Πώς έδυσε το φιλελεύθερο «άστρο» του Τζάστιν Τριντό

του Luke Savage (*)

Τι συμβαίνει όταν το κύρος μιας ολόκληρης κυβέρνησης στηρίζεται σε έναν ηγέτη και την προσωπική του ακτινοβολία; Όσο διατηρείται αυτή η ακτινοβολία, το μεγαλύτερο μέρος της πολιτικής ζημιάς μπορεί να απορροφηθεί. Όταν όμως το προφίλ ενός ηγέτη αρχίζει να χάνει τη λάμψη του, οι συνέπειες είναι σοβαρές.

Όποιος και αν είναι ο ιδεολογικός της χαρακτήρας, αυτό είναι το μοιραίο πρόβλημα με την πολιτική που στηρίζεται στην προσωπικότητα – όπως έμαθαν ο πρωθυπουργός του Καναδά Τζάστιν Τριντό και η φιλελεύθερη κυβέρνησή του.

Στις αρχές του 2019, καθώς η χώρα έμπαινε σε μια ακόμη εκλογική χρονιά, η καναδική πολιτική εμφάνιζε σημάδια στασιμότητας. Ο 47χρονος Τριντό (δελφίνος του Πιερ Τριντό, του τρίτου μακροβιότερου πρωθυπουργού της χώρας) δεν ήταν τόσο δημοφιλής όσο σε προηγούμενες χρονιές, αλλά ήταν σίγουρος για την επανεκλογή του. Οι Συντηρητικοί είχαν πληγεί από τη διάσπαση του κόμματός τους και τη δημιουργία του Λαϊκού Κόμματος του Καναδά, με επικεφαλής τον βουλευτή από το Κεμπέκ Μαξίμ Μπερνιέ. Και ο Τζαγκμίτ Σινγκ, ηγέτης του σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Νέας Δημοκρατίας, δεν είχε ακόμη εκλεγεί βουλευτής.

Η μακαριότητα των Φιλελευθέρων διαταράχθηκε όμως από τη δημοσίευση ενός ρεπορτάζ στην εφημερίδα Globe and Mail, όπου υποστηριζόταν ότι το γραφείο του Τριντό παρενέβη σε μια υπόθεση που αφορούσε τον επιχειρηματικό κολοσσό SNC-Lavalin.

Μερικές εβδομάδες νωρίτερα, ο πρωθυπουργός είχε προκαλέσει αίσθηση υποβαθμίζοντας την Τζόντι Γουίλσον-Ρέιμπολντ, την πρώτη ιθαγενή υπουργό Δικαιοσύνης, και αναθέτοντάς της τις υποθέσεις των βετεράνων. Η Γουίλσον-Ρέιμπολντ εξέδωσε στη συνέχεια μια ανακοίνωση όπου υποστήριζε ότι υπήρχαν κρυφά κίνητρα πίσω από τη μετακίνησή της. «Το δικαστικό μας σύστημα πρέπει να είναι απαλλαγμένο ακόμη και από την υποψία μιας πολιτικής παρέμβασης», τόνισε.

Οι παρατηρήσεις αυτές απέκτησαν μεγαλύτερη σημασία όταν η Globe επικαλέστηκε ανώνυμες πηγές σύμφωνα με τις οποίες σύμβουλοι του Τριντό είχαν πιέσει τη Γουίλσον-Ρέιμποντ να βοηθήσει τη SNC-Lavalin να αποφύγει μια δίκη. Η εταιρεία, που έχει κατηγορηθεί για δωροδοκία αξιωματούχων της Λιβύης από το 2001 ως το 2011, αποκαλύφθηκε αργότερα ότι άσκησε πίεση σε κυβερνητικούς αξιωματούχους- μεταξύ των οποίων και συμβούλους του Τριντό- για να αποφύγει διώξεις.

Όσο συνεχίζονταν οι αποκαλύψεις, η αξιοπιστία τόσο της κυβέρνησης όσο και του Τριντό κατέρρεε. Ο πρωθυπουργός είπε στα μέσα ενημέρωσης στις 11 Φεβρουαρίου ότι η συνεχιζόμενη παρουσία της Γουίλσον-Ρέιμπολντ στην κυβέρνηση «μιλά από μόνη της», για να γίνει γνωστή την επομένη η παραίτηση της υπουργού. Η αποχώρηση του στενού του συμβούλου Τζέραλντ Μπατς, προφανώς για να περιοριστεί η ζημιά, δεν άλλαξε πολλά πράγματα.

Αν και οι εκλογικές επιπτώσεις του σκανδάλου είναι αβέβαιες, η εικόνα του Τριντό ως προοδευτικού μεσσία έχει σημαδευτεί ανεξίτηλα. Είναι πια πολύ δύσκολο να συμφιλιωθούν οι περιβαλλοντικές του ευαισθησίες με την επιθετική επέκταση των πετρελαιαγωγών (ακόμη και σε εδάφη των ιθαγενών) και η ρητορική του κατά της λιτότητας με τις φορολογικές περικοπές για τις εταιρείες ύψους 10,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Όσο για τις διακηρύξεις του για τα ανθρώπινα δικαιώματα, δύσκολα συμβαδίζουν με την πώληση τεθωρακισμένων οχημάτων στη Σαουδική Αραβία.

«Ο Τριντό υποσχέθηκε το 2015 προοδευτική αλλαγή, αλλά δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει τη διαφθορά στην καρδιά του συστήματος», λέει ο Ομέρ Αζίζ, πρώην σύμβουλος της υπουργού Εξωτερικών Κρίστια Φρίλαντ. Η εκλογική ζημιά για τον Τριντό είναι σοβαρή, αν και όχι αναγκαστικά μοιραία. Οι Φιλελεύθεροι έχουν ακόμη καιρό να ανακάμψουν.

Σε κάθε περίπτωση, ο Τριντό- όπως και ο Εμανουέλ Μακρόν- έχει εμπλακεί σε μια κρίση δικής του κατασκευής. Και οι εκλογές που κάποτε θεωρούνταν ανιαρές ίσως να αλλάξουν ριζικά το πολιτικό τοπίο της χώρας.

(*) Ο Λιουκ Σάβατζ είναι αρθρογράφος του New Statesman