Πώς μπορεί να εξελιχθεί η «μάχη» του νέου προϋπολογισμού της ΕΕ

Με την δημοσιοποίηση  του πρώτου εγγράφου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικού με τον πολυετή προϋπολογισμό της Ένωσης (2020-2027) , άρχισαν και οι πρώτες πολεμικές ανταποκρίσεις από το  «μέτωπο».  Ας προσπαθήσουμε να επισημάνουμε μερικά σημαντικά σημεία τριβών και συγκλίσεων στο εσωτερικό της Ένωσης, δηλαδή τα κράτη μέλη.

1. Λίγο πολύ όλα ήταν γνωστά από την δημοσίευση της «Λευκής Βίβλου» της Ένωσης, που εγκρίθηκε από το Συμβούλιο Κορυφής τον Μάρτιο του 2017, συμβολικά την ημέρα εορτασμού της ίδρυσής της. Τώρα ήρθε η ώρα του μετασχηματισμού της Ε.Ε., αναγκαίου για την αντιμετώπιση των κρίσεων που αντιμετώπισε από το 2007. Χρηματοοικονομική κρίση, κρίση ομολόγων, μεταναστευτική κρίση, λαϊκισμός, Brexit, και πρόσφατα στον απειλούμενο εμπορικό πόλεμο, είναι  τα πιο ορατά στοιχεία της εποχής μας σε μετάβαση και ανατροπές. Μετάβαση στην τέταρτη βιομηχανική επανάσταση: την ψηφιακή εποχή, που συνεπάγεται ανατροπές σε όλα τα πεδία της διεθνούς και εθνικής πολιτικής, των διεθνών σχέσεων και της παγκόσμιας ισορροπίας.

2. Η μάχη του προϋπολογισμού θα αρχίσει ουσιαστικά σε λίγες εβδομάδες, όταν η Επιτροπή ποσοτικοποιήσει τις επιμέρους προτάσεις της. Για την ώρα έχουμε μόνον έναν αριθμό: 1.11% του Ευρωπαϊκού ΑΕΠ. Αυτή είναι η αύξηση που προτείνει η Επιτροπή, που στην ουσία πρόκειται για μηδαμινή αύξηση σε σχέση με τον προηγούμενο κοινοτικό προϋπολογισμό, αντί για 1,20% που είχα εξαγγείλει ο Πρόεδρος Γιούνκερ στο Στρασβούργο, στο Ε. Κοινοβούλιο , πριν τρεις μήνες.

3. Στην ουσία η πρόταση μας λέει ότι η μείωση της καθαρής Βρετανικής συμμετοχής μετά το Brexit που αντιστοιχεί σε 100 δισ. ευρώ περίπου –την επταετία- και οι νέες προτεραιότητες που έχει επιλέξει το Συμβούλιο να χρηματοδοτήσει-Άμυνα και Ασφάλεια, Έρευνα και Τεχνολογία- θα καλυφθούν από μειώσεις στις σημερινές χρηματοδοτήσεις.

4. Αν σκεφτούμε ότι το 70% του κοινοτικού προϋπολογισμού απορροφάται από τις γεωργικές επιδοτήσεις και την πολιτική συνοχής, είναι προφανές ότι από αυτές τις δυο πολιτικές θα «κοπούν» τα αναγκαία χρήματα για την ενίσχυση των νέων προτεραιοτήτων. Να λοιπόν ένα πρώτο σημείο τριβής. Χώρες όπως η δική μας, αλλά και η Γαλλία ακόμη και η Γερμανία ήδη αντιμετωπίζουν την πρόταση με εξέγερση των ενδιαφερόμενων και ισχυρών συνδικάτων παραγωγών και κατασκευαστικών εταιρειών.

5. Η πρώτη και πιο βίαιη παρέμβαση προήλθε από την Ουγγαρία. Ο θριαμβευτής των πρόσφατων εκλογών κ. Όρμπαν δήλωσε ότι, ακόμη και ένα Ευρώ αν διατεθεί για τους μετανάστες θα προβάλει βέτο. Σημειώνουμε ότι ο προϋπολογισμό απαιτεί ομοφωνία των κρατών-μελών.

6. Δεν είναι μόνο αυτό το σημείο που ο νεοαυταρχικός ηγεμών , αλλά και άλλοι αντιδρούν. Η πρόθεση για επιβολή της Αιρεσιμότητας -Conditionality– στην κοινοτική χρηματοδότηση θα αφορά στην τήρηση των ευρωπαϊκών αξιών. Δηλαδή της φιλελεύθερης οικονομίας. Εκτός από την σωστή οικονομική διαχείριση που ίσχυε μέχρι τώρα- προτείνεται και ο έλεγχος για την τήρηση των αρχών της ανεξαρτησίας του Τύπου, της Δικαιοσύνης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η αντίδραση σε αυτού του τύπου τον έλεγχο προκαλεί μετριοπαθείς αντιδράσεις όχι μόνο στους συνήθεις ύποπτους- Χώρες του Βίζεγκραντ-, αλλά και σε άλλες χώρες που κανείς δεν το περίμενε.

7. Η πιο σημαντική όμως σύγκρουση προμηνύεται να ξεσπάσει σε σχέση με τη μέθοδο διαχείρισης των κονδυλίων και των θεσμών που προαναγγέλλονται για την σταθεροποίηση της Ευρωζώνης. Η ύπαρξη χωριστού προϋπολογισμού για την ΟΝΕ, η διαχείριση του μετασχηματισμού του ESM- Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθεροποίησης- σε EMF- Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο στα πρότυπα του ΔΝΤ. Η κοινοτική μέθοδος που προτείνει η Επιτροπή συνεπάγεται ότι η σημερινή διακυβερνητική μέθοδος θα είναι πιο αντικειμενική, λιγότερο επιρρεπής σε ‘’εκβιασμούς’’ και κυρίως ταχύτερη. Ειδικά για το EMF η σημερινή ομοφωνία των 28 για κάθε εκταμίευση για τις ανάγκες χωρών σε πρόγραμμα είναι εφιαλτική και αντιδημοκρατική. Εφιαλτική για τα κράτη μέλη δανειστές γιατί για όποια αλλαγή στα προγράμματα διάσωσης,  πρέπει να ψηφίζουν τα Κοινοβούλια. Και αντιδημοκρατική, γιατί δεν υπάγεται στον έλεγχο των κοινοτικών αρχών και κυρίως του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

8. Γενική συναίνεση προκάλεσε η πρόταση για γενναία αύξηση του προϋπολογισμού για την Άμυνα και της Ασφάλεια. Η ανάληψη σημαντικού μέρους της φύλαξης των εξωτερικών συνόρων μέσω της ευρωπαϊκής συνοριοφυλακής –Frontex- και η ενίσχυση της αμυντικής έρευνας και βιομηχανίας, αλλά και η αντιμετώπιση του κυβερνοεγκλήματος (cyber crime) σε κοινοτικό επίπεδο, είναι χαρακτηριστικές καινοτομίες για την Ευρώπη, και την πλήρη επαναλειτουργία της ζώνης Σένγκεν .

9. Ιδιαίτερα σημαντική είναι και η πρόταση για οικονομική και τεχνική υποστήριξη όχι μόνο των υποψήφιων κρατών-μελών για την συμμετοχή τους στην Ευρωζώνη, αλλά και για τα υποψήφια μέλη των Δυτικών Βαλκανίων για την μελλοντική ένταξή τους.

10. Έχει ενδιαφέρον να σημειώσουμε και την αντίδραση που προέρχεται και από μια χώρα που δεν θα είναι πλέον μέλος της Ένωσης από το 2020 και μετά. Οι υποστηρικτές του Brexit θεωρούν τον προβλεπόμενο διπλασιασμό των δαπανών για την Έρευνα κι την Τεχνολογία εκδικητική πράξη εναντίον της Μ.Βρετανίας, που μέχρι τώρα απορροφούσε χάριν της ποιότητας της Έρευνάς της !!

Φυσικά υπάρχουν και άλλες συγκλίσεις, συμμαχίες και αντιδράσεις από κράτη μέλη, αλλά αυτά θα τα δούμε πιο καθαρά όταν αρχίσει η ουσιαστική συζήτηση, όπως είπαμε, μετά από λίγες εβδομάδες.