Πώς δύο από τις πιο πλούσιες σε νερό χώρες αντιμετωπίζουν κρίση νερού;

του Ρομπ Κούραν

Οι Βραζιλία και οι ΗΠΑ μαζί έχουν το ένα πέμπτο των αποθεμάτων γλυκού νερού στον κόσμο, κι όμως και οι δύο αντιμετωπίζουν ιστορικές κρίσεις νερού.

Μετά από δύο χρόνια ξηρασίας, τα 20 εκατομμύρια κατοίκων του ευρύτερου Σάο Πάολο, της μεγαλύτερης πόλης στην Αμερική, αντιμετωπίζουν περιοδικές διακοπές στην παροχή νερού και ενδέχεται να επιβληθεί δελτίο στη χρήση νερού ή ακόμα και παράδοση με φορτηγά, στα επόμενα έτη. Στην Καλιφόρνια, ο Κυβερνήτης Τζέρι Μπράουν διέταξε περικοπές στην κατανάλωση την περασμένη Τετάρτη που θα μπορούσαν να επηρεάσουν και τα 39 εκατομμύρια κατοίκων της πολιτείας. Ήταν η πρώτη επιβολή δελτίου στη χρήση νερού σε επίπεδο πολιτείας στην ιστορία του Γκόλντεν Στέιτ.

Το γεγονός ότι το Σάο Πάολο και η Καλιφόρνια – μεγάλα τμήματα των οποίων μοιράζονται το υποτροπικό κλίμα της βραζιλιάνικης πόλης – αντιμετωπίζουν πρόβλημα λειψυδρίας είναι απόδειξη αυτού που υποστηρίζουν εδώ και χρόνια οι «Aguanomics», όπως ο καθηγητής οικονομικών στο Leiden University College της Ολλανδίας και μπλόγκερ Ντέιβιντ Ζέτλαντ: κανείς δε μπορεί να θεωρήσει την παροχή νερού ως δεδομένη πλέον.

Οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν την πρόσβαση στο νερό βασικό ανθρώπινο δικαίωμα. Στην εποχή της κλιματικής αλλαγής, οι οικονομικοί σχεδιαστές αγωνίζονται να εξισορροπήσουν την έννοια αυτή με τους νόμους της προσφοράς και της ζήτησης.
Εάν κάποια χώρα θα έπρεπε να εφησυχάζει, αυτή θα ήταν η Βραζιλία. Στην πραγματικότητα, η έλλειψη νερού από την οποία υποφέρει η χώρα οφείλεται εν μέρει στην αδράνεια της πόλης και των περιφερειακών σχεδιαστών. Για χρόνια, ανέχτηκαν τις διαρροές στο δίκτυο σωληνώσεων – μια μελέτη του 2014 από το μη-κερδοσκοπικό Instituto Trata Brasil διαπίστωσε ότι περισσότερο από το ένα τρίτο του νερού της πόλης του Σάο Πάολο χάθηκε μεταξύ των μονάδων επεξεργασίας νερού και των βρυσών των καταναλωτών.

Το Σάο Πάολο (και η Καλιφόρνια) «τυφλώθηκαν» από το ίδιο πράγμα που προκάλεσε κρίση νερού στην Ισπανία και την Αυστραλία τα τελευταία χρόνια: μια ξαφνική αλλαγή στις καιρικές συνθήκες. Οι αλλαγές αυτές μπορεί να διαρκέσουν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τώρα, η Βραζιλία και η Καλιφόρνια θα πρέπει να υιοθετήσουν κάποιες από τις λύσεις που εφάρμοσαν οι χώρες αυτές. Και η Βραζιλία μπορεί να προχωρήσει ακόμη περισσότερο, επιταχύνοντας τις προσπάθειες για να αξιοποιήσει τα νερά από τις περιοχές του Αμαζονίου στα δυτικά της σύνορα προς όφελος του πυκνοκατοικημένου νοτιοανατολικού μέρους της χώρας.

Το Σάο Πάολο και η Καλιφόρνια θα μπορούσαν να ακολουθήσουν το παράδειγμα μιας άλλης χώρας που, ενώ έχει πλεόνασμα νερού, αντιμετώπισε κρίση νερού: της Ιρλανδίας. Τον Νοέμβριο του 2013, το δίκτυο νερού του Δουβλίνου αντιμετώπισε υπερβάλλουσα ζήτηση, η οποία οδήγησε στην επιβολή δελτίου στη χρήση νερού.

Η Ιρλανδία αύξησε την τιμή του νερού, ιδρύοντας μια νέα «ημι-κρατική» εταιρεία νερού που επέβαλε συντελεστές κατανάλωσης σε όλα τα νοικοκυριά της Ιρλανδίας για πρώτη φορά εδώ και τριάντα χρόνια, ώστε να επιδιορθώσει τις διαρροές των σωληνώσεων και να εξερευνήσει άλλες πηγές για να συμπληρώσουν τις υπάρχουσες δεξαμενές νερού της πόλης.

Σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο, το Σάο Πάολο θα μπορούσε κάλλιστα να επιβάλει το δελτίο στην κατανάλωση νερού, όπως έκανε η Καλιφόρνια. Αν η λειψυδρία συνεχιστεί και πάλι το επόμενο έτος, η Βραζιλία μπορεί να χρειαστεί να καταφύγει σε πιο ακραία μέτρα. Το Σάο Πάολο θα μπορούσε να μεταφέρει νερό με δεξαμενόπλοια, όπως έκανε η Βαρκελώνη το 2008, σύμφωνα με τον Ζέτλαντ. Όμως αν οι άνθρωποι γνωρίζουν ότι η πόλη αντιμετωπίζει πρόβλημα νερού, θα αρχίσουν να το αποθηκεύουν.

Αν το πράγμα φτάσει στα άκρα, ίσως η διακοπή στην παροχή νερού και η προμήθεια με βυτία να είναι καλύτερη λύση από το άνοιγμα και το κλείσιμο της παροχής μέσω του δικτύου υδροδότησης. «Αν ζητήσετε από τον κόσμο να χρησιμοποιεί λιγότερο νερό και δεν ανταποκριθεί, τότε υπάρχει πρόβλημα», δήλωσε ο Ζέτλαντ. «Ο μόνος άλλος τρόπος επιβολής δελτίου είναι η εφαρμογή περιοδικών διακοπών στην παροχή νερού σε διαφορετικές γειτονιές. Το πρόβλημα με αυτό είναι ότι πρόκειται να χαθεί πολύ νερό σε διαρροές και ενδέχεται να προκληθεί μεγάλη ζημιά στους σωλήνες, επειδή με τις αλλαγές στην πίεση μπορεί να σπάσουν».
Μεσοπρόθεσμα, οι δύο χώρες θα μπορούσαν να ακολουθήσουν το παράδειγμα της χώρας με τη μεγαλύτερη ξηρασία στον κόσμο, η οποία έκανε την ασφάλεια του νερού μια κορυφαία εθνική προτεραιότητα μετά την «ξηρασία της χιλιετία» μεταξύ 2001 και 2009: Την Αυστραλία.

Η Αυστραλία έχει επενδύσει σημαντικά σε υποδομές νερού, όπως μονάδες αφαλάτωσης και καθιέρωσε μια εθνική αγορά για το νερό, όπου οι επενδυτές και οι χρήστες μπορούν πλέον να αγοράζουν και να πωλούν συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης νερού, σαν του πετρελαίου ή άλλων σπανίων εμπορευμάτων.

Ήδη στην Καλιφόρνια, όπου οι αγρότες είναι μακράν οι μεγαλύτεροι χρήστες νερού, μερικές αγροτικές κοινότητες θα επιτρέψουν στους αγρότες να εμπορεύονται δικαιώματα αγοραπωλησίας νερού. Όπως και στην αυστραλιανή ξηρασία, η τιμή ανά στρέμμα έχει εκτοξευθεί υψηλότερα τους τελευταίους μήνες.

Πηγή: fortune.com