Πώς αλλάζει το ίντερνετ η απόφαση του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου για τα πνευματικά δικαιώματα
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ είχαν έρθει σε συμφωνία στις αρχές Φεβρουαρίου με σκοπό οι μεγάλες ψηφιακές πλατφόρμες όπως το YouTube, το Facebook και το Google news, να μην επωφελούνται χρηματικά από άρθρα ή κομμάτια δημοσιογράφων και καλλιτεχνών χωρίς να τους αποδίδουν ένα δίκαιο αντίτιμο.
Η οδηγία Copyright για τα πνευματικά δικαιώματα στο διαδίκτυο υιοθετήθηκε από τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σε ψηφοφορία που έγινε στην Ολομέλεια, με 348 ψήφους υπέρ, 274 κατά και 36 αποχές.
Η μεταρρύθμιση αυτή για τα πνευματικά δικαιώματα παρουσιάστηκε από τον αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Άντρους Άνσιπ, το Σεπτέμβριο του 2016, αφού πρωτίστως είχε γίνει στόχος άνευ προηγουμένου άσκησης πιέσεων από την πλευρά των υποστηρικτών, όπως και των αντιπάλων, που ήταν κατά της ψήφισής της μέχρι και την τελευταία ημέρα.
Ο Άντρους Άνσιπ δήλωσε ότι η μεταρρύθμιση αυτή έχει οικονομικά διακυβεύματα, καθώς στόχος είναι να επιτρέψει στον Τύπο και τους καλλιτέχνες να λαμβάνουν ένα μέρος των εσόδων από τη δουλειά τους και τα έργα τους στο ίντερνετ. Σκοπός της κίνησης αυτής είναι να προσαρμοστεί η ευρωπαϊκή νομοθεσία για τα πνευματικά δικαιώματα στην ψηφιακή εποχή.
Ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Γαλλικού Πρακτορείου (AFP, Agence France-Press) δήλωσε χαρακτηριστικά ότι: «Η οδηγία, αν ενσωματωθεί σωστά, μπορεί να συμβάλει στο να διατηρηθεί το δημοσιογραφικό ερευνητικό ρεπορτάζ που όλα δείχνουν πως εξακολουθεί να είναι το καλύτερο μέσο για να καταπολεμηθεί η παραπληροφόρηση».
Στο άλλο στρατόπεδο, βέβαια, βρίσκονται αφενός οι γίγαντες της Silicon Valley και αφετέρου όσοι υποστηρίζουν ότι πρέπει να υπάρχει ελευθερία στο διαδίκτυο και όχι περιορισμός.
Η “μάχη” για τα άρθρα 11 και 13
Τα δύο σημαντικότερα σημεία της οδηγίας Copyright σχετίζονται με τα Άρθρα 11 και 13. Το άρθρο 11 υποχρεώνει τις διαδικτυακές πλατφόρμες που αναρτούν άρθρα ενημερωτικού και ειδησεογραφικού περιεχομένου, όπως η Google news, να συνάπτουν σύμβαση άδειας χρήσης του σχετικού υλικού από τον εκδότη. Η συμφωνία αυτή έχει ως στόχο την ενίσχυση της δυνατότης των κατόχων πνευματικών δικαιωμάτων να διαπραγματεύονται καλύτερες συμβάσεις για τη χρήση των έργων τους που εμφανίζονται σε διαδικτυακές πλατφόρμες. Το δεύτερο επίμαχο άρθρο 13, καθιστά υπεύθυνες τις πλατφόρμες αυτές σε περίπτωση που κάποιος χρήστης δημοσιεύσει οτιδήποτε (από κείμενο, φωτογραφία και βίντεο) χωρίς να έχει πληρώσει τα πνευματικά δικαιώματα.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τόνισε, επίσης, ότι η ελευθερία στο διαδίκτυο, όπως και στον πραγματικό κόσμο, θα εξακολουθήσει να υφίσταται εφόσον η άσκησή της δεν περιορίζει τα δικαιώματα άλλων και δεν είναι παράνομη.
Από την άλλη, στο κείμενο υπογραμμίζεται ότι η ανάρτηση έργων σε διαδικτυακές εγκυκλοπαίδειες, όπως στην Wikipedia, ή οι πλατφόρμες ανοιχτού λογισμικού, όπως το GitHub, θα εξαιρούνται αυτόματα. Οι νεοφυείς πλατφόρμες θα υπόκεινται σε πολύ ελαφρύτερες υποχρεώσεις σε σχέση με τις μεγάλες και καθιερωμένες πλατφόρμες.
Η συμφωνία αυτή, επιπλέον, θα διευκολύνει τη χρήση υλικού που προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα για έρευνα μέσω εξόρυξης κειμένου, ενώ θα είναι δυνατή και η δωρεάν χρήση προστατευόμενου περιεχομένου για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Θα αλλάξουν, λοιπόν, όλα στο ίντερνετ;
Για την ώρα δεν αλλάζει κάτι μέχρι η οδηγία να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ώστε να γίνει νόμος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα κράτη μέλη, που θα πρέπει να δώσουν την οριστική έγκρισή τους στη μεταρρύθμιση, θα έχουν δύο χρόνια για να ενσωματώσουν το κείμενο στο εθνικό δίκαιό τους μετά τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συνεπώς το κείμενο δεν τα τεθεί σε ισχύ παρά το 2021. Οι εταιρείες του διαδικτύου άλλωστε δεν έχουν ισχυρά κίνητρα να υπογράψουν δίκαιες συμβάσεις με τους κατόχους πνευματικών δικαιωμάτων, καθώς δεν έχουν καμία ευθύνη για το περιεχόμενο που αναρτούν οι χρήστες του. Αυτό βέβαια, δε θα μπορεί να εμποδίσει τους κατόχους πνευματικών δικαιωμάτων να διεκδικήσουν δίκαιες συμβάσεις αλλά και αμοιβές για την ψηφιακή εκμετάλλευση του υλικού τους.
