Πυρκαγιές: Πλήγμα για τις τοπικές οικονομίες και το ΑΕΠ
Με τις πυρκαγιές να λαμβάνουν διαστάσεις σε πλήθος περιοχών της χώρας έχει σημάνει καμπανάκι (αν όχι συναγερμός) για την υποβάθμιση της ατμόσφαιρας, τους κινδύνους πλημμυρών αλλά και το πλήγμα για τις τοπικές οικονομίες, που είναι δύσκολο να εκτιμηθεί, με πάνω από μισό εκατ. στρέμματα αγροδασικών εκτάσεων να έχουν ήδη αποτεφρωθεί το 2023 πριν τις πυρκαγιές του Αυγούστου.
Οικότοποι σε εθνικούς δρυμούς και περιοχές της Πελοποννήσου, της Εύβοιας, της Αττικής, της Βόρειας Ελλάδας, που σήμερα κατακαίγονται, θα χρειαστούν πολλά χρόνια για να ανακάμψουν και ορισμένοι ίσως να μην επανέλθουν ποτέ στην προηγούμενη κατάσταση. Αν και η στήριξη της ΕΕ σε πυρόπληκτες περιοχές και χώρες είναι σημαντική και αποτυπώνεται στις δράσεις του ευρωπαϊκού μηχανισμού πολιτικής προστασίας όπως και στα χρηματοδοτικά εργαλεία συμπεριλαμβανομένου του Ταμείου Ανάκαμψης, οι οικονομικές απώλειες είναι δεδομένες.
Ας σημειωθεί ότι τα στοιχεία για την ανάπτυξη είναι σήμερα ενθαρρυντικά και πρόκειται να επιβεβαιωθούν επισήμως με τις ανακοινώσεις των τριμηνιαίων εθνικών λογαριασμών για το β’ τρίμηνο (προσωρινά στοιχεία) από την ΕΛΣΤΑΤ στις 6 Σεπτεμβρίου. Αναμένεται αύξηση του ΑΕΠ πάνω από το 2,1% του α’ τριμήνου (2,5% έχει προβλέψει πρόσφατη έκθεση της Εθνικής Τράπεζας) με θετική επίδραση από την υποχώρηση των τιμών ενέργειας, την αύξηση της απασχόλησης και του τουρισμού.
Καταβάλλεται ωστόσο συστηματική προσπάθεια για την δημοσιονομική σταθερότητα στην οποία έχει επιπτώσεις η κλιματική αλλαγή όπως έχει επισημάνει και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας. Οι μακροοικονομικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στο ΑΕΠ συνδέονται με τις διαταραχές στην προσφορά και τη ζήτηση της οικονομίας που προκαλούνται από τις κλιματικές ανατροπές. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα επηρεάζουν αρνητικά τις παραγωγικές δυνατότητες του πρωτογενούς τομέα, προκαλούν απώλειες στον κεφαλαιακό εξοπλισμό, τις υποδομές και τα περιουσιακά στοιχεία (όπως π.χ. κτιριακό εξοπλισμό), ενώ επηρεάζουν αρνητικά την παραγωγικότητα της εργασίας, το εισόδημα και την απασχόληση, τον πλούτο και, κατά συνέπεια, την κατανάλωση, τις επενδύσεις και την οικονομική μεγέθυνση. Αξίζει επίσης να επισημανθεί η επίπτωση στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (μέσω π.χ. των μεταβολών στις επενδύσεις υποδομών) ως αποτέλεσμα των ακραίων κλιματικών συνθηκών ιδιαίτερα στον τουρισμό.
Πλήγμα για το ΑΕΠ σε περιφερειακό επίπεδο
Έρευνα για τον αντίκτυπο των πυρκαγιών στη Νότια Ευρώπη που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο σε επιστημονικό περιοδικό του οργανισμού Elsevier διαπιστώνει ότι η αρνητική επίδραση των πυρκαγιών στον ετήσιο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ σε περιφερειακό επίπεδο κυμαίνεται από 0,11 έως 0,18% σε 8 χρόνια. Ας σημειωθεί ότι μελετήθηκαν γεγονότα πυρκαγιών μέχρι το 2018, πριν την κλιμάκωση των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης τα τελευταία χρόνια.
Οι μετρήσεις δείχνουν ετήσιες οικονομικές απώλειες για τη Νότια Ευρώπη της τάξης των 13-21 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με τους συντάκτες της μελέτης Sarah Meier, Robert J.R. Elliot και Eric Strobl, που μελέτησαν τις πυρκαγιές σε Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία και Ελλάδα από το 2011 έως το 2018, η επίδραση στα κρίσιμα χρόνια, με τις περισσότερες πυρκαγιές και τις μεγαλύτερες σε έκταση καταστροφές, μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ κατά περίπου 3,3–4,8%.
Οι επιπτώσεις στην απασχόληση είναι ετερογενείς. Κλάδοι όπως χονδρικό και λιανικό εμπόριο, μεταφορές, καταλύματα και δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών εστίασης αντιμετωπίζουν αρνητική επίδραση στην απασχόληση 0,09–0,15%, πιθανώς ως αποτέλεσμα διαταραχών που σχετίζονται με τον τουρισμό. Αντίθετα, τα αποτελέσματα δείχνουν θετική επίδραση των πυρκαγιών στην αύξηση της απασχόλησης σε περιφερειακό επίπεδο κατά 0,13–0,22% σε τομείς που περιλαμβάνουν χρηματοοικονομικές, ασφαλιστικές και κτηματομεσιτικές δραστηριότητες, καθώς και οικοδομικές δραστηριότητες για βραχύ διάστημα.
Αν και δεν προβλέπεται ότι οι τουρίστες θα πάψουν να επισκέπτονται την Ελλάδα, την Ιταλία ή την Ισπανία εξαιτίας των πυρκαγιών και των επιπτώσεών τους στο τοπίο διαπιστώνεται ότι οδηγούν σε σημαντική μείωση του ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ σε περιφερειακό επίπεδο για τη Νότια Ευρώπη. Επίσης, αν και οι πυρκαγιές αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των μεσογειακών τοπίων για αιώνες, η ένταση των φαινομένων τα τελευταία χρόνια δημιουργεί προβληματισμούς σχετικά με την επάρκεια των μηχανισμών μετριασμού και πρόληψης. Οι οικονομικές αλληλεξαρτήσεις και η αναποτελεσματικότητα σε τοπία επιρρεπή σε πυρκαγιές καθιστούν τη διαχείριση των πυρκαγιών εξαιρετικά περίπλοκη. Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ζημιές από πυρκαγιές θα γίνονται ολοένα πιο σημαντικές στο μέλλον φαίνεται να απαιτείται επαναξιολόγηση των στρατηγικών για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των περιφερειακών οικονομιών.
