Πώς ένα παραγνωρισμένο επιστημονικό επίτευγμα οδήγησε στην ταχεία ανάπτυξη των εμβολίων κατά του COVID-19
του Grady McGregor
Τις τελευταίες εβδομάδες, οι παρασκευαστές εμβολίων όπως η Pfizer και η Moderna έχουν αρχίσει να κυκλοφορούν εμβόλια στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο, με σχέδιο να αυξήσουν τη διανομή παγκοσμίως το 2021.
Εντωμεταξύ, οι Κινέζοι παρασκευαστές εμβολίων έχουν ήδη αρχίσει να διανέμουν εκατομμύρια εμβόλια στην Κίνα και σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Μπαχρέιν – με πιθανότατα περισσότερα εμβόλια στο άμεσο μέλλον. Σχεδόν 100 παρασκευαστές εμβολίων έχουν ξεκινήσει τη δοκιμή υποψηφίων εμβολίων σε κλινικές δοκιμές, με 18 από αυτά στο τελικό στάδιο δοκιμών της Φάσης III, σύμφωνα με τους New York Times.
Όλες αυτές οι προσπάθειες βασίστηκαν σε μια κρίσιμη επιστημονική ανακάλυψη – την αλληλουχία του γονιδιώματος του COVID-19. Το γονιδίωμα, το οποίο οι ερευνητές στην Κίνα διέθεσαν δημόσια στις 11 Ιανουαρίου, αποτέλεσε τα θεμέλια των επιστημονικών προσπαθειών για την αντιμετώπιση του ιού, από τις δοκιμές, μέχρι την παρακολούθηση του τρόπου με τον οποίο μεταλλάσσεται ο ιός, έως την ανάπτυξη αυτών των εμβολίων.
Ωστόσο, στις αρχές του 2020, δεν υπήρχε εγγύηση ότι τα δεδομένα θα κυκλοφορούσαν τόσο νωρίς. Οι εξελίξεις στη σύγχρονη τεχνολογία και οι τολμηρές προσπάθειες ενός κινεζικού ερευνητικού εργαστηρίου, εξασφάλισαν ότι οι παρασκευαστές εμβολίων και οι επιστήμονες σε όλο τον κόσμο είχαν ανοιχτή πρόσβαση στο χαρτογραφημένο γονιδίωμα – πριν το μεγαλύτερο μέρος του υπόλοιπου κόσμου να γνωρίζει καν ότι υπήρχε ο νέος ιός.
Στις 3 Ιανουαρίου, ο Zhang Yongzhen, ιολόγος στο Πανεπιστήμιο Fudan της Σαγκάης, έλαβε ένα δείγμα παθογόνου που ελήφθη από έναν ασθενή που είχε μολυνθεί από έναν μυστηριώδη ιό στη Γουχάν της Κίνας. Τις επόμενες δύο μέρες, ο Zhang και μια ομάδα στη Σαγκάη εργάστηκαν μέρα και νύχτα για να χαρτογραφήσουν ένα γονιδίωμα.
«Μας χρειάστηκαν λιγότερες από 40 ώρες για να χαρτογραφήσουμε το γονιδίωμα, δηλαδή ολοκληρώθηκε πολύ, πολύ γρήγορα», δήλωσε ο Zhang στο Time τον Αύγουστο. Το 2003, οι ερευνητές είχαν περάσει μήνες μελετώντας τον SARS, έναν ιό που εξαπλώθηκε στην Κίνα και σκότωσε εκατοντάδες σε όλο τον κόσμο. Τώρα, ο Zhang μπορούσε να αναπτύξει νέα εργαλεία αλληλουχίας επόμενης γενιάς για να χαρτογραφήσει το γονιδίωμα σε λίγες μόνο μέρες.
Στις 5 Ιανουαρίου, είπε ο Zhang, ειδοποίησε τις υγειονομικές αρχές στην Κίνα για τα ευρήματά του και την πιθανή σοβαρότητα του ιού, ο οποίος είχε ομοιότητα με το SARS. Δημοσίευσε επίσης τα αποτελέσματά του στις 5 Ιανουαρίου στο Εθνικό Κέντρο Πληροφοριών Βιοτεχνολογίας (NCBI), μια βιοϊατρική βάση δεδομένων που διοικείται από την κυβέρνηση των ΗΠΑ, είπε στο Time.
Τις επόμενες έξι ημέρες, ο Zhang συνέχισε να συναντιέται με Κινέζους αξιωματούχους δημόσιας υγείας για να συζητήσουν τον ιό, καθώς η μελέτη του περίμενε τον έλεγχο στη βάση δεδομένων GenBank του NCBI, λέει.
Όμως, η καθυστέρηση του Zhang στη δημοσιοποίηση του γονιδιώματος ίσως σχετίζεται και με το γεγονός ότι η κινεζική κυβέρνηση επεδίωξε ενεργά να αποκρύψει πληροφορίες σχετικά με τον COVID-19. Στις 3 Ιανουαρίου, η Εθνική Επιτροπή Υγείας της Κίνας, το κορυφαίο όργανο χάραξης πολιτικής δημόσιας υγείας της χώρας, έδωσε εντολή στους θεσμούς έρευνας στην Κίνα να μη δημοσιεύουν πληροφορίες σχετικά με το ξέσπασμα της νόσου στη Γουχάν, σύμφωνα με το κινεζικό μέσο ενημέρωσης Caixin.
Ο Zhang είπε στο Nature τον Δεκέμβριο ότι δεν γνώριζε την εντολή της κυβέρνησης, αλλά ανησυχούσε ότι οι αξιωματούχοι δεν θα συμφωνούσαν με την απόφασή του να δημοσιοποιήσει το γονιδίωμα.
Όμως, το πρωί της 11ης Ιανουαρίου, ο Zhang λέει ότι δέχθηκε μια κλήση από τον συνάδελφό του από το Πανεπιστήμιο του Σύδνεϋ, ιολόγο Edward Holmes, ο οποίος τον παρότρυνε να καταστήσει το χαρτογραφημένο γονιδίωμα δημοσίως διαθέσιμο.
Εκείνη την περίοδο, η ομάδα του Zhang πιθανώς ήταν μία από τις πολλές σε εργαστήρια στην Κίνα που είχαν καταφέρει να «σπάσουν» τον γενετικό κώδικα. Αφού μίλησε με τον Zhang, ο Holmes ανέβασε με επιτυχία το γονιδίωμα στο viralogical.org, ένα ανοιχτό φόρουμ συζητήσεων για ερευνητές επιδημιολογίας.
Τότε, τα δεδομένα δεν έτυχαν της ανάλογης υποδοχής – φαίνεται ότι δεν είχε γίνει κατανοητό από όλους πόσο σημαντική ήταν η δημοσιοποίησή τους. Όμως, όταν έγινε γνωστό ότι ο ιός θα μπορούσε να αναδειχθεί σε απειλή για την παγκόσμια δημόσια υγεία, οι ερευνητές άρχισαν να κινητοποιούνται.
Όταν είδε το γονιδίωμα, ο καθηγητής Ben Cowling, επιδημιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ, είπε ότι ανησύχησε καθώς ο ιός ήταν παρόμοιος με το SARS αλλά ταυτόχρονα ήταν και «ένας εντελώς νέος ιός».
Το γονιδίωμα έδωσε στους επιστήμονες ένα εργαλείο παρακολούθησης της διάδοσης του ιού, σύμφωνα με τον Cowling.
«Ήταν εξαιρετικά σημαντικό να προσδιορίσουμε το παθογόνο και να το δημοσιεύσουμε», λέει ο Cowling. «Μέσα σε μερικές ημέρες από τη δημοσίευση, πολλά εργαστήρια (συμπεριλαμβανομένου του εργαστηρίου στο Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ) κατάφεραν να αναπτύξουν διαγνωστικά κιτ για τον νέο ιό και ξεκίνησαν να κάνουν τεστ στους ανθρώπους».
Πέρα από την αξία της για τα τεστ, η δημοσίευση του γονιδιώματος του ιού επέτρεψε στους κατασκευαστές εμβολίων να ξεκινήσουν να δουλεύουν πάνω στο εμβόλιο πριν καν μάθει ο πολύς κόσμος ότι στη Γουχάν της Κίνας λάμβανε χώρα ένα ξέσπασμα ενός νέου ιού.
«Γνωρίζοντας τη γονιδιωματική ακολουθία, μπορούσαμε να ξεκινήσουμε» είπε στους Financial Times τον Μάρτιο ο Anthony Fauci, επικεφαλής του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργιών και Λοιμώξεων των ΗΠΑ, τονίζοντας τη σημασία του γεγονότος αυτού για την έναρξη της προσπάθειας ανάπτυξης εμβολίων.
Η αμερικανική εταιρεία παραγωγής εμβολίων Moderna, η οποία πρόσφατα έλαβε έγκριση για τη διανομή του εμβολίου της στις ΗΠΑ, λέει ότι χρησιμοποίησε το γονιδίωμα για την ανάπτυξη ενός εμβολίου κατά του COVID-19 αμέσως αφότου δημοσιοποιήθηκε το γονιδίωμα.
Και οι ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, που ανέπτυξαν ένα εμβόλιο για τον COVID-19 μαζί με τον βρετανικό φαρμακευτικό κολοσσό AstraZeneca, επίσης διευκολύνθηκαν πολύ από τη δημοσίευση του γενετικού κώδικα.
Το 2021 ίσως είναι η χρονιά που αυτοί οι κατασκευαστές εμβολίων καταφέρουν να βοηθήσουν στον περιορισμό της παγκόσμιας πανδημίας του COVID-19. Όμως, η δουλειά τους ξεκίνησε με την ιστορική απόφαση ενός μόνο ανθρώπου τις πρώτες μέρες του 2020.
«Η 11η Ιανουαρίου ήταν ένα σημείο καμπής για την κατανόηση της σοβαρότητας του ιού» είπε ο Zhang στο Nature τον Δεκέμβριο. «Ήταν σημείο καμπής τόσο για την Κίνα όσο και για τον κόσμο συνολικά».
