Πορεία προς νέο μνημόνιο χωρίς χρέος

Το έγγραφο του ESM, που παρουσιάστηκε στο Eurogroup της περασμένης Δευτέρας και περιγράφει ως βασικό σενάριο για την ελάφρυνση του χρέους τη… μη ελάφρυνση, δείχνει την επόμενη ημέρα μετά το πέρας του τρίτου Μνημονίου. Ουσιαστικά, Ευρωπαίοι και ΔΝΤ δείχνουν να συμφωνούν σε ένα ιδιότυπο καθεστώς, σύμφωνα με το οποίο το ΔΝΤ θα είναι «με το ένα πόδι μέσα στο πρόγραμμα», χωρίς να βάλει χρήματα και θα αποφασίσει εάν εκταμιεύσει νέο δάνειο μόνο στο τέλος του τρέχοντος Μνημονίου τον Αύγουστο του 2018. Η «μεσοβέζικη» αυτή λύση, επιτρέπει στη Γερμανία να πάει στις εθνικές της εκλογές χωρίς να έχει κάνει καμία παραχώρηση στην Αθήνα και παράλληλα, έχοντας διασφαλίσει την υπερενισχυμένη εποπτεία του ΔΝΤ στο πρόγραμμα.

Για την Ελλάδα, είναι, όπως τη χαρακτήρισε και ο ίδιος ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος κατά τη διάρκεια  του Eurogroup και, όπως αποκαλύπτουν τα πρακτικά της ταραχώδους συνεδρίασης, η «χειρότερη των χειροτέρων» λύση, αφού δεν μειώνει το χρέος, δεν καθιστά εφικτή την ένταξη των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης και δεν ανοίγει το δρόμο προς τις αγορές, καθώς παρατείνει την αβεβαιότητα.

Υπάρχει όμως και μία ακόμη παράμετρος την οποία ο υπουργός Οικονομικών δεν ανέφερε. Είναι η βεβαιότητα ενός πολυετούς νέου μνημονίου, που θα ελέγχει τα πρωτογενή πλεονάσματα και τους δημοσιονομικούς στόχους, προκειμένου να μην καθίσταται αναγκαία η ελάφρυνση του χρέους. Το «σκηνικό από το μέλλον» περιγράφεται καθαρά στο έγγραφο του ESM για το χρέος. Όπως αναφέρουν οι τεχνοκράτες του Ευρωμηχανισμού Στήριξης, εάν η Ελλάδα καταφέρει να παρουσιάσει πρωτογενή πλεονάσματα άνω του 3% για τα επόμενα 20 έτη, τότε δεν θα υπάρχει καμία ανάγκη για περαιτέρω ελάφρυνση του ελληνικού χρέους. Το σενάριο αυτό ενισχύει και η Γερμανική Ομοσπονδιακή Τράπεζα (Bundesbank), η οποία, με έκθεσή της, που δημοσιεύτηκε μόλις την Παρασκευή, υποστηρίζει πως «οι δημοσιονομικοί στόχοι, που έχουν τεθεί δεν είναι πολύ απαιτητικοί και εάν τηρηθούν, δεν υπάρχει ανάγκη για νέα ελάφρυνση χρέους». Η Bundesbank χρησιμοποιεί, μάλιστα, την ίδια επιχειρηματολογία με τον ESM, υποστηρίζοντας πως δεν είναι παράλογα τα πλεονάσματα της τάξεως του 3,5% του ΑΕΠ επί πολλά συνεχόμενα έτη και επικαλείται τα παραδείγματα της Φινλανδίας, της Δανίας, του Βελγίου και της Ιταλίας.

Με βάση το σενάριο αυτό, η Ελλάδα, εφόσον πετύχει όλους τους δημοσιονομικούς στόχους του τρίτου Μνημονίου, θα βρεθεί το 2018 αντιμέτωπη με δύο επιλογές, όπως περιγράφουν Ευρωπαϊκές πηγές:

-Η πρώτη επιλογή είναι οι Ευρωπαίοι και το ΔΝΤ να υποστηρίξουν πως «εφόσον οι στόχοι επιτυγχάνονται και η χώρα έχει πλεονάσματα της τάξεως του 3,5% του ΑΕΠ, δεν απαιτείται περαιτέρω ελάφρυνση του χρέους, αλλά τήρηση των δημοσιονομικών κανόνων και συνέχιση των μεταρρυθμίσεων.

-Η δεύτερη επιλογή θα ενεργοποιηθεί σε περίπτωση που η Ελλάδα δεν μπορέσει να επιτύχει τους στόχους και απαιτείται ελάφρυνση χρέους. Σε αυτή την περίπτωση θα κληθεί το ΔΝΤ να εισφέρει νέα κεφάλαια, με νέο δάνειο, αλλά και την υπογραφή ενός νέου Μνημονίου με την Αθήνα.

Και στα δύο σενάρια, το ΔΝΤ θα είναι ο «υπέρτατος ελεγκτής», αναφέρουν οι ίδιες πηγές, αφού θα ελέγχει κατά πόσο τηρούνται οι δεσμεύσεις και επιτυγχάνονται οι δημοσιονομικοί στόχοι.

Εφόσον , μάλιστα, οι στόχοι αφορούν στα πλεονάσματα που περιγράφονται από τον ESM, της τάξεως του 3-3,5% έως το 2038 και στη συνέχεια 2,2% έως το 2060, η επιτήρηση θα αφορά σε πολλές δεκαετίες, ακόμη κι αν δεν έχει την ίδια μορφή των τρίμηνων ελέγχων σε όλη της τη διάρκεια.

Ήδη, οι περισσότεροι επενδυτικοί οίκοι εκτιμούν πως η Ελλάδα οδεύει αναπόφευκτα σε τέταρτο Μνημόνιο, μετά τα μέσα του 2018. Μάλιστα, όπως αναφέρουν οι αναλυτές, οι Ευρωπαίοι δεν θα χρειαστεί να δεσμεύσουν νέα κεφάλαια, καθώς τα κεφάλαια του δανείου του ESM των 86 δις. ευρώ του τρίτου Μνημονίου δεν θα χρησιμοποιηθούν έως το τέλος του προγράμματος, αφού οι αξιολογήσεις καθυστερούν έως και ένα έτος. Όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά πηγές των θεσμών «κλείνουμε μία αξιολόγηση το χρόνο», υπενθυμίζοντας ότι από τον Αύγουστο του 2015, όταν υπεγράφη το τρίτο Μνημόνιο, Ελλάδα και δανειστές έπρεπε να έχουν ολοκληρώσει έξι τρίμηνες αξιολογήσεις. Αντ’ αυτού, «παλεύουν ακόμη να ολοκληρώσουν τη δεύτερη», συμπληρώνουν οι ίδιες πηγές.

Λιμνάζουν τα κεφάλαια του τρίτου μνημονίου

Οι καθυστερήσεις στις αξιολογήσεις, έχουν οδηγήσει στην ελάχιστη απορρόφηση των κονδυλίων, που έχουν εγκρίνει οι Ευρωπαίοι, στραγγίζοντας ουσιαστικά την πραγματική οικονομία. Από τα 86 δις. ευρώ του δανείου του ESM προς την Ελλάδα, στο πλαίσιο του τρίτου Μνημονίου έχουν εκταμιευθεί μόλις 31,8 δις. ευρώ.

Συγκεκριμένα, με την ολοκλήρωση της συμφωνίας για τη σύναψη του τρίτου Μνημονίου και την επεισοδιακή ψήφισή του στη Βουλή, η Ελλάδα έλαβε:

13 δις. ευρώ στις 20 Αυγούστου του 2015,

2 δις. ευρώ στις 24 Νοεμβρίου του 2015, μετά την υλοποίηση της πρώτης δέσμης των οροσήμων (milestones),

1 δις. ευρώ στις 23 Δεκεμβρίου του 2015, μετά την υλοποίηση και έγκριση της δεύτερης δόσης των οροσήμων (milestones)

5,4 δις. ευρώ για την ανακεφαλαιοποίηση των τεσσάρων συστημικών τραπεζών από τα 25 δις. ευρώ, που έχουν δεσμευθεί στον ESM για το σκοπό αυτό.

Στο πλαίσιο της πρώτης αξιολόγησης, που ολοκληρώθηκε στις 24 Μαϊου του 2016, η Ελλάδα έλαβε άλλα 7,5 δις. ευρώ τον Ιούνιο του 2016 και 2,8 δις. ευρώ για την εξόφληση ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου σε ιδιώτες, τον Σεπτέμβριο του 2016, με υλοποίηση οροσήμων (milestones).

Πηγή: Ελευθερία