Πώς φτάσαμε στις επιλογές Λαγκάρντ και φον ντερ Λάιεν; Όλο το παρασκήνιο της δραματικής Συνόδου Κορυφής
Οι σκληρές διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο κορυφαίων διαβουλεύσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν είναι κάτι το πρωτότυπο. Ειδικά εμείς οι Έλληνες τα τελευταία δέκα έτη, έχουμε καθηλωθεί ουκ ολίγες φορές στους όποιους δέκτες μας παρακολουθώντας τις εξελίξεις των ευρωπαϊκών κονκλαβίων, λεπτό προς λεπτό. Όμως, αυτή την φορά, η διαπραγμάτευση μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης προκειμένου να επιλέξουν τα νέα πρόσωπα που θα αναλάβουν θέσεις ευθύνης, κράτησε όχι ώρες, αλλά τρείς ολόκληρες ημέρες.
Και αυτή δεν ήταν η μοναδική πρωτιά. Το σύστημα spitzenkandidaten, απεμπολήθηκε, «διορίστηκαν» άτομα που δεν είχαν καν θέσει δημόσια την υποψηφιότητά τους, ενώ Βερολίνο και Παρίσι καθόρισαν ίσως περισσότερο από ποτέ τις εξελίξεις. Το ευρωπαϊκό μπλοκ δεν χρειάστηκε ποτέ να καλύψει όλους τους βασικούς ρόλους του μέσα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Και μια ματιά στο πως η Ένωση ανταποκρίθηκε σε αυτή την πρόκληση αποκαλύπτει πολλά για το πώς αυτή λειτουργεί αλλά και τις προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει.
Η «μοιρασιά» μεταξύ Γερμανίας και Γαλλίας
Αρκετοί ανώτεροι αξιωματούχοι που συμμετείχαν στη σύνοδο κορυφής δήλωσαν ότι το όνομα της Κριστίν Λαγκάρντ πήγαινε «πακέτο» με της Φον ντερ Λάιεν ως μέρος συμφωνίας μεταξύ Παρισιού και Βερολίνου. Μάλιστα, ο πρόεδρος της Γαλλίας, Εμμανουέλ Μακρόν, ήταν ο πρώτος που πρότεινε την Γερμανίδα υπουργό Άμυνας για την θεση της προέδρου της Κομισιόν, κατά τη διάρκεια μιας από τις πιο χαοτικές και δύσκολες περιόδους της διαπραγμάτευσης, τη Δευτέρα.
Τόνισε πως η συμφωνία αντικατοπτρίζει μια «βαθιά κατανόηση» μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας, αλλά επίσης κατήγγειλε τη λειτουργία των «μακρών συνεδριάσεων και κρίσεων» του Συμβουλίου, προτρέποντας το θεσμικό όργανο να αλλάξει τον τρόπο λειτουργίας του.
Ο πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου, Μάρτιν Σούλτζ, δεν μπορούσε να αποκρύψει την απογοήτευσή του για αυτή την επιλογή. Δήλωσε πως είναι «η ασθενέστερη υπουργός της κυβέρνησης», καθώς θα προτιμούσε ο νέος πρόεδρος της Κομισιόν να είναι από το Σοσιαλιστικό κόμμα, και σε κάθε περίπτωση δεν υπήρξε συμφωνία για την υποψηφιότητα Φον ντερ Λάιεν της μεταξύ SPD και του CDU,του κόμματος της Μέρκελ. Κάτι που οδήγησε την Γερμανία να απέχει από την ψηφοφορία.
Όπως και να έχει όμως η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας αύξησε ήδη το εντυπωσιακό της χαρτοφυλάκιο κρίσιμων θέσεων σε βασικούς οικονομικούς φορείς της ΕΕ, καθώς και στους γενικούς γραμματείς του Κοινοβουλίου, στην υπηρεσία εξωτερικής δράσης και στην ίδια την Επιτροπή.
Ο θάνατος του spitzenkandidat?
Δεν ήταν όμως μόνο η «συμφωνία κυρίων» μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας που έδωσε συντριπτικό χτύπημα στο σύστημα του spitzenkandidat, κατά το οποίο οι συνασπισμοί κομμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ανακοινώνουν τους υποψηφίους τους, και το οποίο όπως είδαμε, δεν τηρήθηκε. Η υποψηφιότητα Τίμερμανς για την προεδρία της Κομισιόν, τορπιλίστηκε από την Πολωνία. Η Βαρσοβία έθεσε έντονες αντιρρήσεις στην υποψηφιότητα του Τίμερμανς, επειδή, ως αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, επέκρινε την Πολωνία για τις παραβιάσεις του κράτους δικαίου και τις μεταρρυθμίσεις της στο δικαστικό σώμα. Όπως δήλωσε ο ο Πολωνός Πρωθυπουργός Mateusz Morawiecki, η Πολωνία «πέτυχε τους στόχους της».
Ακόμη, ο κυρίαρχος spitzenkandidat του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος για την προεδρία της Κομισιον, Μανφρεντ Βέμπερ, δέχθηκε τα «πυρά» των κρατών της ένωσης Βίσεγκραντ, τα οποία διαφώνησαν με την υποψηφιότητά του, αναφέροντας την ανάγκη για ένα σύνολο «θεμελιωδών αρχών» περιλαμβανομένης της ανάγκης αυστηρότερων ελέγχων στον τομέα της μετανάστευσης καθώς και της διατήρησης των «χριστιανικών αξιών» στην Ευρώπη. Οι ηγέτες των κρατών αυτών πιστεύουν ότι οι συγκεκριμένες αρχές θα θέτονταν σε κίνδυνο με την υποψηφιότητα Βέμπερ, του οποίου η κόντρα με τον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν, κυριαρχούσε στην δημόσια συζήτηση πριν κάποιους μήνες. Ακόμη, αντίθετος στην υποψηφιότητα Βέμπερ ήταν και ο πρόεδρος της Γαλλίας.
Η «ανταρσία» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
Για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το σύστημα spitzenkandidat ήταν κομβικό, καθώς οι επιλογές για της σημαντικές θέσεις «περνούσαν» μέσα από τα κόμματα του, και ουσιαστικά το κοινοβούλιο μεσολαβούσε, εξασφαλίζοντας πολιτική επιρροή. Πλέον όμως, ένα θεσμικό ρήγμα ανάμεσα στο Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο έχει αναπτυχθεί, αφού το σώμα των κρατών μελών απέριψε απροκάλυπτα τους υποψήφιους spitzenkanndidaten, στους το Κοινοβούλιο είχε επιμείνει. Επίσης, ο τελικός διαμοιρασμός των θέσεων δεν δείχνει να σέβεται ούτε την πολιτική, δεδομένης της έντονης κλίσης υπέρ του ΕΛΚ και της απουσίας ενός πράσινου υποψηφίου, παρά την μεγάλη άνοδο των πράσινων κομμάτων στις ευρωεκλογές.
Για αυτό και το Κοινοβούλιο, που πραγματοποίησε την εναρκτήρια σύνοδο ολομέλειας στο Στρασβούργο αυτή την εβδομάδα, απέρριψε τον Βούλγαρο υποψήφιο για την προεδρία του σώματος, Σεργκέι Στάνισεφ που προτάθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ως μέρος της συνολικής συμφωνίας των κρατών μελών, και εξέλεξε τον Ιταλό σοσιαλιστή ευρωβουλευτή Νταβίντ – Μαρία Σάσολι στην προεδρία.
«Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι ένα ανεξάρτητο και αυτόνομο όργανο», ανέφερε ο απερχόμενος πρόεδρος Tajani κατά την έναρξη της συνόδου και ζήτησε από τα μέλη να «ψηφίσουν ανεξάρτητα, χωρίς να λάβουν υπ’ όψη εξωτερικές υποδείξεις, μια σαφής αναφορά στις «παραινέσεις» του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Επομένως, η Φον ντερ Λάιεν αναμένεται να περάσει δια πυρός και σιδήρου από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, του οποίου και χρειάζεται η έγκριση για να αναλάβει τα νέα της καθήκοντα.
Εξετάζοντας όλα τα παραπάνω, γίνεται σαφής πως έχουμε να κάνουμε πλέον με μια Ευρώπη πιο Γαλλο-Γερμανική, που θα διαφεντεύεται ακόμα περισσότερο από τους μεγάλους, και με την πολιτική και δημοκρατική της διάσταση, φανερά αποδυναμωμένη.
