρονικό βιβλίο. Δυστυχώς, το τοπίο , τα τελευταία οκτώ χρόνια, παραμένει θολό και το στοίχημα είναι πια ν’ αποφύγουμε τους Λαιστρυγόνες και τους Κύκλωπες» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Η ίδια αποκαλύπτει πως η επιχειρηματική ενασχόλησή της με το βιβλίο ήταν συνειδητή επιλογή, καθώς αποφάσισε να δραστηριοποιηθεί επαγγελματικά σε έναν κλάδο που είχε ως αντικείμενο, αυτό που αγαπά περισσότερο, το βιβλίο. «Ακολουθώντας τα χνάρια άλλων σπουδαίων εκδοτών, ξεκίνησα κι εγώ με μεράκι, δειλά στην αρχή, με βιβλία αξιόλογων συγγραφέων, σε μια εποχή που δεν υπήρχε ο σημερινός πληθωρισμός τίτλων. Σήμερα χαίρομαι που προχώρησα σ’ αυτή την κατεύθυνση, τολμώντας και σε νέους τομείς, με γνώμονα τις ποιοτικές επιλογές».
Όσο για το πώς βλέπει να εξελίσσονται τα πράγματα στο εγγύς μέλλον και αν επιβεβαιωθούν οι φόβοι περί αφανισμού του βιβλίου έτσι όπως το γνωρίζουμε, η Μάγγη Μίνογλου απαντά πως τα μεγέθη έχουν συρρικνωθεί αισθητά, τονίζει, ωστόσο, πως οι σοβαροί και οργανωμένοι «παίκτες» δεν απειλήθηκαν, αλλά συνεχίζουν ακάθεκτοι το έργο τους. «Είναι αξιοπρόσεκτο ότι ο κλάδος εμπλουτίζεται, ειδικά τα τελευταία χρόνια, από νέους ικανότατους εκδότες με καταπληκτικές επιλογές. Πιστεύω πως το e-book δεν απειλεί το βιβλίο και πως θα λειτουργήσει παράλληλα και συμπληρωματικά για κάποια είδη βιβλίων, κυρίως χρηστικών».
«Ήταν αναμενόμενο το κλείσιμο του Ελευθερουδάκη»
Σχολιάζοντας το κλείσιμο του βιβλιοπωλείου του Ελευθερουδάκη, η Μάγγη Μίνογλου χαρακτηρίζει την έκβαση ως αναμενόμενη, κυρίως λόγω κακοδιαχείρισης και αλαζονείας προς τους προμηθευτές. «Έρχεται μοιραία η ώρα της αλήθειας. Βλέπω επίσης τελευταία ότι, μέσα στην κρίση, οι εστίες συζήτησης, ζύμωσης και διάδοσης του καλού βιβλίου είναι τα μικρά ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία της Αθήνας και της περιφέρειας. Δεν είναι κάτι καινούργιο αυτό, έχει ειπωθεί ήδη. Είναι ωστόσο παρήγορο και ελπιδοφόρο ότι οι άνθρωποι που τα δημιούργησαν τρέφουν πραγματική αγάπη για το βιβλίο. Τέλος, μια παράπλευρη σκέψη. Με εντυπωσιάζει που η είδηση για το κλείσιμο του Ελευθερουδάκη παρουσιάστηκε ως έκπληξη και σοκ σε μια περίοδο που έχουμε καθημερινά απανωτές συγκλονιστικές ειδήσεις».
Να δημιουργηθούν «λέσχες ανάγνωσης» στα σχολεία
Αλήθεια πόσο εξοικειωμένοι είναι οι Έλληνες με το διάβασμα και τι είδους βιβλία προτιμούν να διαβάζουν στον ελεύθερο τους χρόνο; Η Μάγγη Μίνογλου εξηγεί πως για την εξοικείωση, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ύπαρξη ενός περιβάλλοντος οικογενειακού και σχολικού, τέτοιου ώστε να φέρνει από νωρίς τα παιδιά σε επαφή με την ανάγνωση βιβλίων που να κεντρίζουν τη φαντασία και να μιλούν στην ψυχή τους. «Αυτό δεν γίνεται, ούτε και σήμερα, σε ικανοποιητικό βαθμό. Και είναι μια αναντιστοιχία μεταξύ της πλούσιας παραγωγής που παρατηρείται τις τρεις τελευταίες δεκαετίες στην Ελλάδα και ανεπαρκούς διάδοσης του βιβλίου. Μια ιδέα θα ήταν να γίνουν «λέσχες ανάγνωσης» στα σχολεία, ιδιωτικά και δημόσια. Η εξοικείωση είναι η αφετηρία. Μετά επικρατούν κριτήρια ενδιαφέροντος και κλίσης του καθενός».
Έργα όπως το «Διαβάζοντας στη Χάννα» του Bernhard Schlink, η «Ελληνική ιδιαιτερότητα» του Κορνήλιου Καστοριάδη, η «Εισαγωγή στην οικονομική» του David Begg, η «Μικροοικονομική» του Hal Varian, η «Διεθνής οικονομική» του Paul Krugman, ο «Βιβλιοπώλης της Καμπούλ» της Seierstad, η «Ηγεσία» του Δημήτρη Μπουραντά, καθώς και η «Κοινωνιολογία» των Carolyn Kroehler και Michael Hughes, συγκαταλέγονται στους τίτλους των εκδόσεων «Κριτική» που καταγράφουν τις υψηλότερες πωλήσεις και έχουν μαγέψει το ελληνικό αναγνωστικό κοινό.
«Οι εκδόσεις «Κριτική» κινούνται σε ένα ευρύ φάσμα αναγνωσμάτων που έρχονται να καλύψουν όχι κενά, αλλά αναγνωστικά γούστα και πραγματικές γνωστικές ανάγκες. Τα τελευταία δύο χρόνια, με το εντατικότερο άνοιγμά μας στη λογοτεχνία, ο κόσμος αγάπησε το «Επιχειρηματικό κράτος» της Mariana Mazzucato, το πρώτο μας graphic novel «Σούπερκραχ» του Darryl Cunningham, τη «Γυναίκα στη σκάλα» του B. Schlink, την «Πλατεία Ηρώων» του Thomas Bernhard, το «Βερολίνο, γεια» του πρωτοεμφανιζόμενου στην Ελλάδα Wolfgang Herrndorf και, φυσικά, τη «Σκούπα και το σύστημα», το πρώτο μυθιστόρημα της λαμπρής γραφίδας του David Foster Wallace».
Παράλληλα, η κ. Μίνογλου επισημαίνει πως στις μέρες μας υπάρχουν πολύ καλοί Έλληνες πεζογράφοι και πως η ομάδα των εκδόσεων «Κριτική», όπως όλοι οι εκδότες, έχει διαμορφώσει το δικό της αισθητικό κριτήριο, το οποίο εξελίσσεται και απολήγει στις επιλογές της. «Προσπαθούμε να εκδίδουμε βιβλία που απαντούν στις αναζητήσεις του σημερινού ανθρώπου – αρκετά διαφορετικού από τον χθεσινό, αλλά που βιώνει ενδεχομένως παρόμοιες καταστάσεις με αυτές που κυριάρχησαν σε άλλες χώρες, άλλες εποχές».
Προσεχώς αναμένεται να κυκλοφορήσει το δεύτερο graphic novel «Μαθαίνω να επιπλέω». Πρόκειται για την ιστορία επιτυχίας μίας startup που συνδυάζει κείμενο και ονειρικές εικόνες. Επίσης, στο πεδίο της γερμανόφωνης λογοτεχνίας, το βιβλίο «Απόκρυφο Βερολίνο», του Franz Hessel, ίσως η πιο ατμοσφαιρική μεταφορά στη δεκαετία του ‘20 της γερμανικής μητρόπολης. Αλλά και το «Περιστέρια στη χλόη», του Wolfgang Koeppen, ένα σπουδαίο μυθιστόρημα για το κλίμα του φόβου και της θέλησης για ζωή με φόντο τα συντρίμμια της ηττημένης Γερμανίας, όπως επίσης μια ανθολογία για την Αγάπη από το έργο του Γιώργου Χειμωνά.
