Πώς μπορούμε να διδαχθούμε εκείνες τις δεξιότητες που δεν διδάσκονται από κανένα πανεπιστήμιο;

της Anne Fisher

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι αποκαλούμενες «ήπιες δεξιότητες» – αυτά τα ταλέντα που είναι δύσκολο να μετρηθούν, όπως η ενσυναίσθηση, η προσαρμοστικότητα και η ικανότητα επικοινωνίας των ιδεών σας – χρειάζονται ένα νέο όνομα. Το επίθετο «ήπιος» (soft skills) ακούγεται αδύναμο ή κατά κάποιο τρόπο λιγότερο σημαντικό από τις «σκληρές» (hard skills) ή τεχνικές δεξιότητες.

«Αυτό είναι εντελώς λάθος», λέει η Heide Abelli, αντιπρόεδρος ανάπτυξης προϊόντων στη Skillsoft. Η εταιρεία σχεδιάζει και προσφέρει προγράμματα κατάρτισης σε περίπου 140 εκατομμύρια υπαλλήλους σε 160 χώρες σε όλο τον κόσμο. «Αναφερόμαστε σε αυτές ως ‘δεξιότητες ισχύος’ διότι, χωρίς αυτές, οι τεχνικές δεξιότητες των ανθρώπων δεν βρίσκουν εφαρμογή παντού, σε όλη τη …μηχανή».

«Τις αποκαλώ ανθεκτικές δεξιότητες», λέει ο Jeremy Auger, συνιδρυτής και επικεφαλής στρατηγικής της εταιρίας κατάρτισης D2L, στους πελάτες της οποίας συγκαταλέγονται οι Walmart, Procter & Gamble, Fidelity και American Express. Ο ίδιος επισημαίνει ότι η μέση διάρκεια ζωής μιας τεχνολογικής δεξιότητας είναι πλέον περίπου 18 μήνες.

Ανθεκτικές δεξιότητες όπως η δημιουργικότητα, η προσαρμοστικότητα και η διαχείριση του χρόνου, αντιθέτως, δεν ξεπερνιούνται ποτέ. «Μπορείτε να τις πάρετε μαζί σας οπουδήποτε στην εταιρεία, ή κι εκτός αυτής».

Δεξιότητες ισχύος, ανθεκτικές δεξιότητες, ανθρώπινες δεξιότητες – όπως κι αν τις πείτε, είναι σίγουρο ότι η ζήτηση γι’ αυτές τις δεξιότητες είναι τεράστια. Το ερώτημα που απασχολεί πολλούς εργοδότες είναι απλό: μπορούν αυτές οι δεξιότητες να διδαχθούν;

Το ερώτημα είναι σημαντικό. Καθώς οι εταιρείες έρχονται αντιμέτωπες με την ανάγκη ψηφιοποίησης, αυτοματοποίησης και συνεχούς αλλαγής, η δημιουργία μιας κουλτούρας όπου οι άνθρωποι μπορούν να επικοινωνούν τις ιδέες τους είναι ζωτικής σημασίας για την ανταγωνιστικότητα. Και το ίδιο ισχύει για τη συνεργασία και τη δημιουργική σκέψη.

Εντωμεταξύ, για τους εργαζομένους οι ανθεκτικές δεξιότητες αναδεικνύονται σε ένα είδος «ασφάλισης» σταδιοδρομίας, καθώς όλο και περισσότερα επαγγελματικά καθήκοντα ανατίθενται πλέον σε αλγόριθμους. Μελέτες δείχνουν ότι οι άνθρωποι με τεχνική εξειδίκευση και ισχυρές ανθρώπινες δεξιότητες όχι μόνο παραμένουν στις θέσεις εργασίας της προτίμησής τους, αλλά κερδίζουν και πολύ υψηλότερους μισθούς.

Όμως, είναι δύσκολο να πούμε αν η καλλιέργεια των ανθεκτικών δεξιοτήτων βοηθά τους ανθρώπους να αλλάξουν πτυχές της προσωπικότητάς τους – όπως π.χ. η αντίσταση σε νέες εμπειρίες. Προς το παρόν, κανείς δεν έχει ακόμη καταλήξει σε έναν τυπικό τρόπο αξιολόγησης αυτών των δεξιοτήτων πριν και μετά την κατάρτιση.

Ουσιαστικά, η πρόοδος του εκπαιδευόμενου μετριέται υποκειμενικά. Αφού ένα στέλεχος ολοκληρώσει ένα μάθημα της Skillsoft π.χ. στην παροχή έγκαιρης και αποτελεσματικής ανατροφοδότησης, οι υπάλληλοί του ερωτώνται κατά πόσο και σε ποιο βαθμό έχει βελτιωθεί. Αυτό έχει προφανή μειονεκτήματα, φυσικά, καθώς το σκορ μπορεί να αλλοιωθεί από φίλους και εχθρούς του εκάστοτε διευθυντή που αξιολογείται.

Σε κάθε περίπτωση, όμως, οι άνθρωποι μπορούν να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους – ακόμα κι αν δεν αλλάζει η θεμελιώδης φύση τους. «Τα μαθήματα ήπιων δεξιοτήτων είναι αποτελεσματικότερα», επισημαίνει η Abelli, «όταν περιλαμβάνουν τρία στοιχεία: μάθηση, ενδοσκόπηση και πρακτική». Η μάθηση από μόνη της δεν επαρκεί· η ενδοσκόπηση επιτρέπει στο εκπαιδευόμενο στέλεχος να εξετάσει τους λόγους για τους οποίους επιδεικνύει μια συγκεκριμένη προβληματική συμπεριφορά, και η πρακτική κάνει τη νέα γνώση και τη νέα συμπεριφορά κτήμα του εκπαιδευόμενου.