Πορτογαλία: Κρίση, προσαρμογή και ο δρόμος προς την βιώσιμη ανάπτυξη

Τις εμπειρίες του από την κρίση της Πορτογαλίας, και τις συγκρίσεις με την Ιρλανδία μετέφερε ο Dr. Carlos Costa, Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της Πορτογαλίας και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, μιλώντας στο 4^ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών.

Ο κ. Κώστας Μητρόπουλος, Executive Director της PwC ξεκίνησε, ευχαριστώντας και συστήνοντας τον Dr.  Carlos Costa, λέγοντας πως λόγω θέσης, είχε κι εκείνος προσωπική εμπλοκή στην κρίση της Πορτογαλίας – περίπτωση που προκαλεί εύλογες συγκρίσεις με την Ελλάδα.

Ο κ. Costa, αφού εξέφρασε τις ευχαριστίες του στους διοργανωτές, έκανε μία σύντομη αναφορά στην κατάσταση ανάκαμψης και ανάπτυξης της πορτογαλικής οικονομίας.

Όπως τόνισε, ο τραπεζικός τομέας είναι πλέον πιο δυνατός ενώ έχουν αυξηθεί οι εξαγωγές τα τελευταία χρόνια. Ο ίδιος έκανε ιδιαίτερη μνεία στα πολλαπλά σφάλματα από πολλούς συντελεστές που έγιναν από το 1995 έως το 2007 αλλά και την αντίδραση των κεφαλαιακών αγορών κατά την είσοδο της χώρας στην ενιαία αγορά.

Όπως εξήγησε, υπήρξε μεγάλη αύξηση του χρέους και στον εταιρικό τομέα, με αποτέλεσμα οι κλάδοι να έχουν υψηλό ποσοστό χρέους. Γιατί; Αρχικά, λόγω οικονομικής κατάστασης της εποχής, αφού δεν ήταν εύκολο να εξασφαλίσει κανείς χρηματοδότηση («ήταν πιο φτηνό να δημιουργήσει κανείς χρέη» τόνισε χαρακτηριστικά). Στον εταιρικό τομέα υπήρξε αύξηση της απευθείας δραστηριότητας που αντιδρούσε στις ανάγκες του κράτους αλλά και μόχλευση στους άλλους τομείς των μη εμπορεύσιμων τομέων. Το αποτέλεσμα ήταν η μεγάλη αύξηση του χρέους και μείωση στο εσωτερικό, όπου εκεί ενώ η αποταμίευση εσωτερικά μειωνόταν, ο εταιρικός τομέας δεν αύξανε τις δυνατότητες αυτοχρηματοδότησής του.

Όπως ανέφερε ο κ. Costa, υπήρξαν χώρες, των οποίων το χρέος βρισκόταν πολύ υψηλά και υπήρχε δυσαναλογία χρηματοδότης από το εξωτερικό και χρήσης πόρων.

Συνέκρινε την περίπτωση Πορτογαλίας με εκείνη της Ιρλανδίας, λέγοντας πως η μεν πρώτη ξεκίνησε ως κρίση δημόσιου χρέους, ενώ στην Ιρλανδία η κρίση ξεκίνησε από τον τραπεζικό τομέα και είχε επιπτώσεις στο δημόσιο χρέος.

Στην περίπτωση της Πορτογαλίας χρειάστηκε να ζητηθεί πρόγραμμα βοήθειας ενώ, όπως υπερθεμάτισε ο κ. Costa, το μνημόνιο ετοιμάστηκε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα κι «έτσι μπορέσαμε να κάνουμε μία συμφωνία προτού φτάσουμε στην παύση πληρωμών και το χείλος του γκρεμού».

Ο κ. Costa εντόπισε ως βασικούς λόγους της επιτυχίας του προγράμματος αφενός την ανάληψη ευθύνης από τη νέα κυβέρνηση (η οποία ενστερνίστηκε και υλοποίησε το πρόγραμμα που είχε διαπραγματευτεί η προηγούμενη επιχειρησιακή κυβέρνηση), αφετέρου τη «σαφή αποδοχή από το λαό», καθώς υπήρξε η αναγνώριση πως ήταν κάτι που έπρεπε να γίνει. Όπως εξήγησε, προέκυψαν δυσκολίες μεταξύ των πολιτικών κομμάτων που δεν ήταν πρόθυμα να πληρώσουν το τίμημα της προσαρμογής – αλλά κι αυτό ήταν κάτι που ξεπεράστηκε.