Πλήγμα για το Μεταναστευτικό: Εκτός στόχων το ευρωπαϊκό ταμείο για την Αφρική
Το καταπιστευματικό ταμείο έκτακτης ανάγκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Αφρική (EUTF), που δημιουργήθηκε με στόχο την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της αστάθειας, της παράτυπης μετανάστευσης και των εκτοπισμών στην αφρικανική ήπειρο, βρίσκεται στο επίκεντρο αυστηρής κριτικής από το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ). Μια νέα έκθεση καταδεικνύει ότι το ταμείο δεν επικεντρώνεται επαρκώς στις βασικές του προτεραιότητες και οι επιδόσεις του παραμένουν κατακερματισμένες.
Το EUTF, που συστάθηκε το 2015 ως αντίδραση στην κορύφωση των μεταναστευτικών ροών από την Αφρική προς την Ευρώπη, έχει λάβει μέχρι στιγμής περισσότερα από 5 δις. ευρώ για την υποστήριξη έργων που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα αναπτυξιακών, ανθρωπιστικών και ασφαλείας ζητημάτων. Ωστόσο, σύμφωνα με την έκθεση του ΕΕΣ, τα έργα αυτά δεν φαίνεται να συνεισφέρουν ουσιαστικά στην αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της αστάθειας και της παράτυπης μετανάστευσης, ενώ οι κίνδυνοι παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παραμένουν σημαντικοί.
«Η αποσπασματική στήριξη, χωρίς στρατηγική στόχευση, δεν εγγυάται αποτέλεσμα», δήλωσε η Bettina Jakobsen, μέλος του ΕΕΣ και αρμόδια για την έκθεση. Παρά τις αρχικές προθέσεις, τα αποτελέσματα του ταμείου παρουσιάζουν σοβαρά ελλείμματα ως προς την ακρίβεια και την αποτελεσματικότητα. Η έκθεση αποκαλύπτει ότι οι επιδόσεις των έργων διογκώνονται συχνά, χωρίς να αναδεικνύεται η πραγματική συμβολή τους στην σταθεροποίηση των περιοχών δράσης και τη μείωση των μεταναστευτικών πιέσεων.
Μία από τις βασικές κριτικές του ΕΕΣ είναι ότι η χρηματοδότηση του ταμείου παραμένει κατακερματισμένη, με τους πόρους να κατανέμονται σε υπερβολικά μεγάλο αριθμό έργων χωρίς σαφή στρατηγικό προσανατολισμό. Παράλληλα, η παρακολούθηση των επιτευγμάτων αποδεικνύεται αναποτελεσματική, με τους δείκτες που χρησιμοποιούνται να μην παρέχουν επαρκή στοιχεία για τη βιωσιμότητα των αποτελεσμάτων.
Ένας ιδιαίτερος τομέας ανησυχίας είναι η διαχείριση των κινδύνων για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Παρά τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να αναπτύξει νέες προσεγγίσεις, η έκθεση αναφέρει ότι δεν έχουν εφαρμοστεί επίσημες διαδικασίες για την καταγραφή και διερεύνηση καταγγελιών, καθιστώντας δύσκολη την αξιολόγηση της πραγματικής κατάστασης στο πεδίο.
Η Λιβύη, όπου το EUTF εφαρμόζει μια νέα μέθοδο παρακολούθησης των κινδύνων για τα ανθρώπινα δικαιώματα από τρίτους, αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση της πρόκλησης που αντιμετωπίζει το ταμείο στην αντιμετώπιση ευμετάβλητων και επικίνδυνων καταστάσεων. Αν και η προσέγγιση αυτή παρέχει πολύτιμες πληροφορίες, η απουσία ενός οργανωμένου συστήματος καταγραφής καταγγελιών και αξιολόγησης των αποτελεσμάτων περιορίζει σημαντικά την αποτελεσματικότητά της.
Στο πλαίσιο αυτό, το ΕΕΣ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λάβει άμεσα μέτρα για τη βελτίωση της στόχευσης και της παρακολούθησης των έργων που χρηματοδοτούνται από το ταμείο. Ειδικότερα, προτείνει τη βελτίωση της γεωγραφικής στόχευσης, την ενίσχυση της τεκμηριωμένης συλλογής πληροφοριών και τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού συστήματος για την καταγραφή και διερεύνηση των καταγγελιών.
Η έκθεση του ΕΕΣ αποτελεί μια σημαντική υπενθύμιση της ανάγκης για μια πιο στοχευμένη και στρατηγική χρήση των πόρων του EUTF. Καθώς το ταμείο πλησιάζει το τέλος της λειτουργίας του το 2025, οι επικρίσεις αυτές εγείρουν σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τη μελλοντική κατεύθυνση της χρηματοδότησης της ΕΕ για την ανάπτυξη και τη σταθεροποίηση στην Αφρική. Η επαναξιολόγηση των προτεραιοτήτων και η ενίσχυση των μέτρων διαφάνειας και λογοδοσίας είναι επιτακτική, αν η ΕΕ επιθυμεί να πετύχει πραγματικά αποτελέσματα στη διαχείριση της μετανάστευσης και της ασφάλειας στην αφρικανική ήπειρο.
