Πώς μπορεί ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός να βοηθήσει παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες
Στη σύγχρονη εποχή, που χαρακτηρίζεται από πολυπλοκότητα, αλλεπάλληλες κοινωνικοοικονομικές αλλαγές, έκρηξη της τεχνολογίας και συνεχείς προκλήσεις, οι νέοι και οι νέες καλούνται να εξοπλιστούν με πολλαπλές γνώσεις και να αναπτύξουν πολυποίκιλες δεξιότητες προκειμένου να ανταποκριθούν στο ταχύτατα μεταβαλλόμενο περιβάλλον.
Διεθνείς έρευνες αναδεικνύουν τον Χρηματοοικονομικό Αλφαβητισμό (Financial Literacy) ως βασική δεξιότητα των νέων στη Μετανεωτερική-Ψηφιακή εποχή του 21ου αιώνα, Ο Χρηματοοικονομικός Αλφαβητισμός ορίζεται ως ο «συνδυασμός ετοιμότητας, γνώσης, δεξιότητας, νοοτροπίας και συμπεριφοράς, που είναι απαραίτητος για τη σωστή λήψη χρηματοοικονομικών αποφάσεων με στόχο την επίτευξη ατομικής χρηματοοικονομικής ευημερίας» (Atkinson and Messy, 2012; G20, 2012) και αποτελεί κύριο παράγοντα της χρηματοοικονομικής ασφάλειας των πολιτών, αλλά και της ανάπτυξης των εθνικών οικονομιών τόσο σε αναπτυγμένες όσο και σε αναπτυσσόμενες χώρες.
Να επισημάνουμε εδώ ότι όπως όλες οι δεξιότητες αποκτώνται σταδιακά από την παιδική ηλικία μέσω της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, κατά τον ίδιο τρόπο αναπτύσσεται και ο Χρηματοοικονομικός Αλφαβητισμός (Χατζηγεωργίου, 2006).
Από την άλλη πλευρά, τα τελευταία χρόνια στον χώρο της εκπαίδευσης τα παιδιά που πάσχουν από το Σύνδρομο της Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ), διεθνώς γνωστό και ως Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD), αυξάνονται ραγδαία σε διεθνές επίπεδο. Η ΔΕΠ-Υ υφίσταται από την αρχαιότητα με πολλές και διαφορετικές εκδηλώσεις. Σύμφωνα με τις μελέτες της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (World Health Organization), που έχει καταρτίσει ένα διαγνωστικό και ταξινομικό σύστημα ψυχικών διαταραχών και διαταραχών της συμπεριφοράς με οικουμενική εφαρμογή (ICD-10), η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητα χαρακτηρίζεται ως διαταραχή της συμπεριφοράς και του συναισθήματος και θεωρείται μία από τις συχνότερες νευροαναπτυξιακές διαταραχές στην παιδική ηλικία. Σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο (DSM) της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (American Psychiatric Association, 1994), το οποίο διαθέτει σαφείς περιγραφές διαγνωστικών κατηγοριών σε ερευνητές και κλινικούς, υπάρχουν τρεις τύποι ΔΕΠ-Υ. Στον πρώτο τύπο είναι κυρίαρχες οι διαταραχές προσοχής‧ στον δεύτερο τύπο είναι εμφανείς η υπερκινητικότητα και η παρορμητικότητα‧ ο τρίτος είναι συνδυασμένος τύπος, στον οποίο ενυπάρχουν στοιχεία και των δύο προηγούμενων τύπων (Αγαπητού-Χαλμπέ, 2010).
Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής συμπερίληψης, είναι σημαντικό να υπάρχει το κατάλληλο εκπαιδευτικό υλικό σχετικά με τον Χρηματοοικονομικό Αλφαβητισμό, ώστε ο εκπαιδευτικός όντας ενημερωμένος για τον τρόπο αντιμετώπισης των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών, να το εφαρμόζει ανάλογα με την περίσταση.
Στη ψηφιακή εποχή που διερχόμαστε, έχουν προταθεί διάφορα και διαφορετικά ηλεκτρονικά παιγνίδια και εφαρμογές για την αντιμετώπιση της ΔΕΠ-Υ. Συγκεκριμένα στο πλαίσιο του Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού για παιδιά και εφήβους ηλικίας τεσσάρων έως δεκαεπτά ετών που χαρακτηρίζονται από ΔΕΠ-Υ, έχει κατασκευαστεί η εφαρμογή “Rooster Money” που έχει στόχο να τους/τις βοηθήσει στην εκμάθηση διαχείρισης των χρημάτων.
Δεδομένου ότι οι νέοι/νέες αυτοί/αυτές αντιμετωπίζουν πρόβλημα συγκέντρωσης, έντονη παρορμητικότητα και ανυπομονησία, η εν λόγω εφαρμογή περιλαμβάνει πρακτικούς τρόπους προκειμένου να αποκτήσουν από μικρή ηλικία «καλές συνήθειες» στην οικονομική διαχείριση. Ο μακροπρόθεσμος σκοπός του “Rooster Money” είναι η οικονομική ανεξαρτησία των ατόμων, όταν πλέον φύγουν από την πατρική κατοικία τους. Για την εγκατάσταση της εφαρμογής στο κινητό τηλέφωνο απαιτείται η εγγραφή του γονέα στην πλατφόρμα, στη συνέχεια τού αποστέλλεται ένα e-mail με τον σύνδεσμο αποδοχής του και εκείνος προχωρά στα επόμενα βήματα. Η συγκεκριμένη εφαρμογή είναι δωρεάν και είναι απαραίτητη η χρήση της αγγλικής γλώσσας. Η συγκεκριμένη εφαρμογή αφορά κινητά τηλέφωνα iOS, Android. (Πούλου, 2021).
Στην Ελλάδα, το «Ινστιτούτο Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού», που ως βασική του αποστολή του έχει την ανάπτυξη του Χρηματοοικονομικού Εγγραμματισμού στα παιδιά, μεταξύ πολλών άλλων δράσεων έχει δημιουργήσει την ιστοσελίδα «αξί@», με ασκήσεις, παιγνίδια, quiz και video για μαθητές και μαθήτριες της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Το πρωτοποριακό έργο του προσανατολίζεται σταδιακά και στον σχεδιασμό καινοτόμου ψηφιακού υλικού για τα παιδιά που πάσχουν από ΔΕΠ-Υ, με τη συνεργασία επιστημόνων της Ψηφιακής Τεχνολογίας, της Πληροφορικής και της Ιατρικής.
Είναι επείγουσα ανάγκη να βοηθήσουμε μέσω της εκπαίδευσης όλα τα παιδιά, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που παρουσιάζουν διάφορες διαταραχές, όπως η ΔΕΠ-Υ, ώστε να μπορούν να αντιμετωπίζουν το οικονομικό παρόν, χωρίς χρηματοοικονομικό άγχος και να προετοιμάζονται για ένα ασφαλές μέλλον. Να μην ξεχνάμε ότι η άγνοια βασικών χρηματοοικονομικών εννοιών και εργαλείων και η μη δυνατότητα κατανόησης σημαντικών οικονομικών ζητημάτων και λήψης αποφάσεων που αφορούν τη στέγαση, τον προϋπολογισμό και την εκπαίδευση οδηγεί σε αποκλεισμό των ατόμων από το κοινωνικό-οικονομικό σύστημα.
Η Δήμητρα Χατζηαγγελάκη είναι Διδάκτωρ Διοίκησης και Ηγεσίας της Εκπαίδευσης, Καθηγήτρια Φ.Ε. και Μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής του Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού
